Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Poka – Yoke Nedir?

0 736

Japonca bir terim olan Poka-Yoke, “hata engelleme” anlamına gelmektedir. Poka-Yoke, üretim yapılan işletmelerde, hatanın oluşmasını önlemeyi amaçlayan bir üretim yöntemidir. Poka-Yoke, her ne kadar üretim yapılan işletmeler için geliştirilmiş bir yöntem olsa da, evimizden kullandığımız araçlara kadar birçok alanda uygulanabilecek bir yaklaşımdır.

Klasik kalite kontrol yaklaşımında, hatalar inceleme-muayene gibi yöntemler aracılığıyla, hata oluştuktan sonra tespit edilmektedir. Bu yaklaşımın başlıca iki sakıncası bulunmaktadır:

– Bütün hataları inceleme-muayene ile yakalamPoka - Yoke Nedir?ak mümkün olmayabilir, inceleme-muayene esnasında gözden kaçan ve yakalanamayan hatalar, müşterilere hatalı ürün teslim edilmesine yol açacaktır.
– İnceleme-muayene ile tespit edilen hatalar, oluşmuş oldukları için, ilgili üründe bir düzeltme yapılması gerekmektedir. Bu durum hatayı baştan önlemeye göre daha büyük maliyet getirmektedir.

Kullanım esnasında, kullanıcının hata yapmasını önleyecek şekilde cihazlar tasarlayarak, hataların oluşması en başından engellenebilir. Poka-Yoke’nin temel felsefesi de buna dayanmaktadır. Üretim esnasında kullanılan araçların, üretim yapan operatörlerin hata yapmasını önleyecek şekilde tasarlanması gerekmektedir. Bu yaklaşım, sadece üretim yapan işletmelerde değil, günlük yaşantımızda kullandığımız cihazlarda da uygulanmaktadır. Örneğin, günümüzde üretilen birçok otomatik vitesli otomobilde, ayağınızı fren pedalına basılı tutmadan otomobili çalıştıramazsınız. Bunun altında yatan tasarım mantığı, Poka-Yoke yönteminden gelmektedir. Ayağınızın frene basılı tutulmasının zorunlu kılınması ile, aracın çalıştırılma sonrası aniden fırlaması önlenmiş olmaktadır.

Poka-Yoke yöntemine uygun tasarlanan cihazlarda, hatanın oluşumunu önlemek için üç işlem gerçekleştirilmektedir:

1. Uyarı oluşturma
2. Kontrol
3. Kapatma

BPoka - Yoke Nedir?ir hatanın oluşma durumu söz konusu olduğunda, öncelikle cihazı kullanan kişiye bir uyarı verilmesi sağlanmalıdır. Bu uyarılar sesli veya ışıklı olabilir. Böylece uyarı gören kullanıcı, yaptığı yanlış işlemi düzelterek, hatanın ve zararın oluşmasını önleyebilecektir. Örneğin, bir kişi otomobilinin motorunu kapatıp, otomobilin farlarını söndürmeyip aracından iner ve aracını kilitlerse, otomobilin bir uyarı vermesi uygun olacaktır. Aksi halde, otomobilin farları söndürülmediği için aküsü bitecek ve maddi zarar oluşacaktır.

Kontrol ile, cihazlarda çeşitli kontrol mekanizmaları geliştirilerek hatanın önlenmesi kastedilmektedir. Biraz önceki örnekten hareket edecek olursak, otomobilin motoru kapatıldıktan makul bir süre sonra farların otomatikman söndürülmesi kontrol işlemine örnek olarak verilebilir.

Kapatma ise, hata oluşma durumu olduğunda operasyonun durdurulması anlamına gelmektedir. Buna örnek olarak, bazı cihazlar için bakım sıklıkları belirlenmiştir. Cihazların bakım sıklığına göre periyodik bakımlarının yapılması gerekmektedir. Poka-Yoke’ye uygun bir tasarımda, örneğin bir cihazın bakım periyodu 300 saat ise ve bu süre doldu ise, cihazın kapanması ve çalıştırılamaması sağlanmalıdır. Böylece, bakımı yapılana kadar, cihaz yanlışlıkla kullanılmayacak ve olası hatalara sebebiyet vermeyecektir.

Bu yazıda, kısaca Poka-Yoke yönteminden bahsetmeye çalıştık. Poka-Yoke yöntemi, proaktif yapısı itibarıyla, diğer kalite kontrol yöntemlerine göre daha verimlidir. Uygulanması da oldukça zahmetsizdir. Bu yöntem göz önüne alınarak, üretilen cihazların kullanıcı hatalarına izin vermeyecek şekilde tasarlanması sağlanabilir.

Kaynakça:
P. C. Bayers, “Using Poka Yoke (Mistake Proofing Devices) to Ensure Quality”, Applied Power Electronics Conference and Exposition, 1994.
tr.wikipedia.org/wiki/Poka-Yoke

Yazar:Mehmet Umut Pişken

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku