Rafine şeker tüketmek yüksek kan şekeri seviyesi, kalp sorunları ve obezite gibi çeşitli sağlık sorunları ile ilişkilendirilmiştir. Bu etkileri en aza indirmek için birçok kişi düşük kalorili, bitkisel kaynaklı tatlandırıcı maddelere geçiş yapmaktadır. Şeker yerine kullanılanlar arasında en popüler tüketilenleri stevia, sükraloz, sakarin ve aspartam’dır.
Bir tatlandırıcı olarak Stevia’yı bu kadar özel yapan nedir?
Stevia, hem sağlık gıda merkezlerinde satılan tatlandırıcı maddeyi hem de bu tatlandırıcının türetildiği bitkinin kendisini ifade eder. Yaprakları şekerden 15 kat daha tatlı olsa da, ekstresinin beyaz şekerden 300 kat daha tatlı olduğu iddia ediliyor. Şekerin yarattığı kötü etkiler rafine şeker (beyaz renkli kristalleri) üretmek için şeker tortusunun çeşitli kimyasallar ile adım adım işlenmesi sırasında ile ortaya çıkmaktadır. Bu göz önüne alındığında, bitkilere dayalı doğal tatlandırıcılar tüketicilerin sağlık çıkarları için üretilmektedir. Stevia bitkisinin özü ve toz formu böyle bir üründür.
Stevia Neden Yapılır?
Daha önce belirtildiği gibi stevia, bir bitkinin yapraklarından elde edilir. Bu ayçiçeği ile bir taksonomik aileyi (Asteraceae) paylaşır ve Amerika’nın tropikal ve subtropikal bölgelerde özgüdür. Bilimsel adı “Stevia rebaudiana” olan bitki şeker bitkisi, şeker otu ve tatlı yaprak gibi çeşitli isimlerle de bilinmektedir. Genellikle yetiştiriciliğinde bir ot olarak yetişir. Ancak kendi doğal ortamlarında çalılar gibi büyür.
Yapraklarında bulunan glikozitler, ona yoğun tatlılık vermektedir. Ekstresini çıkarma sürecinde yapraklar ilk olarak kontrollü şartlar altında kurutulur. Bundan sonra, bir su çıkarma işlemi ekstrenin üretilmesi için yapılır. İstenmeyen glikozit maddelerini çıkarmak için daha fazla saflaştırma adımları kullanılır aynı zamanda, ekstrenin tatlılık yoğunluğu arttırılır. Farklı üreticiler kaliteli stevia ürünleri üretmek için çeşitli teknikler geliştirmiştir.
Tüketim İçin Güvenli Midir?
Düşük karbonhidrat diyeti yapan kişiler zaten Stevia’nın farkında olabilir. Ama güvenli midir? Ya da herhangi ilişkili tehlikeleri var mıdır? Bildiğimiz kadarıyla kendi güvenliği söz konusu olduğunda, bu doğal tatlandırıcının sağlık yararları ve yan etkileri hakkında net bir veri yoktur. Savunucularına göre düşük kalori verirler çünkü içerdikleri glikozitler vücutta sindirime uğramaz. Bu nedenle obezitenin tedavi edilmesi için bir bitki formülasyonu olarak kamuya sunulmuştur.
Diğer bir iddia edilen faydası, diyabet hastalarında kan şekeri seviyesini kontrol amaçlı kullanılmasıdır. Ancak, bunu destekleyen hiçbir bilimsel veri yoktur. Aslında FDA, herhangi bir Stevia bitkisel ürününün kullanımını henüz onaylamamıştır. Hatta bazı bilim adamları stevia bitkisinden elde edilen ürünlerin güçlü bir mutajen olarak hareket edip böylece kanser riskini arttırdıklarını düşünmektedir. Göz ardı edilmemesi gereken diğer yan etkileri uzun vadede metabolik süreçleri yavaşlatarak üreme anormalliklerine neden olduğunun düşünülmesidir.
Ne için kullanılır?
Bu tatlandırıcı ajan, normal şeker ve yapay tatlandırıcı gereken herhangi bir yemek tarifinde sofra şekeri yerine kullanılır. Buna ek olarak pek çok ticari ürüne ilave edilir. Eklenecek stevia tatlandırıcı miktarı kullandığınız ürünün formuna bağlıdır. Kullanılması gereken özün ve tozun miktarına kıyasla, büyük miktarlarda ham stevia yaprağına ihtiyaç vardır.
Kaynakça:
http://www.buzzle.com/articles/what-is-stevia.html
Yazar:Tülay Arsoy