Yapıtları yüzden fazla dile çevrilen ve ikiyüzden fazla sinema filmi ve televizyon dizisine konu olan Fransız yazar Alexandre Dumas’nın 1840’lı yıllarda yayınlanan “Üç Silahşörler” tarihi trilojisindeki (roman üçlemesi) Athos, Porthos, Aramis ve onlarla birlikte maceradan maceraya atılan d’Artagnan gerçekten yaşamışlardı.
Silahşörler olarak adlandırılan, Fransa kralına yakın asillerden ve üstün başarılı üst rütbeli askerlerden oluşan bu özel birlik, kral XIII. Louis’nin, babası kral IV. Henri’nin kurmuş olduğu muhafız birliğini geliştirmesiyle, 1622 yılında ortaya çıkmıştı.
Yazar ve vakanüvis (devlet tarihçisi) Gatien de Courtilz de Sandras’ın (1644-1712) yayınladığı “Mémoires de Monsieur d’Artagnan” (1700) başlıklı kitabı Alexandre Dumas’nın “Hepimiz birimiz için ! Birimiz hepimiz için !” sloganıyla ünlenen “Üç Silahşörler”i için kaynak oluşturdu. “D’Artagnan’ın Büyük Louis (XIV. Louis) döneminde yaşananlarla ilgili gizli anıları” alt başlığını taşıyan bu kitapta sözü edilen kişi kimdi?
Artagnan Kontu Charles Ogier de Batz de Castelmore (1611 – 1673), “Güneş Kral” lakaplı XIV. Louis’ye silahşörlerin komutanı olarak hizmet etmiş ve Fransa – Hollanda savaşındaki Maastricht Kuşatması’nda ölmüştür. D’Artagnan, güney batı Fransa’da Lupiac yakınlarında doğdu. Babası Bertrand de Batz, Castelmore kalesini satın alarak asilliğe yükselmiş tüccar Arnaud de Batz’ın oğluydu. Annesi, ünlü bir ailenin kızı olan Françoise de Montesquiou d’Artagnan’dı. Charles,1630’da Paris’e gitti ve annesinin ailesinin ününü, amcası Artagnan Kontu Henri de Montesquiou’nun çevresini, Troisville Kontu Jean-Armand du Peyrer’nin nüfuzunu kullanarak 1632 yılında Silahşörler içine girmeyi başardı. Katıldığı birlik 1640’larda, Arras, Aire-sur-la-Lys, la Bassée, Bapaume, Collioure, Perpignan savaş ve kuşatmalarında görev aldı. D’Artagnan her zaman Fransa Başbakanı Kardinal Mazarin’in himayesi altındaydı. 1646 yılında Silahşörler birliği kaldırıldıktan sonra da Mazarin’e bir casus olarak hizmet etmeyi sürdürdü.
Armand d’Athos (1615 – 1643) olarak da bilinen, Sillègue-Athos-Autevielle Senyörü (derebeyi)Athos, 17. yüzyıl Fransa’sında Gaskonya’lı bir kraliyet silahşörüydü. Adını, Sauveterre-de-Béarn ve Autevielle yakınlarındaki, Athos-Aspis kasabasından almıştı. Athos, Troisville Kontu’nun ve Isaac de Porthau’nun kuzeniydi. Henri d’Aramitz ve Porthau ile yakın bir dostluk kurmuştu ve “üç kardeşler” olarak anılıyorlardı. Alexandre Dumas’nın “Üç Silahşörler”ine de ilham kaynağı oldular. 1615’te Béarn’da doğan Athos, Sillègue-Athos-Autevielle-Cassaber Senyörü Adrien’in ve Troisville Kontu’nun kızkardeşinin oğluydu. D’Artagnan, Athos’un hayatını Pré aux Clercs savaşında kurtardıktan sonra, Athos, d’Artagnan ile olan dostluğunu ölene dek sürdürdü. Athos 21 Aralık 1643’te bir düelloda öldürüldü ve Paris yakınlarındaki Pré aux Clercs’a gömüldü.
Porthos yani İsaac de Porthau (aynı zamanda Portau veya Portaut olarak da bilinir,1617-1712), 17. yüzyıl Fransa’sındaki “Maison du Roi”nın silahşörlüğünü yaptı. Troisville Kontu’nun ve Athos’un kuzeniydi. Béarn Parlamentosu Sekreteri Isaac de Porthau de Camptort de Campagne de Castetbon’un ve Clémence de Brosser’in oğlu olarak Béarn’da doğan Porthau, dört kardeşin en büyüğüydü. Kardeşi Jean’da bir silahşördü ve Porthau’nun romanlara Porthos adıyla konu olan eğlenceye düşkün maceralarına ek bir esin kaynağı olduğu tahmin edilmektedir. 1654’te babasının ölümünden sonra, silahşörlükten ayrılıp Béarn Parlamentosu Sekreterliği’ni devraldı.13 Temmuz 1712’de öldü ve Aziz Martin kilisesindeki Saint-Sacrement Şapeli’ne gömüldü.
Aramitz Senyörü Henri (1620-1655 ya da 1674) Gaskon bir başrahip ve silahşördü. Silahşörler birliğinin komutanı Troisville Kontu’nun yeğeniydi. Dumas’nın “Aramis” karakterinin ilham kaynağı oldu. Aramitz, Béarn’da, asil bir aile olan Charles d’Aramitz ve Catherine d’Espaloungue de Rague’ın oğlu olarak doğdu. Babası Charles Paris’te yaşayan bir mareşaldi. Aramitz’in dedesi başrahip Pierre d’Aramitz’in ölümüyle Charles, Béarn’a döndü ve babasının başrahipliğini devraldı. Amcası Troisville Kontu, Henri d’Aramitz’i kuzenleri Armand d’Athos ve Isaac de Porthau ile birlikte, kılıç kullanmadaki şöhretlerinden ötürü Paris’e çağırdı. Bu vesileyle Aramitz, d’Artagnan ile tanışma fırsatı buldu. Ve “Aramis”, Mayıs 1640’da Silahşörler birliğine katıldı. 16 Şubat 1650’de Jeanne de Béarn-Bonnasse’la evlendi. Babasının 1648’de ölümünden sonra silahşörlükten ayrıldı ve Béarn başrahipliğini devraldı. Çeşitli kayıtlardaki ölüm tarihi 1655 ya da 1674 olarak tartışmalıdır.
Kaynakça:
-Albert Thibaudet, “Histoire de la Littérature Française”, Hærès, 2012.
-Simone Bertière, “Dumas et les Mousquetaires : histoire d’un chef-d’uvre”, Éditions de Fallois, Paris, 2009.
-Odile Bordaz, “Sur les chemins de d’Artagnan et des mousquetaires”, Editions Balzac, 2005
Yazar:Oben Güney Saraçoğlu