Volkanların sınıflandırılması çoğunlukla ömür devrelerini (aktif, uykuda ya da soyu tükenmiş) gösterir. Volkanlar ayrıca türe göre sınıflandırılabilir, yani yanardağın yapısı ve bileşimi (katman, konik ve kalkan). Volkanlar ayrıca ürettikleri patlamaya (patlayıcı veya sessiz) göre sınıflandırılır.
Aktif: Bir yanardağ şu anda patlama oluyorsa veya yakın gelecekte patlama olabilme ihtimali varsa aktif olarak sınıflandırılır. Hawaii’nin Big Island’ını oluşturan beş yanardağdan biri olan Kilauea, 1983’ten beri kesintisiz olarak patlıyor. Dünyadaki yaklaşık 500 yanardağ, okyanusların altına gömülmüş yanardağlar da dahil olmak üzere aktif olarak sınıflandırılıyor. Her yıl 50 ila 70 arasında aktif volkanlar patlıyor.
Yanardağın Uyku Hali :Uykuda kalmış bir yanardağ, şu anda patlama olmuyorsa fakat kaydedilebilir geçmişi içinde patlamışsa ve ileride tekrar patlaması bekleniyor ise yanardağ bu süre zarfında uyku halindedir. Aktif ve donmuş yanardağlar arasındaki çizgi bazen kesin olmasa da, bazı yanardağlar patlamalar arasında binlerce yıl kalabilir, dolayısıyla teknik olarak gelecekte patlama olabilir, ancak bu gerçekleşmeden önce çok uzun süre alır. Big Island’daki beş yanardağın bir başkası Mauna Kea, son 3500 yıl önce patlama oldu fakat patlama ihtimali olan bu volkanın ne zaman gerçekleşeceğine dair bir tahmin yürütülemiyor. Uykulu yanardağlar çoğu zaman insanların mahallelerinde patlaması sonucu, hazırlıksız yakalanan halka çok büyük zarar verir. Sönmüş volkanlar ölü olarak kabul edilir ve bir daha meydana gelmesi beklenmez. Hawaii’nin Big Island’ındaki en eski volkan olan Kohala, 60.000 yılda patlamadı ve bir daha faal hale gelmesi beklenmiyor. Fakat bu sınıflandırma tamamen kesin bir kararlılık değildir, çünkü birçok Hawaii volkanı gençleşme aşamasına geçmiştir.
Tip Sınıflamalar: Volkanlar ayrıca türe göre sınıflandırılabilir. Yapısı ve bileşimi bir yanardağ türünü belirler. Kalkan volkanlar düşük, kubbe şeklinde dağlar kolayca akar ve geniş bir alanı kaplayan lavlar şeklindedir. Cinder cone volkanlar en basit formlardır. Tek bir havalandırma deliğinden patlar ve genelde zirvede kase şeklinde bir krater bulunur. Kompozit veya strato volkanlar en yaygın olanlar olup,bunlar dik kenarlı uzun dağlardır, iç kaya ve magma tabakalarını değiştirirler.
Patlama Sınıflaması : Volkanların iki temel sınıflandırması, ürettikleri patlama türüne dayanmaktadır: patlayıcı (veya merkezi) ve sessiz (veya çatlaklar). Patlayıcı püskürmeler, yanardağın derinlerinde sıkışmış yüksek derecede yapışkan (kalın ve yavaş akışlı) magmaların altındaki gazların birikmesi ile oluşur. Erüpsiyonlar hızlıdır ve şiddetlidir, çoğu kez lav, kül ve volkanik materyali havaya yayar. Sessiz patlamalar genellikle uzun bir fissür veya kırık boyunca büyük miktarda lav yayar. Lavların tipik olarak düşük viskozitesi vardır, bu nedenle gazların kolayca kaçması engellenemez.
Kaynakça:
https://sciencing.com/classification-volcanoes-8442589.html
Yazar:Meltem Yıldırım