Üstün zekalı çocukların eğitiminde okullara ve öğretmenlerine büyük sorumluluk düşmektedir. Aile de başlayan gelişim okullarda devam etmektedir. Aileler evde çocukların zekalarına uygun davranmalı ve onun seviyesine uygun sorumluluklar vermelidir. Öğretmenler sınıfta onların zeka seviyelerine uygun sorular sormalı ve sorumluluklar verilmelidir. Öğrencileri araştırma yapamaya yönlendirilmelidir. Sınıfta öğrenciler arasında bireysel farklılıklar olduğu unutulmamalı ve bireysel sorumluluk verilmelidir. Ayrıca ilgi duydukları konular ile ilgili projeler verilmelidir. Verilen projeler belli aralıklarla kontrol edilmeli ve sonuca ulaşıldığın da sınıfta sergilenmesi için öğretmenlerin öncülük etmesi gerekir. Kendilerini çok rahat ifade ettikleri için ve geniş bir kelime hazinesine sahip oldukları için liderlik konularında üstün zekalı çocuklara imkan verilmelidir. Öğrenme konusunda fazla zorluk yaşamadıkları için öğretmenlerin konuyu anlatırken derine inmeleri be detaylı anlatmaları gerekir. Sınıf içinde onlara bazı görevler verilerek yeteneklerinin farkında olması sağlanmalıdır. Böylece çocuğun kendine olan güveni artacak ve başarı seviyesi yükselecektir.
Öğretmeler sınıf içinde öğrencileri yeni şeyler üretmeleri için teşvik etmelidir. Gereksiz tekrarlardan kaçınmalı ve alışıldık düşüncelerin dışında ortaya atılan görüşleri saygıyla karşılamalıdır. Öğrencilere zamanlarını boşa harcayacak işler verilmemelidir. Öğrencilere hızlandırılmış ve içerik olarak zenginleştirilmiş ders programı hazırlanmalıdır.
Üstün zekâlı çocukların eğitimin de dikkat edilmesi gereken noktaları şu şekilde özetleyebiliriz;
1.Bu zekâ türüne sahip çocukların ilgileri dikkatli olarak incelenmeli ve bu ilgilerine göre onlara sorumluluklar verilmelidir.
2.Hazırlanacak olan ders programı üstün zekalı çocukların seviyelerine göre hazırlanmalıdır. Böylece ders programında sıkılmazlar ve dersler keyifli geçer.
3.Çocukların sahip oldukları yetenekleri kullanmaları için uygun ortamlar oluşturulmalıdır.
4.Sınıf içinde karşılaştıkları sorunları kendilerinin çözmesi için onlara fırsat verilmelidir.
5.Öğretmenler ders içinde çocukların ürettikleri ürünleri sergilemeli ve takdir etmeli ve ödüllendirmelidir.
Okul çocuklarının gelişimi için önem arz etmektedir. Kendilerini geliştirmeleri ve gerçekleştirmeleri için okul önemlidir. Okul ortamı çocukların gelişimleri için uygun olmalıdır. Okulda uygulanan ders programları, derslerin içeriği, derslerde uygulanan etkinlikler ve diğer eğitim kapsamında gerçekleşen durumlar öğrencilerin yaş, gelişim süreçlerine ve zeka türlerine uygun olmalıdır. Derslerin içeriği çocukların yaş ve zeka sevilerine uygun olmalıdır. Yoksa istenilen başarı sağlanamaz. Çocuklara verilen eğitim zeka seviyelerinin altında olursa çocuklar çok çabuk sıkılır ve derse olan ilgisi yok olur. Tam tersi de olabilir. Öğrencilere verilen görevler ya da derslerin içeriği zeka seviyelerinin üstünde olursa çocuklarda başaramama duygusu ortaya çıkar ve pasifleşirler. Yapabileceklerinin farkına varamaz özgüvenlerini kaybederler. Bu nedenle okul yönetimi özellikle öğretmenler öğrencilerinin içinde üstün zekalı çocukları belirlemeli ve gerekirse onlara özel sınıf açmalıdırlar. Öğretmenler sınıf içinde üstün zekalı çocukları da dikkate alarak hareket etmeli ve görev dağılımında üstün zekalı çocuklara uygun görevler vermelidir. Yanı öğretmenler bireysel farklılıkları göz önünde tutarak ders içeriğini anlatır ve ders içeriğine uygun görev dağılımını yaparsa hiçbir çocuk mağdur olmadan gelişimlerini tamamlamış olurlar.
Üstün zekalı çocukların eğitimin de okul yönetimi ve öğretmenler çok dikkatli olmalıdır. Özellikle öğretmenler üstün zekalı çocukların ilgi ve ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli özeni göstermeli ve ihtiyaçlarını karşılamalıdır. Çünkü üstün zekalı çocuklar diğer çocuklardan farklıdır. Üstün zekalı çocukların en belirgin özelliği meraklı ve hareketli ve sıkılgan olmasıdır. Okul yönetimi ve özellikle öğretmenler çocukların meraklarını gidermek ve hareket alanını kısıtlamamak için gerekli düzenlemeleri yapmalıdırlar. Okul içerisinde çocuklar için oyun alanları oluşturmalı ve etkinliklerini yapmaları için ortam oluşturmaları gerekmektedir. Öğretmenler çocukların meraklarını gidermek için onları merak ettikleri konular ile ilgili bilgilendirmeli ve gerekirse okul kitap ve ansiklopedi gibi kaynaklardan faydalanmaları için uygun ortamlar oluşturmaları gerekir. Okulda çocukların faydalanacağı zengin bir kütüphane oluşturulmalı ve çocukların dikkatini çeken ve merak ettiği konuları araştırmalarını sağlayan kitapları okul kütüphanesinde bulundurmaları gerekir. Böylece çocukların merak ettikleri ve sordukları sorulara daha iyi cevap bulabilir meraklarını gidermiş olurlar. Ayrıca oluşturulan bu kütüphaneler öğretmen içinde fayda sağlayacaktır. Öğretmenler üstün zekalı çocukların sordukları soruları cevaplandırmak ve doğru bilgileri çocuklara aktarmak için bu kütüphaneleri kullanacaklardır. Böylece öğretmenler üstün zekalı çocukların sordukları sorulara karşı tepkisiz kalmamış olurlar. Bu durumda üstün zekalı çocuklar önemsendiklerinin hisseder ve araştırmaya devam ederler.
Öğretmenler üstün zekalı çocuklara zeka seviyelerine uygun sorumluluk vermeye özen göstermelidir. Diğer zeka düzeyine sahip çocuklara verilen sorumluluklar üstün zekalı çocuklar için sıkıcı ve basit gelebilir. Sorumluluğu yerine getirmek istemez ve ilgilerini çekmez. Fakat kendi ilgileri ve zeka seviyelerine uygun sorumluluk verilirse aldığı sorumluluğu başarılı bir şekilde bitirirler. Üstün zekalı çocuklara uygun sorumluluk verilmezse zeka gelişimleri desteklenmez ve aksine çocuklar zekalarını kullanamazlar. Aynı zamanda onlara kaldıramayacak sorumluluk vermek de zeka gelişimleri açısında faydalı değildir. Üstün zekalı çocuklarında birer çocuk olduğu unutulmamalı ve uygun sorumluluk verilmelidir. Öğretmenler tarafından uygun sorumluluk verilmezse çocuklar iç çatışma yaşayabilir ve kendilerine olan güvenlerini yitirebilirler.
Öğretmenler diğer çocukları olduğu gibi üstün zekalı çocukların gelişimlerini sürekli takip etmeli ve üstün zekalı çocukları yaptıkları işler ve verdikleri sorumluluklar sonucunda desteklemeli ve onları takdir etmelidirler. Çünkü üstün zekalı çocuklar diğer çocuklara göre verilen sorumlulukları aşırı önemsemekte ve verilen sorumluluğu en az hata ile sonlandırmak isterler. Yanı üstün zekalı çocuklar mükemmeliyetçi bir yapıya sahiptirler. Öğretmenler üstün zekalı çocuklara hedefleri ulaşmaları konusunda destek olmalı ve gerekli rehberlik hizmetini vermeleri gerekmektedir. Öğretmenler üstün zekalı çocukları yaptıkları işin sonunda takdir etmeli ve yaptıkları işin ne kadar iyi olduğu konusunda onları desteklemelidir. Öğretmenler üstün zekalı çocukların da hata yapabileceğini başarısız olacağını unutmamalıdır. Ve üstün zekalı çocuklar başarısız olsa dahi onları desteklemeli ve herkesin hata yapabileceğini üstün zekalı çocuklara öğretmesi gerekmektedir. Böylece üstün zekalı çocuklar aşırı mükemmeliyetçi olma özelliğin olumsuz yanlarından bir nebzede olsa kurtulmuş olurlar.
Üstün zekalı çocukların birçok özelliği diğer çocuklardan farklılık göstermektedir. Üstün zekalı çocuklar daha girişken daha meraklı ve daha sosyaldir.
Konuşmayı çok severler ve etrafında gördükleri her şeyi merak ve öğrenmek için uğraşırlar. Üstün zekalı çocuklar çevresinde olup bitenleri ve gördüklerini anlamlandırmak için sürekli araştırma yaparlar. Üstün zekalı çocukları merakını giderme ve soruların cevabını bulma konusunda başvurdukları kişi öğretmenleridir. Öğretmenlerin her şeyin bildiğini düşünmeleri ve doğru bilgiyi sadece öğretmenlerinde öğrenebileceklerini düşünürler. Öğretmenler üstün zekalı çocukların soruları karşısında sabırlı olmalı ve soruları ciddiye alarak cevap vermesi gerekmektedir. . Verilen cevapların şekli ya da cevap verme süresinin uzunluğu ve kısalığı çocukları etkilemektedir. Sorulan soru karşısında bıkkınlık hissederek verilen kısa ve olumsuz cevaplar çocuğun araştırma potansiyeli olumsuz etkileyecek ve yeni şeyler öğrenmesine engel olacaktır.
Okullarda üstün zekâlı çocukların etkinlik alanı için uygun ortamlar oluşturulmalıdır. Merak ettikleri konularla ilgili araştırma ve deney yapmak için uygun laboratuvarlar ve ders kapsamında verilen etkinliklerini ve sorumluluklarını gerçekleştirmeleri için gerekli ortam ve malzemelerin okul tarafından verilmesi gerekmektedir. Ayrıca hem diğer çocukların gelişimleri hem de üstün zekâlı çocukların gelişimleri için farklı etkinlikler düzenlenmelidir. Bu durum üstün zekâlı çocukların sosyalleşmesini sağlayacak hem e ilgi alanlarının belirlenmesinde fayda sağlayacaktır.
Okullarda öğretmenler sınıfta ders anlatırken üstün zekâlı çocukları da göz önünde bulundurarak ders anlatmalıdır. Grup çalışmalarında ve ders etkinliklerinde üstün zekâlı öğrencilere zekâ türlerine uygun sorumluluk vermelidir. Okul yönetimi mevcut şartlar doğrultusunda okul bünyesinde bulunan üstün zekâlı öğrenciler için özel sınıf açmalıdır. Bu sayede üstün zekâlı çocuklar sıkılmadan ve kendi zekâ türüne sahip öğrencilerle ders işleme fırsatı bulmuş olurlar.
Okul yönetimi üstün zekalı çocukları ilgi alanlarına uygun gelişimlerini gerçekleştirmeleri için okul içi ve hatta okullar arası yarışmalar düzenleyebilirler. Böylece öğrenciler ilgilendikleri alan ile ilgili projeler ortaya koyabilirler. Bu durum öğrencilerin kendilerini geliştirmeleri konusunda motivasyonlarını ve özgüvenlerini artırır. Okul yönetimi okullar arası organizasyonu düzenlemenin yanı sıra öğrencilere projelerini yapmaları veya yarışmalara hazırlanmaları için gerekli maddi desteği sağlamalıdır. Maddi desteğin yanı sıra uygun ortamın da yine okul yönetimi tarafından düzenlenmesi gerekmektedir.
Üstün zekâlı çocukların sahip oldukları potansiyeli kullanmaları için okul yönetiminin üstün zekâlı çocuklar ile ilgilenen kurumlarla irtibat halinde olması gerekmektedir. Öğretmenler ebeveynlerin ve okul yönetimi ile iş birliği içinde olarak üstün zekâlı çocukları özel ders veya yakın üniversitelerde eğitim alabilmelerini sağlamalıdır. Üstün zekâlı çocukların sadece okul ile sınırlı kalmalarına engel olmalıdır. Öğretmenler üstün zekâlı çocuklara sınıf içerisinde daha fazla sorumluk vermelidir. Diğer öğrencilere oranla onlara daha zor ve fazla soru sormaları gerekmektedir. Ayrıca bazı durumlarda üstün zekalı çocukların diğer arkadaşlarına ders konusunda yardımcı olmaları konusunda imkan sağlanmalıdır. Üstün zekâlı çocuğun bildiklerini arkadaşlarına anlatması veya arkadaşlarının zorlandığı konuyu arkadaşlarına anlatması için üstün zekâlı çocuğa görev verilebilir. Öğretmenler üstün zekâlı çocuklara ders kapsamı ve konusu ile ilgili özel araştırma ve ödev vermelidir. Ders kapsamının dışında ilgi alanlarına yönelik özel proje geliştirmelerine ve hazırladıkları projeleri arkadaşları ile paylaşmaları için fırsat verilmelidir.
Yazar: Nagihan Albayrak