Yaygın Adı: Sarkık yanaklı akbaba
Bilimsel Adı: Torgos tracheliotus
Familya: Atmacagiller
Takım: Gündüz yırtıcıları
Boyutları: Uzunluk: 37-41 cm; kanat açıklığı 254-290 cm; ağırlık 5,4-9 kg
Fiziksel Özellikleri: Çok iri; uzun, geniş kanatlar; çok kısa kuyruk; baş ve boyun pembe ve soluk mavi-gri, boyunda yaka tüyü; çok büyük gaga; tüyler büyük ölçüde koyu kahverengi, gövdenin alt kısmı ise koyu renkli tüylerle süslü soluk renkte; gençler benzer özellikler gösterir.
Alışkanlıkları: Münzevi; düz kanatlarla otluk alanlar üzerinde süzülür.
Yaşam Çizgisi: Kurak mevsimin ortaya çıkış zamanına bağlı olarak aralık-ağustos; akasya ağacı üzerinde üzeri otla kaplanmış tahta ve dallarla örülü geniş platform; 1 yumurta; kuluçka süresi 52-57 gün; yavru 125-135 gün sonra tüylenir; 1 kuluçka.
Sesi: Büyük ölçüde sessiz, zaman zaman gurlar ve hırıldar.
Seslenme Tarzı: Leş; ayrıca yuvalayan kuşlar ve büyük böcekler.
Yaşam Alanı: Savan, step ve çöl Yeryüzünde Dağılımı: Afrika’nın çoğu bolümü, Orta Afrika orman kuşağı ve uç güney haricinde Sahra Çölü’nün güneyi; ayrıca Arabistan Yarımadası’nın batısında da bulunur.
Türün durumu: Tehdit altında değil.
İri ve güçlü sarkık yanaklı akbaba devasa gagasıyla Eski Dünya akbabalarının en güçlüsü olduğu gibi, büyük hayvan leşlerinin kaba postlarını delebilen tek kuştur. Sarkık yanaklı akbaba, kesinlikle kuşların en albenilisi değildir. Cüsseli bir gövdesi, iri, güçlü ayakları ve çirkin deri katlarıyla örtülü çıplak bir kafası vardır. Temelde bir Afrika kuşudur, en çok düzlük ve av hayvanlarının dolaştığı dikenli çalılık arazilerde görülür. Ayrıca Arap Yarımadası’nın çöl ve yarı çöl bölgelerinde de yaygın olarak rastlanır. Farklı habitatlarda yaşayabilme yeteneğiyle oldukça başarılı bir türdür.
Hayati Hizmet
Bu kuşun çirkin dış görünümünün ardında biçim ve işlevin kusursuz bir birleşimi yatar. Muazzam boyu diğer leşçillere karşı hakimiyet kurmasını sağlar. Çıplak baş, kan ve çürümüş vücut
dokularının tüylerine bulaşmaması için gerekli bir uyarlanmadır. Dev gagası ise sadece sarkık yanaklı akbaba için değil hemcinsi leşçiller için de hayati bir araç oluşturur. Kızıl akbabalar (Gyps cinsi), akbaşlı akbaba (Trigonoceps occipitalis) ve keşiş akbabası (Necrosyrtes monachus) sıklıkla bir yiyeceği ilk bulan kuşlardır.
Sarkık yanaklı akbaba “açma” görevini yerine getirdikten sonra beslenme çılgınlığına mesafeli durur. İhtiyaçlarını daha küçük akbabalardan yiyecek çalarak giderir ya da diğerleri dağılana kadar bekler ve daha sonra leşin içini kolaçan ederek kalanları toplar.
Özel Bölge
Serengeti bölgesinde çiftleşen sarkık yanaklı akbaba çiftleri, yuvalarından yaklaşık dört km uzaklıkta ortalama 41 km2’lik bir alan işgal eder. Bu, her çifte üzerinde alçaktan uçarak yiyecek arayabilecekleri bolca bir alan sağlar. Çiftler bazen yükselen sıcak hava dalgalarından yararlanarak yüksekte kanat uçları neredeyse birbirlerine değecek şekilde birlikte süzülerek uçarlar. Bu, sarkık yanaklı akbabaların bir kur ritüeli biçimine en çok yaklaştıkları andır. Sağlam, ömür boyu devam eden bir eş bağı kurar. Yuvalanma ve ebeveyn bakımının iki kuş arasında azami ortak işbirliğini gerektirmesi nedeniyle zaruri bir yaklaşımdır. Yuva, her iki kuş için de birkaç haftalık çabayı gerektiren olağanüstü bir yapıdır. Bir ağacın tepesine yerleşik, içi kuru otla kaplanmış çubuk ve dallardan örülü bir platformdur. Akasya ağaçları, afrika yabankedisi gibi ağaçlara tırmanabilen yırtıcılara karşı mükemmel koruma sağlaması nedeniyle yuva için en uygun yerleri oluşturur.
Sarkık yanaklı akbabalar özverili ebeveynlerdir; her yıl sadece bir yumurta bırakır ve hem yumurtaya hem de ortaya çıkan civcive bakabilmek için her türlü çabayı gösterirler. Bir sarkık yanaklı akbaba yavrusu olgunlaşmak için uzun bir yol kat eder: vücudunun yetişkinlerinki gibi tam olarak tüylenip üreme yeteneği kazanması için dört yıl geçmesi gerekecektir.
Kaynakça:
BBC
Yazar:Tuncay Bayraktar