Bugün günlük yaşamımızın olmazsa olmaz içeceği kahvenin, birçok kültürde gerek ekonomik, gerek sosyal gerekse kültürel anlamda oldukça büyük önemi vardır. Tüm gıda çeşitliliği içinde kendine oldukça önemli bir yer edinmiş olan kahvenin insan hayatında bu denli önemli olmasının sırrı hiç şüphesiz hemen hemen herkesin kahve kokusuna olan beğenisi ve içildiğinde de insana enerji ve mutluluk veren özelliğidir. Peki modern çağda insanların vazgeçilmez içeceği kahve hangi bitkiden ve nasıl üretiliyor?
Kahve, kahve ağacının meyve çekirdeğinden üretilir. Kahve ağacı ise bodur bir bitkidir. Kahve ağacının meyvesi sert ve yeşildir, meyve büyüdükçe ve olgunlaştıkça rengi kırmızıya dönüşür. Kahve üretimi, olgunlaşan meyvenin içindeki kahve çekirdeklerinden yapılır.
Kahvenin Tarihçesi ve Yetişme Alanı
Kahve ağaçlarının doğal yetişme alanı ekvatoral bölgelerdir. Yengeç ve oğlak dönenceleri arasında bulunun 70’ten fazla ülkede kahve üretimi yapıldığı belirtilmektedir. Doğal olarak kahvenin tarihçesi de bu bölgede başlamıştır. Yüzyıllar öncesinden Güney Etiyopya’da kendiliğinden yetişen yabani kahve bitkisinin keşfedilmesiyle birlikte, günümüze uzanan bir süreçten bahsedilmektedir. Başlangıç noktasının Güney Etiyopya olduğu bilinen kahve ağacının meyveleri, o dönemlerde bölge halkı tarafından öğütülerek un haline getirildiği ve ekmek yapılarak bu şekilde tüketildiği ifade edilmektedir. Bununla birlikte kahvenin kullanım şekillerinin hangi zamanlarda ve ne şekillerde yapıldığı konusunda net bir bilgi yok; bir içecek olarak tüketilmeye nasıl başlandığı konusunda ise çeşitli rivayetler var. Bu rivayetlerden biri Yemen’de geçmektedir. Yemen’de bir çobanın beslediği hayvanlarının geceleri uyumamaları üzerine, hayvanların gündüz ne yedikleri üzerinde araştırma yapmaya karar verirler. Hayvanların otladıkları yerleri araştırdıklarında, daha önce bilmedikleri ve bodur bir ağaç olan kahve ağacını görürler. Ağacın üzerindeki kırmızı renkli meyveleri keşfederler ve uyanık kalmayı sağlayan bu meyveleri kendileri de kullanmaya başlarlar. Zamanla da tüccarların ilgisini çeker ve ticareti yapılmaya başlanır.
Kahve ticaretinin başlamasıyla birlikte dünya geneline yayılan kahve, birçok kültürde oldukça yoğun ilgi görmüştür ve yapılma aşamasındaki birçok farklı yöntemle bol alternatifli bir içecek haline gelen kahveye gösterilen ilgi artarak devam etmektedir.
Her dönemde çok sevilen ve keyif veren bu vazgeçilmez içecek, girdiği birçok ülkeyi yalnızca ekonomik anlamda değil kültürel anlamda da etkilemiştir. Birçok toplumda günümüzde dahi bulunan kahvehane kültürü yerleşmiş, tarihin çeşitli dönemlerinde ise içilmesi çeşitli nedenlerle yasaklanmış ve buna rağmen günümüze kadar önemini yitirmeden korumaya devam etmiş, insanlar bu içecekten asla sıkılmamış ve vazgeçmemiştir.
Türk Kahvesinin Faydaları Nelerdir?
Hiçbir bitki nedensiz yaratılmamıştır. Her bitkinin ve her canlının yaşam içinde bir amacı, bir görevi ve canlı yaşamı için mutlak bir faydası vardır. Hem kokusu hem de tadıyla keyif veren ve günlük beslenme alışkanlıklarının da vazgeçilmezi haline gelen kahvenin de keşfedilen birçok faydasından söz edilmektedir. Hem diyetisyenler hem de doktorlar gerek görsel medya gerek yazılı medya yoluyla, günlük beslenme alışkanlığımızda önemli bir yer edinmiş ve her gün tükettiğimiz; her ferdin neredeyse birer bağımlısı haline geldiği ve çok sevilen kahvenin faydalarından sıklıkla bahsederek toplumu bu vazgeçilmez içecekle ilgili bilgilendiriyor. Ancak kahvenin vazgeçilmez olmasının altında bağımlılık yapıp yapmadığı konusunda hala tartışmalar devam ederken, faydalarının yanı sıra her şeyin tüketiminde olduğu gibi, kahve tüketiminde de ölçülü olunması gerektiği ve günlük tüketiminin abartılmaması gerektiği de vurgulanıyor.
Pişirilme ve servis edilme yöntemleriyle onlarca farklı alternatifi ile tercih edilebilen kahvelerden ziyade, doğal yöntemlerle hazırlanan ve daha çok Türk kahvesinin faydalarından bahsedilmekte. Diğer yöntemlerin birçoğunda, yapay aromalı kahveler tercih ediliyor ya da kahve hazırlanırken çeşitli kremalar kullanılıyor. Yapay gıdaların sağlığa zararları konusunda sık sık uyarılarda bulunan uzmanlar, doğal olanın tercih edilmesi gerektiğini de belirtiliyor. Bu nedenle kahvenin faydalarından söz edebilmek için en doğal yöntemlerle hazırlanan kahveler dikkate alınmalıdır.
Faydalı Olabilmesi için Kahve Ölçülü Tüketilmeli
Kahve ne kadar faydalı olsa da, kahvenin fazla tüketimi faydadan çok zarar getirebilir. Bu nedenle günlük tüketiminin belli bir miktarı aşmaması gerekiyor. Kahvenin birçok insanda çarpıntı yaptığına dair inanışlar ve görüşler var. Bazı kaynaklar kahvenin tek başına çarpıntı yapmayacağını; ancak kahvenin belli ölçülerin dışında tüketilmesinin yani günlük tüketiminin aşırı miktarlarda olması durumlarının çarpıntıya neden olabileceğini ifade ediyor. Kahvenin içinde bulunan kafein, fazla tüketilirse çarpıntıya neden olur. Dolayısıyla günlük kahve tüketiminin sınırlı olmasının, çarpıntıya neden olmayacağı belirtiliyor.
Kalp Sağlığına Faydalı
Çeşitli kayaklarda sınırlı kahve tüketiminin çarpıntıya neden olmadığını ve kalp için zararlı olmadığını ve kafeinin kalpte ritim bozukluğuna neden olmadığını; aksine günlük kahve tüketiminin kalp hastalığına neden olan damar tıkanıklıklarına engel olduğu belirtiliyor. Ancak kalp hastalarının tedbiri elden bırakmamak adına, kahve tüketimleri ile ilgili doktorlarına bizzat danışmaları ve doktorlarının önerdiği ölçülerde tüketmelerinde yarar var.
Vücudun Yağ Yakımını Hızlandırıyor
Kahvede bulunan kafeinin, vücutta adrenalin seviyesini artırdığını ve bunun da yağ yakımı için faydalı olabileceği belirtiliyor. Bu nedenle özellikle sporcuların, kahve tüketimlerini spordan önce yapmaları tavsiye ediliyor.
Alzheimer Oluşumuna Karşı Faydalı
Alzheimer; unutkanlıkla başlayan, beceri kaybı ve kişilik özelliklerinin değişmesiyle ilerleyebilen bir hastalıktır. Zamanla hasta kendini ifade edemez, günlük aktivitelerinde sorunlar yaşar, algılar bozulabilir. Uzmanlar, yapılan araştırmalara dayanarak kahve içen bireylerin, Alzheimer hastalığına daha az yakalandığını belirtiyor. Günün belirli saatlerinde ve düzenli olarak kahve tüketilmesinin bu hastalığa karşı koruyucu olabileceği ifade ediliyor.
Konsantrasyonu Artırıyor
Kahvede bulunan kafeinin uyanık kalmadaki etkisi biliniyor. Kafeinin bu etkisi sayesinde, zihin daha dinç kalabilmekte ve konsantrasyonu da artırmaktadır. Kahve, beden için de zindelik veriyor ve enerjiyi artırıyor. Bu nedenle öğrenciler ders çalışırken derse konsantre olabilmek için içebilir ya da çalışan bireyler ise sabahları içecekleri bir fincan şekersiz kahve ile güne daha dinç ve enerjik bir başlangıç yapabilirler.
Cilt Bakımında Kahve Kullanılıyor
Cilt bakımına düşkün olan bireyler için yeni denilebilecek bir yöntem de kahve ile peeling yöntemi. Pişirilmiş Türk kahvesinden yapılan peeilingin cildi temizlediği ve cilde faydalı olduğu söyleniyor. Bunun için Türk kahvesini normal yöntemlerle pişirmek ve kahveyi süzerek cilde uygulamak gerekiyor. İçilmiş ve fincanın dibinde kalmış kahve ile deyapılabileceği belirtiliyor.
Depresyona Karşı Faydalı
Yapılan araştırmalara göre, günlük kahve tüketiminin depresyonla mücadelede etkisi olduğu ifade ediliyor. Bunun için düzenli olarak tüketilmesi gerektiği de belirtiliyor.
Kaynakça:
http://www.gidamo.org.tr/resimler/ekler/cb22bdd0b7ba1ab_ek.pdf?dergi=11
Yazar: Mehtap Özdemir