Baraj, bir su yolu üzerinde inşa edilmiş insan yapımı bariyerlerdir. Nehir ve akarsuların önleri kapatılarak yapay bir göl oluşturulur. Barajlar, Sellerin önlenmesi elektrik üretimiyle aydınlanma ısınma, sanayi kullanımı; tarımda sulama ve daha birçok alanda kullanılır.Böylece insanın hayatını birçok alanda kolaylaştırabilir. Fakat tüm bu avantajların yanında daha da önemli olan dezavantajlarına değinerek dünyayı ne kadar tehdit ettiğini de bilmemiz gerekir.
Şimdi barajların doğurduğu zararlara bakalım;
1. Barajlar küresel ısınmaya neden olur
Hidroelektriği genellikle çevre dostu olrak bilmekteyiz. Ancak barajlar küresel ısınmayla bağlantılıdır. Araştırmalar
barajlarda meydana gelen taşkınların mevcut bitki örtüsünü bastırıp zamanla bozduğunu ve en zararlı sera gazı arasında sınıflandırılan metan gazı ürettiği gözlenmiştir.
Barajlar bulunduğu bölgelerde zamanla o ortamda bulunan hayvanları ve bitki türlerini olumsuz etkilemektedir. Çevreye bıraktığı nemli etki yeni bir iklim demektir. Bu yüzden bazı canlı türlerini yok etmektedir.
2. Barajlar balıkların üremesini, çoğalmasını engeller
Çoğu nehirde en yaygın hayvan balıktır. Balıklar cinsel olgunluğa eriştikten sonra üreme alanlarına varmak için yukarıya doğru göç ederler. Bu göçün asıl amacı yukarı kısımda yırtıcı canlı sayısının azalıyor olmasıdır. Barajlar bu geçiş yollarını engelleyerek nüfuslarında azalmaya sebep oluyor.
3. Hastalıklara sebep olur
Tropik bölgelerde baraj göletlerinin durgun olması nedeniyle sivrisineklerin rahatça üreyebilmesi bu yüzden çevresinde yaşayanların sıtma gibi hastalıklara yakalanmasıdır.
Barajlar sayesinde kolay üreyen şistozoma gibi asalak soluncanların neden olduğu bir hastalığa sebep olurlar.
Taşkınlar sırasında topraktaki civa baraj gölü dibinde birikir. Zamanla tepkime sonucu metalcıvaya dönüşür ve besin için zararlı olan metalciva ortamındaki balıklar avlanarak insan sağlığını ciddi etkileyebilmektedir.
4. Barajların bulunduğu bölgenin jeolojik yapısına etkisi
Baraj rezervuasına aniden dolan tonlarca suyun küçük titremelere yani küçük depremlere neden olabilmektedir.
5. Tarım için baraj suyu verimli değildir
Nehir ve akarsuların besin açısından taşıdığı maddelerin barajla önünü kapatılarak tüm bu önemli maddelerin baraj dibine çöker. İçinde besin maddesi olmayan yani berrak suyla tarım yapılır. Böylece nehir ve akarsuların dengesi bozar.
6. Barajlar yapıldığı bölgenin tarihi, kültürel ve turistik yapısını bozar.
7. Barajların dünya dönüşüne etkisi
Şu anda dünyanın nehirlerini engelleyen 40.000 civarında büyük baraj vardır. Nasa jeofiziği uzmanı Dr. Benjamin Fong Chao, sudan gelen ağırlığın okyanuslardan rezervuarlara kayması nedeniyle büyük barajların yeryüzünün rotasyonunda değişikliklere neden olduğuna dair kanıt buldu. Oluşturulan barajların sayısı nedeniyle, Dünya’nın günlük dönüşünü 1950’lerden bu yana sekiz milyonda bir saniye kadar hızlandırdı. Chao, insan faaliyetinin Dünya’nın hareketi üzerinde ölçülebilir bir etkisi olduğunu ilk kez gösterdiğini söylemiştir
Kaynakça:
http://www.arch.mcgill.ca/prof/sijpkes/arch374/winter2001/dbiggs/enviro.html
https://www.worldatlas.com/articles/what-is-the-environmental-impact-of-dams-and-reservoirs.html
Yazar: Kadir Coşkun