7. sanat olarak kabul edilen sinema nasıl doğdu? Lumiere Kardeşler, büyük yankı uyandıran halka açık ilk film gösterimini gerçekleştirdiklerinde 1895 yılıydı.
Peki, buraya nasıl gelindi? işte sinemanın uzun hikayesi…
Sinemanın tarihi, milattan önceye ve “Camera Obscura (karanlık oda)” denilen buluşa dayanıyor. Bir kutuya açılan delikten tutulan cismin kutunun diğer tarafına yansımasından ibaret olan Camera Obscura’nın sinema büyüsünü başlattığı düşünülüyor.
Latince ismi “Lanterne magica” olan Büyülü Fener’i ise günümüzdeki slayt projektörlerin atası olarak görmek mümkün. Büyülü Fener, 2. yüzyılda Çin’de keşfedilmiştir.
Büyülü Fener, “Thaumatrope” ve biraz daha gelişmiş bir hali olan “Phenakisticope”un buluşuna olanak sağladı. Bu aletler, bir silindirin etrafına çizilen resimlerin, silindirin hızla çevrilmesiyle hareket etmesi prensibine dayanmaktadır.
Bütün bu birikimler, Thomas Alva Edison’un 1894 yılında “Kinetoskop”u icatını kolaylaştırdı. Kinetoskop, görüntülerin hareketli izlenmesini sağlayan tek kişilik bir izleme kabinidir.
Lumiere Kardeşler
Louis ve Auguste Lumiere kardeşlerin babası Antoine Lumiere, resim öğretmenliğini bıraktıktan sonra Fransa Lyon’da fotoğrafçılık ve fotoğraf malzemesi üretimi yapmaya başladı. Ailenin işleri büyüdü ve yüzlerce metre fotoğraf kağıdı üretebilen bir fabrikaya dönüştü. Lumiere kardeşler, üretim süreçlerinden çok fotoğrafın kendisine ve hareketli görüntülere ilgi duymaktaydılar. Babaları, Edison’un Kinetoskop’unu eve getirdiğinde iki kardeş merakla bu aleti incelemeye başladı.
Tek kişilik bir sinema sistemi olarak tarif edilebilecek Kinetopkop’u geliştirmek ve çok sayıda kişinin izleyebileceği hale getirmek isteyen kardeşler, kolları sıvadı.
Lumiere kardeşler, görüntü içeren filmlerin kenarlarına delikler açıp hareket ettirerek “sinematografı” buldular. Sinematografın önünden saniyede geçen 15 film görüntüsü, oldukça gerçekçi görüntü sağlıyordu. Elle kurulabilen ve hafif bir alet olan sinematograf, her yere taşınabiliyordu.
Fabrikadan İşçilerin Çıkışı Filmi
Lumiere Kardeşler, 1895 yılında Ulusal Sanayi Derneği’nde ilk filmlerini oynattılar. Film, babalarının fabrikasından işçilerin çıkışını anlatan ve bir dakikadan biraz daha uzun süren “Lumiere Fabrikasından İşçilerin Çıkışı” isimli filmdi. Sinematografla birçok fotoğraf derneğinde gösterimler yapıldı.
İlk Halka Açık Gösterim
Lumiere Kardeşler, sinematografla 28 Aralık 1895’de halka açık ilk gösteriyi yaptılar. İlk gösteride, “Lumiere Fabrikası’ndan İşçilerin Çıkışı, Bebeğin Kavgası, Tuileries Havuzu, Bir Trenin Gara Gelişi, Alay, Nalbant, Kağıt Oyunu, Ayrık Otları, Duvar, Deniz.4” isimli filmler gösterildi.
Gösteri, ücretliydi ve yaklaşık 100 kişi tarafından izlenmişti. Özellikle Bir Trenin Gara Gelişi filmi, gerçekçi görüntüleri, çekim tekniği ve uygun açı kullanımı nedeniyle izleyicilerde olağanüstü etki yarattı. Birçok kişi, üstlerine gelen trenden ürktü, saklanmaya çalıştı.
Yoğun ilgi üzerine Lumiere Kardeşler, film gösterimlerine devam ettiler. Zamanla film gösterimlerinde salonda piyanoyla müzik de yapılmaya başlandı.
Ancak bir sorun vardı, yeni filmlere ve ilginç konulara ihtiyaç vardı. Lumiere Kardeşler, yabancı ülkelere film çekimi için birçok kişi gönderdiler.
Bu kişilerden biri de 1896 yılında İstanbul’a gelerek çekim yaptı. Haliç’in Panoraması, Boğaziçi Kıyılarının Panoraması, Türk Topçusu, Türk Piyadesinin Geçit Töreni, dönemin İstanbul’unu gözler önüne serer. Böylece, Lumiere Kardeşler sayesinde elimizde 19 yüzyılda farklı ülkeler, kültürler, insanların yaşayışları, kılık kıyafetleriyle ilgili belgesel nitelikte bini aşkın film bulunmaktadır.
Lumiere Kardeşler, fotoğraf ve teknolojik yeniliklere meraklarıyla, bugün büyüklüğü trilyonlara ulaşan bir sektör haline gelen sinemanın temellerini attılar.
Sinema hala milyonların paylaştığı büyülü bir dünya!
Kaynakça:
www.filmyapim.ne
http://www.medyaakademisi.com.tr/
İndigo Dergisi, Şubat, 2014
https://tr.wikipedia.org/wiki/büyülü_fener
Yazar:Deniz Bozdemir