Otomasyon, insan operatörlerinin müdahalesi olmadan gerçekleştirilmek üzere tasarlanmış imalat süreçlerinden geçirilerek oluşturulmuş mekanik yapılardır. Otomasyonun en belirgin biçimi endüstriyel robotlarda görülebilir. Ayrıca, çelik imalatı veya tekstil işleme gibi koşu süreçleri için üretilen kontrol panelleri formunda olabilirler. Aslında günümüzde sanayi kolu başta olmak üzere kişisel hayatımıza giren kullanım amaçlarında hep yer almışlardır. Ve gelişen teknoloji ile birlikte giderek her alanda kullanımı artacaktır.
Otomasyonun türleri ve kullanımı
Üretim endüstrisinde kullanılan bariz tiplerin yanı sıra, otomasyon, programlanmış aygıtların insan kontrolü olmaksızın çalışabileceği üretim dışı sistemleri tanımlamak için kullanılabilir.
Örneğin telekomünikasyon endüstrisinde otomatik bir anahtar değişimi yapılır. Arama, iletim ve faturalandırma otomatik olarak yapılır. Havacılık alanında bir uçak “otopilot” moduna ayarlanabilir.
Bir başka iyi örnek ordudadır. Balistik füzeler, serbest mermiler gibi düşmelerine izin verildiğinde, hedefe kadar yol göstericidir. En gelişmiş seyir füzeleri, yollarındaki engelleri tespit edebilir ve engelleri önleyebilir. Demiryolları otomatik sinyal cihazlarını devreye sokar. Otoyollarda resmi kolluk görevlilerinin yerine kontrol yapılabilir. Radarlar aşırı hızdaki araçları izlemek için kullanılır. Toplumsal hayatta yiyecek içecek sektöründe kullanılır.
Neden otomasyon?
Otomasyon, verimlilik artışı, daha yüksek çıktı ve işçinin yorgunluğuna bir çözüm getirilmesi ihtiyacından ortaya çıkmıştır. Otomatik robotlar, örneğin otomobil üretiminde sektörün ağır çalışma şartları göz önüne alındığında montaj, kaynak, parça birleşimi vs işleri otomatlar aracılığı ile zaman tasarrufu sağlayarak daha hızlı bir şekilde işlem yapılır. Böylece otomasyon işleri basitleştirir. Başlangıçta robotlar, insanlar için çok tehlikeli basit görevleri yerine getirmek için kullanıldı. Bugün oldukça becerikli robotlar çok çeşitli görevleri gerçekleştirebilirler. Modern robotlar, kırmızı sıcak demir çubuklar veya keskin metal parçalar olsun, her türlü iş parçasını aktarabilir, manipüle edebilir ve yerleştirebilir. Otomasyon sistemlerinin entegre sistemleri artık otomobil endüstrisinde kullanılmaktadır.
Otomatik bir sistemin temel unsurları
Her otomatik sistem geri bildirim döngüsü olarak bilinen şeyi gerektirir. Bu temelde basınç, sıcaklık, konum gibi belirli bir ölçülebilir miktarı algılayan ve istenen bir değer ile karşılaştıran mekanik, pnömatik veya elektronik bir cihazdır. Bu, bir robotun bir hata yapmadan önce kendini düzeltmesini sağlamak için yapılır.
Bilgisayarlar geribildirim döngüsünde de kullanılır. Otomatik sistemle yakın bir işbirliği içerisinde çalışırlar ve yardımlarıyla birkaç önlem ayarlanabilir. Bir bilgisayar sistemi, bir fabrikanın tüm operasyonunu izlemek ve yönetmek için kullanılır. Yalnızca üretim sürecindeki her adımın planlanması için değil, aynı zamanda stokların takibi, güvenlik, zaman takibi gibi işler için de kullanılırlar. Kontrol sistemleri ve mekanizasyon, ekipmanları, uygulamaları, araçları kimseye bağımlı kalmadan yönetir. Otomatik sistemler, algısal alanları, geribildirim kontrol döngüleri, simülasyon yazılımı, robotik, dijital baskı, yük taşıma sistemleri, mobil teknoloji ve dokümantasyon otomasyonunu kullanabilir. Temelde, operatöre olan ihtiyacı büyük ölçüde azaltırken insanları ve bilgileri ortak noktada birleştirir.
Otomasyon kavramı, teknoloji ve mikroişlemci teknolojisinde devrim niteliğindeki atılımlarla atılan muhteşem adımlarla hızla gelişiyor. İnsan hataları neredeyse yok edilmiştir. İstenilen tek işgücü, bir fabrikanın otomatikleştirilmesi söz konusu olduğunda bakım mühendisleri ve elektrik operatörleri gibi otomatları yönlendirecek ve ayarlayabilecek işin uzmanlarını yetiştirmek olacaktır.
Yazar: Osman Uçar