Soğan doğranırken gözlerimiz istem dışı yaşarmaya başlar. Bunun önüne geçebilmek için önce niçin bu durumun gerçekleştiğine değinmek gerekir. Soğan, çok eski çağlardan beri kullanılan bir yiyecektir. Günümüzde alternatif tıp açısından da bir sürü faydası sayılmaktadır. Ayrıca ona özgü koku kazandıran bazı maddeler vardır ki bunlar aynı zamanda karşılaştığımız göz yaşarması sorunuyla da alakalıdır. İçinde kükürtle alakalı maddelerin yanı sıra sülfür içeren aminoasitler bulunur.
Bunlardan ” SI propenylcysteine sulphoxide ” maddesi soğan kesildiğinde çözünmeye başlar. Bileşenlerine ayrılarak gözü tahrip eden maddelere ayrışır. Bu madde havada yayılır ve göze temas eder. İnsan bu teması hissedemez ancak sonuçlarının farkındadır. Bu maddenin içindeki sülfürik asit gözün yanmasına sebep olur. Böylece göz yaşarması meydana gelir. Bahsedilen maddeler ve bileşenleri soğan az ısıtıldığında dahi yok olurlar. O yüzden sadece doğrama esnasında bu göz yaşarması ortaya çıkar. Pişmiş, ısıtılmış soğanda böyle bir şey söz konusu değildir. Soğan doğrarken göz yaşarmasına engel olabilmek için alınacak önlemler şöyledir:
Soğan kesilmeden önce ıslatılmalıdır. Mümkünse suyun altında doğranmalıdır. Bu şekilde soğan içindeki göz yaşarmasına sebep olan maddelerin hava ile teması en aza indirilmiş olur. Ayrıca bahsedilen maddeler soğan cücüğünde daha fazla olduğundan dolayı öneriler, soğanın tepesinden doğranmaya başlaması yönünde. En son cücüğü doğranmalı. SOğan doğranmaya başlamadan yarım saat önce buzdolabında dinlendirilirse de göz yaşarmasına engel olabilir. Çünkü bu etken maddelerin miktarı azalır. Deniz gözlüğü, lens vb. kullanmak da gözün bu maddelerle etkileşimini engellediği için etkili çözümlerdir.
Bazı görüşlere göre de soğanın içindeki etken maddeler hava yoluyla göze değdiği için değil, soğandaki koku nedeniyle göz yaşarır. Ortaya çıkan koku burun yoluyla teneffüs edilir ve sinirler aracılığıyla gözün yaşarmasına sebep olur. Daha az kabul gören bu görüşün de bu soruna dair önlemleri var. Soğan doğrarken sadece ağızdan nefes alınması veya ağızda bu esnada kesme şeker, limon, ekmek vb. bulundurulması bu sorunun önüne geçebilir. Ağza konulan bu yiyecekler soğan içindeki sülfür gazının vücuda alınmasını engeller, yani bu gazı emer. Böylece göz yaşarmaz. Siz de bu sorunla uğraşmak zorundaysanız kendinize uygun yöntemi deneyerek bulabilirsiniz. Yazılan yöntemler çoğu kişide etkili olan yöntemlerdir.
Yazar: Gürkan DEMİRCİ