Said Nursi 1876 yılında Bitliste dünyaya gelir. Dokuz yaşında evinden çıkan Nursi’nin tahsil hayatı da dokuz yaşında başlar. Nursi’nin tahsil hayatından, Vandaki ikameti, İstanbula gelişi, siyasi hayatı, seyahatleri, harb-i umumiyeye iştiraki, Rusyadaki esareti, İstanbulda Darülhikmetil-İslamiyye azalığında bulunuşu, Kuva-yı Milliyedeki hizmetleri, Ankarada ki ilk Mecliste faaliyetlerine kadar olan kısım hayatının birinci evresidir.
Nursi’nin bu evredeki eserlerine bakacak olursak: “Makalat” 1908-1920 yılları arasında gazete ve mecmualarda yayınlanan, 24 makalenin bulunduğu eserdir. “Divanı Harb-i Örfi” 1909 yılındaki mahkeme müdafaasını içeren eserdir. “Nutuk” 1910 yılında Meşrutiyet öncesi ve sonrası hürriyetin nasıl anlaşılması noktasında kaleme alındığı bir eserdir. “Münazarat” 1911 bu eserde istibdat, hürriyet, meşrutiyet, cumhuriyet, adalet, toplumsal hâkimiyet, insan hakları, kamuoyu ve benzeri konularda İslami ölçüler anlatılmaktadır. “Hutbe-i Şamiye” 1911 bu eserde, birey ve toplumun maddi ve manevi seviyelerini arttırmaları için ölçüler verilmektedir. “Muhakemat” 1911. “Devaül-Yeis Zeylinin Zeyli” 1912 Avrupa’nın medeniyet ve maddiyattaki üstünlüğünü sağlayan yönleri eleştirip, İslam âlemine çözüm önerileri sunan bir eserdir. “Reçetetül Avam” 1912. “Reçetetül Ulema” 1912. “Talikat” 1913. “İşaretül İcaz” 1918. “Tarihçe-i Hayat” 1919. “Nokta” 1919 Allaha, peygamberlere, melaikeye ve öldükten sonra dirilmeye imanın akli ve kalbi delillerini anlatan eserdir. “Hutuvat-ı Sitte” 1920-1922 İngilizlerin İstanbulu işgalinden hemen sonra Müslümanların uyanmasını sağlamak amacıyla kaleme alınmış bir eserdir. “Sünuhat” 1920 ve “Rumuz” 1920 işgal yıllarında yazılan eserlerdir. “Şuaat Marifetün-Nebi” 1920. “Tuluat” 1920 İslam âlimlerinin arasındaki ihtilafın sebeplerini ve çözümlerini içeren bir eserdir. “İşarat” 1920 Bütün sosyal karışıklık ve ihtilalin, ekonomik kriz ve savaşların temel sebebi İlahi emirler olan zekât ve sadakanın kaldırılmasının ve faiz uygulamalarının olduğunu anlatan bir eserdir. “Hakikat Çekirdekleri 1-2” 1920-1921. “Lemaat” 1921. “Kızıl İcaz” 1921. “Mesnevi-i Nuriye” 1922-1923.
Nursinin hayatının ikinci evresi olan 1926-1960 yılları arasında: komünizm rejiminin, insanlık âlemini mahveden ve semavi dinlerle mücadeleyi esas ittihaz eden fikirlerine karşı mücadele etmek amacıyla eserler kaleme almıştır. “Nurun İlk Kapısı” 1926, “Sözler” 1927-1929, “Mektubat” 1928-1934, “Lemalar” 1932-1935, “Şualar” 1936-1949, bu amaçla kaleme alınmış eserlerdir.
Nursinin bu evrelerde teorik modellerine bakacak olursak;
*Eğitim modeli,
*Materyalizmin eleştirisi ve çürütülmesi,
*Tasarımsal varoluş yaklaşımı,
*Şahs-ı manevi(topluluk şahsiyeti),
*Açık toplum modeli,
*Sosyal bilincin oluşması için meşveret modeli,
*Hayatta düşünce özgürlüğü modeli,
*Sosyal temasın gerçekleşmesi için aktivist bir model,
*Sosyal bilincin ve idealist usların oluşması için ihlas ve bireylerde yok olarak grupta var olma modeli,
*Vicdanın yanılmamazlığı teorisi,
*Narsizm, sadomazoşizm yerine Allah için sevme modeli,
*Müsbet hareket modeli,
*Kanıta dayanan ve akılla kalbi birleştiren, tahkiki iman modeli,
Nursinin sübjektif paradigmalarında yeni kavramların, yeni tanımlamaların, yeni yorumların oluşu, onu din âlimleriyle farkını ortaya koyar. Said Nursi eserlerinde; dini, içtimai, ahlaki, edebi, hukuki, felsefi ve tasavvufi konulara temas etmiştir. Bunun yanında Nursinin mantıkla, felsefeyle, pozitif ilimler( kimya, fizik, matematik, siyaset, iktisat …) ile alakası ve tespitleri vardır. Teorilerini ispat noktasında kullandığı deliller ilmi, mantiki ve felsefidir.
Yazar:Akif Ziya Bayrak