Siyatik ağrısı,
siyatik sinirinin tahrişi nedeniyle oluşan ağrıya verilen addır. Bu siniri tahriş eden herhangi bir şey şiddetli ağrılara neden olabilir. Siyatik ağrısı çoğunlukla alt omurgada kayan bir disk nedeniyle sıkışan sinirden kaynaklanmakta ve genellikle “sırt ağrısı” ile karıştırılmaktadır. Oysa, siyatik ağrısı sırt ile sınırlı değildir. Bacaklarımızdaki çeşitli kasları kontrol eden siyatik siniri, insan vücudundaki en uzun sinirdir. Sırtımızdan kalçalara ve bacaklarımızdan da aşağıya inerek dizlerimizin hemen altında son bulmaktadır.
Siyatik ağrısı kendi başına bir sorun, bir hastalık değildir, siyatik sinirini ilgilendiren başka bir sorun ya da sorunların ortak belirtisidir. Vakaların yaklaşık % 80’i kaymış (fıtıklı) bir diskten kaynaklanmaktadır. Diğer nedenler arasında, omurga yaralanmaları, enfeksiyonlar, piriformis sendromu, lomber spinal stenoz, spondilolistezis, tümörler, cauda equina sendromu sayılabilir ve ağrıların çoğu tek bir nedenden oluşmaz. Sık rastlanan risk faktörleri arasında ise yaş (40 – 50 yaş), ağır yük kaldırmayı gerektiren işler, sürekli oturarak çalışmayı gerektiren meslekler, obezite, diyabet, hamilelik bulunmaktadır.
Diskler, güçlü ve aynı zamanda esnek bir madde olan kıkırdaktan yapılmıştır; kıkırdak her vertebra arasında bir yastık görevi görür ve omurganın esnek olmasını sağlar. Yerinden çıkıp fıtıklaşmış bir disk, siyatik siniri üzerine ciddi baskı uygular. Ağrı, sinir boyunca kendini gösterir. Alt sırtta, kalça boyunca ve her iki bacağın arkasında, yanlarında veya önlerinde hissedilir. Gene, sinir boyunca bacakta uyuşma, ayak ve parmaklarda karıncalanma ya da iğne batma hissi sıklıkla görülür. Uzun süre oturmak ağrıları şiddetlendirebilmektedir. Uzmanlar, hayatları boyunca en az bir kez siyatik sorunu yaşayacakların sayısını yüzde 40 olarak tahmin etmektedir.
Akut siyatik ağrılarının kendi kendine bakım önlemlerine iyi yanıt verdiği bilinmektedir. Tedavide ağrı kesiciler, yürüyüş ve hafif germe egzersizleri, sıcak veya soğuk kompresler, ağrıyı azaltmaya yardımcı olmaktadır. Akut siyatik ağrıları genellikle kendi kendine geçmektedir. Olguların büyük çoğunluğunda ameliyat gerekli değildir. Hastaların yaklaşık yarısı 6 hafta içinde iyileşmektedir.
Kronik siyatik tedavisinde ise genellikle kendi kendine bakım önlemleri ile fizik tedavi, bilişsel davranış terapisi ve ağrı kesicilerden oluşan tıbbi tedavi birlikte kullanılmaktadır. Semptomlar tedaviye cevap vermez ve yoğunlaşmaya devam ederse, lomber laminektomi veya diskektomi gibi az veya çok risk taşıyan (kanama ve kan pıhtıları, enfeksiyon, omurilik sıvısının sızması, omurilik damar ve sinirlerinin veya koruyucu tabaka “dura mater”in zarar görmesi) cerrahi müdahaleler uygulanmaktadır.
Laminektomi (dekompresyon), laminanın (omurilik kanalını kaplayan omurganın arka kısmı) alınması ameliyatıdır. Kanalı genişlemesine yardımcı olarak,sinirlerde var olan baskıyı hafifletir. Böylece damarlar genişleyerek daha rahat dolaşım yapmaya başlar.Laminektomi ayrıca fıtıklaşmış omurga diskinin cerrahi tedavisinin bir parçası olarak da yapılabilir. Bazı vakalarda da laminektomi, omurganın sabitlenmesinde kullanılan spinal füzyon ile birlikte uygulanabilmektedir.
Diskektomi ise, omurgadaki fıtıklaşan veya zarar görmüş bir diskin alınmasıdır. Diskektominin genel amacı, omurilik sinirine baskı uygulması ve bir diskin yarattığı belirtileri geçirmektir. Diskektomi, fıtıklaşmış bir diski olan herkes için gerekli görülmemektedir. Fıtığı bulunan kişilerin yaklaşık yüzde 10’unun ameliyata ihtiyacı olmaktadır. Duruma bağlı olarak, daha küçük kesiklerle yapılan mikrodiskektomi adı verilen bir yöntem de uygulanabilmektedir.
Kaynakça:
-Steven H. Richeimer, Kathy Steligo, “Confronting Chronic Pain”, Johns Hopkins University Press, 2016.
-Chet Cunningham,”The Sciatica Relief Handbook”,United Research Publishers,Encinitas CA.
-Carol Ardman, Loren Fishman, “Sciatica Solutions: Diagnosis, Treatment, and Cure of Spinal and Piriformis Problems”, W.W. Norton & Company, Inc., New York.
Yazar:Oben Güney Saraçoğlu