Yanıklar birçok faktöre göre sınıflandırılabilir. Genel olarak yanıklar genişlik, derinlik, neden ve yerine göre sınıflandırılır.
Genişlik
Bir yanığın genişliği ölüm tehlikesini belirler. Genişlik, Wallance’ın 9′lar kuralına göre hesaplanabilir. Baş, her bir bacak, her bir baldır, her bir kol, gövdenin ön ve arka bölümleri, karın ve kabaetler yüzde 9′u karşılar; cinsel organlar içinde yüzde 1 eklenir.
Derinlik
Derinlik, kabuk bağlama süresini belirler.
1.derece yanık, yalın bir deri kızarıklığıdır.
2. derece yanık bir kabarcıkla nitelendirilir.
3.derece yanık ise alt deri dokularının, kasların ve hatta kemiklerin etkilenmesini temsil eder.
Yer
Cinsel organlar, gövde, doğal delikler, eklemle ve üye uçlarındaki yanıklar daha ciddidir. Yüz yanıkları, mukoza ve solunum yolları yanıkları kuşkusu yaratır.
Ateş, evrim geçirmeyen yanıklara yol açar. Buhar, giysilerin içine işler ve solunum yollarına girer. Elektrik, ciddi iç doku yanıklarına neden olur. Kimyasal maddeler, hemen yıkanmadığında giderek ciddiliği artan yanıklara yol açar.Yanıklarla ilgili ilk yardım konularından önemli olan bir başka konu da, yanıklar karşısında ne yapmamızdır.
Yanmış birinin üzerindeki giysiler çıkarılmalı mıdır?
Buhar ya da yakıcı bir sıvının yol açtığı yanıksa ya da giyecekler yanmayı sürdürüyorsa, çıkarılmalıdır. Ama eğer giyecekler yanmıyorsa ve yanık bir alevin sonucuysa çıkarılmamalıdır.
Yanmış birine bol su serpilmeli midir?
Giyecekleri hala yanmaktaysa ya da yanık, bir yakıcı maddenin sonucuysa, ki bunlar asit yada baz gibi maddeler olabilir, su serpilebilir. Ama yanık bir alevin sonucuysa ve giysiler yanmıyorsa, yanan bölgeye su serpmek zararlı olabileceğinden su serpilmemelidir.
Yanmış birine içecek bir şey verilmeli midir?
Yanık ciddiyse, evet. Ama yanan kişinin bilinci yerinde değilse ya da bir ağız boğaz yanığı varsa, verilmemelidir.
Yalın Yanıklar
Yalın yanıklar küçük boyutlu, bir eklemde bir doğal delikte ve ya yüzde yer almayan 1. ya da 2. derece yanıklardır.
Yanık yalınlar karşısında yapmamız gereken hareketler şunlardır:
Güneş çarpması sonucu yanan kişiyi, gölgede bekletmek
Kabarcığa dikkat etmek, hiç bir zaman kabarcığı patlatmamak, bir mikrop arındırıcı ile yıkamak ve mikroptan arındırılmış bir pansumanla dikkatlice örtmek
Kimyasal madde yanığını bol su ile yıkamak
şeklinde sıralanabilir.
Ciddi Yanıklar
Ciddi yanıklar 1., 2. ya da 3. dereceden yanıklardır. Belirtileri 3 çeşit olabilirler:
1-Geniştirler ama yetişkin birinde bedenin yüzde yirmisinden, çocuklarda yüzde onundan, bebekte yüzde sekizinden az yeri etkilerler
2-Bir şeker hastasında, bir kalp hastasında ya da bir yaşlıdadırlar
Bir ekleme ya da doğal deliğe ulaşmışlardır.
3-Ciddi yanıklarla karşılaşıldığında yapılması gereken ilk yardım hareketleri şunlardır:
Düz yatırarak, yatıştırarak ve üşüyorsa örterek, yaralıda şok durumunu önlemek
Karbonatlı su içirmek
Mikroptan arındırılmış çamaşır ya da temiz bir örtüyle, yanık ile çevrenin ilişkisini kesmek
Doktor çağırmak ya da hastayı acil bir şekilde doktora, hastaneye götürmek
Çok Ciddi Yanıklar
Çok ciddi yanıklar, yetişkin birinde bedenin yüzde yirmisinden, çocuklarda yüzde onundan, bebekte yüzde sekizinden çok yeri etkilerler.
Ciddi yanıklara ek olarak, elektrik çarpması yanıkları ve kimyasal madde kazası olabilir.
Çok ciddi yanıklar karşısında şok durumunu önlemek için şunlar gereklidir:
Hastayı düz, bilinci yerinde değilse yan yatırmak
Yatıştırmak,
Üstünü Örtmek
Bilinci yerindeyse ve susamışsa karbonatlı su içirmek
Temiz bir çarşafa sarmak
Bacaklarını yükseğe kaldırmak
Sonra Hastayı en yakın sağlık kuruluşuna götürmek.
Kaynakça:
https://www.webmd.com/pain-management/guide/pain-caused-by-burns
Yazar:Enes Eker