Bugün evlerimizde sıklıkla kullandığımız, özel gün ve gecelerin mükemmelliğini borçlu olduğumuz ütüden bahsedeceğiz.
Aslında bu yazıyı yazmaya karar verdiğimde sanırım herkes bir ütünün aşağı yukarı nasıl çalıştığını bilir diye tereddütte kalmıştım. Fakat geçenlerde bir arkadaşımın annesine ütü alırken yaşadığı tereddüt basit yazı diye birşeyin olmayacağı düşüncesini uyandırdı bende.. Evet işte ütümüz..
Ütüler her nekadar farklı marka ve modellere göre ufak özellikleri değişse de temelde sadece bir rezistans ve termostat içeren aletlerdir.
Ütünün ihtiyacı olan sıcaklığı, rezistans dediğimiz içinden elektrik akımı geçtiğinde elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştüren araç sağlar. Rezistansın sıcaklığını ise, termostatla sabit tutarız.
Gelelim termostata, termostatın çalışma prensibi tamamen metallerin genleşmesi prensibine dayanır. Yalnız burada ısınınca genleşerek devreden akım geçmesini sağlamıyor, tam tersi bir tasarımla ısınınca metalin teması engellenerek devre açılıyor ve akım kesiliyor. Burda resimde göreceğiniz sarı renkli parça; işte ısısını ayarlamak için çevirdiğimiz o yuvarlak plastik bu sarı renkli parçanın ucuna takılıyor. İşte bu sarı renkli parçanın çevrilerek ayarlanmasıyla ütünün istenilen sıcaklığa gelmesi sağlanıyor. Yalnız burada önemli bir nokta var, bu termostat elbette basit bir iki metalin bir araya getirilmesiyle yapılmış birşey değil tabiki. Ütünün yaklaşık 50C dereceden 250C derece arasında sıcaklıklara ulaşması sağlanacak şekilde düşünülmüş bir termostattır. Bununla birlite bir ütünün herzaman aynı sıcaklığı muhafa etmesi mümkün değildir. Teknolojik olarak mümkün olmasına rağmen ütülerde bu kullanılmaz. Örneğin ütüyü 100C dereceye ayarladınız. Herzaman 100C derecede kalmaz, belki 95C a düşer tekrar ısınmaya başlar 105C e ye çıkar durur. Bunu sürekli 100C derecede tutamazlarmıydı? Evet herzaman 100C derecede de duracak şekilde ayarlanabilirdi ancak o zaman hem ütü daha pahalı olurdu, hemde sık çalışmasından solayı sürekli arızalanırdı, bu yüzden ütünün performansından kaybettirmeyecek şekilde bir sıcaklık aralığında gidip gelmesi sağlanmıştır ki, hem fiyat olarak el yakmasın hemde sürekli arızalanmasın.
Son olarak, biliyorsunuz ki ülkemizde bazı illerimizin suları gerçekten son derece kireçli. Sizinde bildiği gibi kireç adeta ütünün düşmanıdır. Üstelik kireç tutmuş bir ütünün ısınmasıda zaman alır, soğumasıda. Tabi arızalanması konusuda cabası.. O yüzden eğerki öyle bir şehirde yaşıyorsanız lütfen saf su kullanmaya çalışınız. Bu arada kireç önleyici teknoloji diyerek daha pahalı satılan ütülerin ben pek işe yaradığını görmedim, o yüzden saf su en iyisi..
Ütü alırken nelere dikkat etmeliyiz?
Öncelikle Kw değerine, örneğin iki tane ütü olsun ve bunlardan birisi 2200 w diğeri de 1800 w olsun. Bunların arasında ki fark nedir? Bu iki ütü arasındaki tek fark sadece ısınma sürelerindeki farklılıklar. Dikkat edin, sıcaklıklarındaki fark demiyoruz, sadece ısınma yani o sıcaklığa ulaşması için geçen süreden bahsediyoruz. Örneğin 2200 w olan ütümüz 150C dereceye 1,5 dakikada ulaşıyorsa 1800 w olan ütümüz belki 2 dakika belki de 2,5 dakikada ulaşır. Tabi bu kıyas watt haricinde diğer bütün özellikleri aynı olacak bir ütü için geçerli, yoksa 1800 w lık ütünün ısıtması gereken kütleyi azaltırsak iki ütü yine aynı sürede ısınabilir. Bunu da unutmamak gerekli.. Gelelim bu Watt’ın ısınma süresi haricinde, bize faydasına veya zararına.. Dediğimiz gibi wattı yüksek olan daha çabuk ısınır, ancak wattı yüksek olan ütü de çok daha fazla elektrik harcar. Yani eğer ki ütü yaparken, acilen ütüm ısınsın gibi bir düşünceniz yoksa veya ütü yaparken dadkikalar sizin için önemli değil, fazladan bir 3-5 dakika bekler daha az elektrik parası öderim diyorsanız ki mantıklı olan fikirde aslında budur, sizin için ideal ütü wattı düşük olandır. Yukarıda bahsettiğim arkadaşım annesine ütü alırken, alışveriş yaptığı mağaza görevlisine sormuş, bu watt nedir? Yüksek olması ne işe yarar. Mağaza personeli sadece wattı yüksek olan iyidir diyerek yüksek wattlı ütüyü almasına sebep olmuş.Halbuki watt nekadar büyürse, elektrik faturanızda o kadar kabarır. Elbette çok düşük wattlı bir ütüyü de almak çok uzun süre ısınması için beklemenize neden olur, bunun için ideal olan veya optimum diye tabir edilen ütüyü almak akıllı alışveriştir.
Pürüzsüz bir hayat dileklerimle..
Yazar: Ahmet Serdar Güldibi