Türklerin Tarih Boyunca Kullandığı Alfabeler Nelerdir?

Asırlık bir millet ve dünyaya egemen olmuş bir ırk.Konuştuğu ve kullandığı diller mutlaka zamanla değişime uğramış ve alıntılar yapılmıştır. Tarih boyunca birçok dil kullanılmış ve bunlara eklemeler yapılmıştır. Bu yazıda bugüne kadar kullanılan dillerden ve yapılan değişikliklerden bahsetmeye çalışacağım…

Uzun süren savaşlar ve fethedilen topraklarda birçok milletle iletişim kurulmuş ve onların dillerinden bir parça alınmıştır. Kültürel farklılık ve değişim dediğimiz olay kısmen budur. Dil ve alfabe konusunda 5 farklı alfabe bizlere yansıtılmıştır.

1) Göktürk Alfabesi:
Metinleri isim olarak Göktürk veya Orhun olarak adlandırılır.Orhun’da yerleşimde bulunmuş Türkler tarafından kullanılmış ve düzenlenmiştir.Bu alfabeyi Hunlar,Göktürkler ve Türk kavimler kullanmış ve eklemelerde bulunmuşlardır. Göktürk alfabesi 38 harften meydana gelmektedir.Dördü sesli olup, sekiz sesi karşılar, geri kalan harfler sessiz harf statüsündedir. İlginç olan ise;ok, ko, uk, ku, ük, kü, nç, nd, gibi heceler kendine has harflerle gösterilir. Sağdan sola doğru yazılır bu alfabe ve bu şekilde okunur.

2) Uygur Alfabesi:
Göktürklerden sonra kurulan Uygurlar tarafından adlandırılmıştır bu alfabe. 18 adet işaretten,sembolden meydana gelmiştir.4 sesli harf geri kalan harfler ise sessiz harf olarak bilinir. Sağdan sola yazılış mevcuttur ve harfler birbirine bitişik olacak şekilde yazılır. Bu yazının katiplerine yani yazıcılarına Bu yazının katiplerine, bakşı, bakşıgeri veya serbahşı adı verilmektedir.

3) Arap-İslam Alfabesi:
Türklerin İslamiyeti kabulünden sonra gerçekleşen bu dönemde bu alfabe ön plana çıkmış ve yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Arap alfabesi 28 harftir ancak Türklerin kullandıkları 31 ile 36 harften meydana gelmektedir. Bu alfabe ile Türk islam tarihinde birçok eser verilmiştir. Sağdan sola yazılır. Kullanımı zor gibi görünse de harflerin öğrenimi çok da zor ya da uğraştırıcı değildir.

4) Kiril Alfabesi:
Kiril alfabesi emperyalizmin zoraki tatbikidir.Bu cümleyi ilk okuduğumda anlam veremedim ancak konuyu şu şekilde izah edebilirim sizlere. Ruslar sınırları içinde Türklere bütünlüklerini bozmak amacıyla tek bir alfabe yasağı koyarak farklı semboller ve şekillerle dolu alfabeler koymuştur. Otuz sekiz harftir. On biri sesli, geri kalan harfler ise sessiz harf statüsündedir. Soldan sağa doğru yazılır. Kullanım alanı, Rusya’daki Türkler içindir.

5) Latin Alfabesi:
1925 yılında ilk olarak Azeri Türkleri tarafında kullanılmıştır. Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasından sonra 1928 yılında ülkemizde kullanılmaya başlandı. 8 sesli harf bulunur geri kalan ise sessiz harftir. Türkiye ve Avrupa Türkleri tarafından kullanılan bu alfabe diğer kullanılan alfabelere göre daha kolay ve öğrenilmesi daha basittir. Türkler bu 5 alfabenin yanı sıra birçok alfabeyi kullanmıştır ancak uzun süre kullanılan ve bizlerin etki ettiği alfabeler bilgi verilen 5 alfabedir.

Yazar: Ali ERSOY