Salyangoz ve sümüklüböcekler, bahçelerde çok görülür. Dekoratif çiçeklere ve besin ürünlerine zarar verebilirler. Bazı kabuksuz sümüklü böceklerin çiftleşme alışkanlıklarını gözlemlemek ilginç.
Yaygın Adı: Tatlı su salyangozları, kara salyangozları, kara sümüklüböcekleridir.
Alt sınıf: Akciğerli salyangozlardır.
Tür Sayısı: Yaklaşık 17 bin’dir.
Boyutları: 1 mm ila 17 cm arasıdır.
Fiziksel Özellikleri: Akciğer örtenek boşluğundan oluşur. Tam bükülme belli büyüklükte ters dönmüştür. Kabuklu ve vücudu sarılı ve normalde solungaç kapağı bulunmaz (tatlı su ve kara salyangozları), kabuklu ve belirli bir sarmal yok (tropik salyangozlar). Kabuklu ve vücutları sarmal şeklinde (kara salyangozları) ya da kısalmış ya da yok; belirli şekilde sarılı vücut (sümüklüböcekler); solungaç kapağı yok.
Alışkanlıkları: Sucul (genelde tatlı su) ve karaya alt, hava alan karasal türler, nemli yerler ve toprakta bulunur. Sıklıkla bitkilerle ilişkilendirilir; odun ve taş oyuklarda kış uykusuna yatarlar; deniz minareleri gibi bir grup deniz kıyılarındaki kaya yüzeylerde yaşar.
Yaşam Çizgisi: Çift cinsiyetliler, fakat kur yoluyla birleşme olabilir. Sperm özel bir üreme kanalı yoluyla aktartılır ve yumurtalar genelde kayalıklara, göletlerdeki bitki örtüsüne ya da topraktaki yumurta keselerine bırakılır. Yavru yumurta kesesinden çıkar.
Beslenme Tarzı: Otçul ve etobur; gelişkin dişli diller.
Yaşam Alanı: Tatlı su gölleri, göletler, nehirler ve bitki örtüsü; karasal alanlarda yaygın; deniz kıyısındaki ortamlarda fazla yaygın değil.
Yeryüzünde Dağılımı: Alt tropikal ve tropikal deniz kıyıları ve dünyadaki hemen her kara parçası.
Akciğerli Salyangozlar; solungaçları olmayan ve su yerine hava alan karından bacaklılardır. Birçoğu karada yaşar ve tarımsal zararlıların çoğunu salyangoz ve sümüklüböcekler oluşturur. Akciğerli salyangozlar, bazı su ürünlerini de içine alır. Bunlar tatlı su salyangozları diye bilindiği gibi deniz minarelerine benzeyen yaşam tarzlarıyla kayalıklarda yaşayan deniz minaremsi türleri olarak da bilinir.
Akciğer Oluşturma
Solungaçsız yaşamanın sırrı, örtenek boşluğunun ön sınırının kapatılmasıyla oluşan akciğerde yatar. Bu sayede nefes almak için adapte olmuş bir çember oluşur. Boşluğun nemli duvarları, kan ve halkanın içindeki hava arasında, oksijen ve karbondioksit değişimine izin veren kan damarlarıyla zenginleşir. Hava girişi ve çıkışı küçük bir açıklık yoluyla ya da solunum açıklığı olarak bilinen “hava deliği” ile sağlanır.
Tatlı su ve deniz türlerinde, hayvan akciğerin suyla dolmasını engellemek için batırılırken, solunum açıklığı kapatılabilir. Suyun altında yemek aradığında, hayvan sürekli olarak nefes almak için yüzeye çıkar. Akciğerli salyangozlar, çift cinsiyetli ve yetişkin yaşamları boyunca aktif olan dişi ve erkek cinsel organlarına sahiptir. Kafaları iyi gelişmiş algı organları taşır. Karasal türlerin çoğunda, ikincisi daha büyük arka göz taşıyan iki çift vardır. Akciğer salyangozlarının vücudu bükülme gösterir. Fakat sinir sistemi bükülmeden gelişmiştir. Akciğer salyangozları üç takımda sınıflandırılır; Basommatophora (su salyangozları), Systelommatophora ve Stylommatophora.
Kara salyangozlarında üreme, karadaki yaşama göre çeşitli adaptasyonlar gösterir. Üreme organları karışık. Hem dişi hem de erkek cinsel organlarına sahip olma anlamına gelen, çift cinsiyetliler. Çiftleşmeye giriş olarak açıkça tanımlanan kur yapma gerçekleşir. Niyetli çiftler, bir partnerin ok kesesinden aşk okunun ateşlenmesiyle -telum amoris- uyarılır. Bu ok, heyecanlı birleşme hareketiyle diğerinin derisine saplanır. Her partner ateşleyebilir ve bir ok alabilir. Çiftleşme, her partnerin sperm kesesinden bir miktar sperm alışverişi ile birkaç saat sürebilir. Döllenme içte oluşur ve yumurtalar sonradan çıkartılır. Çoğu türde yumurtalar, kalsiyum karbonat birikintisiyle desteklenen sert elastik kabuklara serilir. Sümüklüböceklerde üreme, genelde salyangozlardaki gibidir. Fakat sümüklüböceklerde çiftleşme çok özenli olabilir. En şaşırtıcı üreme aktivitesi, Kuzey Yarımküre’deki Limax maximus türü olan sümüklüböceklerin, antenle çiftleşmeleridir.
Kaynakça:
BBC Vahşi Yaşam
Yazar:Tuncay Bayraktar