Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Doğanın Şifalı Bir Otu: Şevketi Bostan

0 2.926

Doğanın Şifalı Bir Otu: Şevketi BostanŞifa doğadadır. Çoğu kez ne kadar şifalı olduğunu bilmeden birçok bitkinin üzerine basıp geçeriz. Bu yazımızda şifalı ama herkes tarafından bilinmeyen şevketi bostan otundan bahsedeceğiz. Yabani bir ot olan şevketi bostan bazı yerlerde bostan otu adıyla da bilinir. Akdeniz bölgesine ait olan bu ot özellikle Ege mutfaklarında çok kullanılır ve farklı lezzetlere açık olanlar tarafından da denendiğinde çok sevilir. Ege’de kültürü de yapılan dikenli bir bitki olan şevketi bostan çayırlarda, güneş gören nemli alanlarda nadasa bırakılmış tarlalarda kendiliğinden yetişmektedir. Sarı çiçekli ve dikenli bu bitkiyi hem üretmek hem de ayıklayıp pişirmeye hazır hale getirilmek zor olsa da nasıl bir tada sahip olduğunu bilenler bu zahmete katlanılabileceğini söylemektedir.

Bitkinin Diğer Adları

Bileşikgiller ailesinde yer alan şevketi bostanın latince bilimsel adı Cnicus benedictus’tur. Deniz kenarına yakın olan dağ ve tepelerde yabanisi yetişse de kültüre de alınan otsu ve tek yılık bir bitkidir. Yaprakları tüylü, kenarları dikenli, yaprak altları beyaz damarlıdır. 60–70 cm. kadar uzayabilen bu dikenli ve lezzetli bitki farklı yörelerde bostan otu, mübarek otu, mübarek dikeni, şevket otu, sarıcakız, sarı diken, kenger, akdiken, çengel otu gibi adlarla da bilinir. Kırmızı ve mor renkli çiçekleri olan deve dikenine (deve kengeri) de benzeyen, Marmara, Ege, Akdeniz bölgelerinde yetişen bu ot demir, kalsiyum, magnezyum gibi mineraller ve birçok vitamin içerdiğinden besin değerleri bakımından önemlidir.

Doğanın Şifalı Bir Otu: Şevketi BostanŞevketi Bostan Otu Nereden Alınabilir?

Lezzet ve şifasından yararlanmak için şevketi bostanı mutlaka pazar yerlerinden satın almak gerekmez. İkamet edilen yerlere yakın bölgelerde kırsal alanlarda, bahçelerde, çayırlarda, tarlaların kenarlarında rahatlıkla bulunabilecek şevketi bostan otu bir bıçak yardımıyla toplanabilir. Böyle bir imkânı olmayanlar tarafından da kasım ve aralık aylarında çıkmaya başlayan ve nisan ayına kadar doğada bulunan bu ot pazarlarda özellikle köylü üreticilerin satış yaptığı alanlarda kolaylıkla bulunabilir. Buralarda şevketi bostan otları çoğunlukla temizlenmiş, sadece yıkanıp doğranarak pişirmeye hazırlanabilecek durumda satılır.

Şevketi Bostan Otu Nasıl Temizlenmelidir?

Temizlenmemiş olanları satın alınırsa ayıklanırken dikenlerinden korunmak için eldiven giyilmelidir. Taze yapraklarındaki ve köklerindeki dikenler temizlendiğinde kök kısmının havuca benzediği görülecektir. Köklerinin üzerini saran kahverengi kabuk ya da tabaka bir bıçak yardımıyla soyulmalı bunun ardından kök dik olarak ikiye kesilmeli ve ortada bulunan sert bölüm kesilerek çıkartılmalıdır. Yıkanmış, toprağından arındırılmış kökler ince dilimlere ayrılarak limonlu suda bekletilmelidir. Kötü görünen, sararmış yaprakları atılmalı, ayıklama işlemi bittikten sonra sirkeli suda bir süre bekletilmelidir. Toprakla doğrudan temas halinde olan yapraklı tüm diğer bitki ve otlar gibi şevketi bostan da topraklarından arındırılmalı, bol su ile çok iyi yıkanmalıdır.

Doğanın Şifalı Bir Otu: Şevketi BostanŞevketi Bostan Otu Nasıl Pişirilebilir?

Şevketi bostan Girit ve Ege mutfaklarına özgü, yemeklere girdiğinde tadı sevilen bir ottur. Genellikle kök kısımları oğlak veya kuzu etiyle (kemikli) zeytinyağlı pişirilen şevketi bostan otu yine Giritlilerin çok bildiği ve sevdiği arapsaçı ve enginar ile birlikte de pişirilebilir. Sadece zeytinyağlı da pişirilebilen şevketi bostan yapraklı kısımlarının haşlanmasıyla salata olarak da tüketilebilir. Zeytinyağlı pişirilen yemeğine aynı ıspanakta olduğu gibi bir miktar pirinç de ilave edilebilir. Şevketi bostan otunun yaz aylarında açan çiçekleri ve sonbaharda olgunlaşan tohumları kurutularak çay olarak da tüketilebilmektedir. Çiçekler gölgede kurutulmalıdır. Kurutulmuş haliyle aktarlarda da bulmak mümkündür. Çayının hazırlanması kaynatma şeklinde değil kaynar suya atılarak demlendirme şeklinde olmalıdır.

Kenger Turşusu Ve Kahvesi

Yemek yapılarak tüketilmesi dışında şevketi bostan turşusu da yapılmakta hatta kök kısmından bir çeşit sakız elde edilmektedir. Kenger otunun bazı türlerinin baş kısmının ezilmesi ve içindeki tohumlarının kurutulup kavrulması ve öğütülmesiyle elde edilen ve pişirildiğinde hoş kokan, farklı bir lezzete sahip kenger kahvesi de bitkilerin çok yönlü kullanımına iyi bir örnektir.

Bitkinin Yararlı Yönleri Nelerdir?

Şevketi bostan ülkemizde ruhsatlı olarak ilaç yapımı için kullanılan bir bitkidir. Köklerindeki bir maddeyle üretilen “Lityazol Cemil” adı ile ruhsat alan ilaç böbrek taşlarını düşürmek için kullanılmış ancak sonradan hammadde konusunda sıkıntı yaşandığı için üretimine devam edilmemiştir. İlaca bu ismin verilmesinin sebebi Dr. Cemil Şener tarafından 1928 senesinde Manisa’da şevketi bostanın faydalarının araştırılmış olmasıdır. Dr. Cemil Şener bu ottan bir preparat hazırlamış ve klinik denemeler yapmış, böbrek taşı sorunu yaşayan hastalara iyi geldiğini, taşların kolay düştüğünü, hastaların ağrılarının azaldığını görmüştür. Bu araştırmalar sonucunda 1934 yılında “Lityazol Cemil” adlı ruhsatlı ilaç yapılmış ve piyasaya çıkarılmıştır. İlaç günümüzde artık üretilmemektedir.
Bitkiden elde edilen “taraksesteril asetat” adındaki kimyevi madde idrar yollarının kasılıp gevşemesini sağlamaktadır. Bu özelliği nedeniyle böbreklerdeki taş ve kumların dökülmesine yardımcı olan şevketi bostan aynı zamanda idrar ve gaz söktürücüdür. Etken madde bitkinin yaz sonlarında kurutulan kısımlarında daha fazladır. Sindirim sistemi problemlerinden kaynaklanan karın ağrılarının giderilmesinde de kullanılan, anti tümöral özelliği de olan şevketi bostan alerji ve araç tutması sorunları için de yararlıdır. Romatizmal hastalıkların iyileştirilmesi, vücut yaralarının iyileştirilmesi, damarları büzücü, kanamayı durdurucu ve iştahsızlığın giderilmesi için de kullanılması tavsiye edilen bir ottur. Eski devirlerde Yunan halkının kızamık, suçiçeği ve bazı cilt hastalıklarında kullandığı şevketi bostan bugün de şifası nedeniyle ancak bilenler tarafından kullanılmaktadır.
Alternatif tıpta iyi bir yere sahip olan şevketi bostan
*Bağırsak solucanlarının yok edilmesi
*Gerginlik ve yorgunluktan kaynaklanan baş ağrılarının giderilmesi
*Balgam söktürülmesi
*Menopoz sıkıntılarının hafifletilmesi
*Menstrüasyon ( adet dönemi) sırasındaki baş ağrılarının, kramp ve adet sancılarının azaltılması
*Hafızanın güçlendirilmesi, konsantrasyonun artırılması amaçlarıyla da kullanılmaktadır.

Doğanın Şifalı Bir Otu: Şevketi BostanYan Etkileri Ve Kullanılmaması Gereken Durumlar

Faydaları çok olsa da şifalı bitkiler herkeste aynı etkiyi göstermeyebilir. Şevketi bostanın da bazı yan etkileri görülebilir. Yan etkiler genellikle bitkilerin şifa amacıyla abartılı kullanılması sonucunda ortaya çıkar. Hamile kadınların, böbrek hastalıkları bulunanların, gastrit, ülser gibi mide problemleri olanların ve farklı hastalıklardan dolayı ilaç kullanmakta olanların bir doktora danışmadan pişirilmiş yemek şeklinde de olsa şevketi bostan kullanmaması önerilir.

Kaynakça:
http://www.bitkicenter.com/sevketi-bostan-nedir-faydalari/
https://www.1organik.com/kenger-sakizi-ve-kenger-kahvesi-tarifi-faydalari.html
https://www.faydalar.gen.tr/sevketi-bostan-faydalari.html

Yazar: Müşerref Özdaş

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku