Serviks, vajina, anüs ve ağız boşluğu kanserleri, insan papilloma virüsüne veya HPV ile ilişkilendirilmiştir. İnsan papilloma virüsü (HPV) o kadar yaygındır ki, neredeyse cinsel olarak aktif kişiler bir noktada bu virüse maruz kalmaktadır. Çoğu insan virüsü olduğunu asla bilmese de, yüksek riskli HPV enfeksiyonları olan bazıları rahim boynu, anüs, vulva, vajina, penis veya orofarenks (boğazın arka ve yanları, bademcikler ve dilin tabanı) veya bu kanserlerin bir kombinasyonu yaşamaktadır. Düşük riskli HPV tipleri, genital ve anal bölgelerde, ayrıca ağızda ve boğazda görülebilen genital siğillere neden olabilmektedir.
Los Angeles’ta bir radyasyon onkoloğu ve Amerikan Cinsel Sağlık Derneği yönetim kurulu üyesi olan Mamta Singhvi, büyük olasılıkla gençlerde veya yirmili yaşların başında bir tür genital HPV enfeksiyonu geçirme olasılığı olduğunu bildirmektedir. Çoğu sağlıklı genç insanda, bağışıklık sistemi birkaç yıl içinde HPV virüsünü yok etmektedir. Ancak bazı HPV enfeksiyonları devam etmektedir, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, HPV enfeksiyonları ABD’de her yıl 20.000’den fazla kadın ve 13.000 erkekte kansere neden olmaktadır. Bu makalede HPV ile serviks, vajina, anüs ve ağız boşluğu kanserleri arasındaki bağlantı ve korunmak için neler yapabileceği hakkında bilgiler yer almaktadır.
Rahim Ağzı Kanseri ve HPV
Serviks uterustan vajinaya geçiş yoludur. Çoğunlukla bağ dokusu ve kastan oluşmaktadır ayrıca vajinadan bakıldığında biraz çörek gibi görünmektedir. Amerikan Kanser Derneği, 2019 yılında ABD’de yaklaşık 13.170 yeni invaziv serviks kanseri vakasının teşhis edileceğini ve yaklaşık 4.250 kadının serviks kanserinden öleceğini tahmin etmektedir. Neredeyse tüm vakalara, HPV virüsünün yüksek riskli suşları ile erken enfeksiyon neden olmaktadır. Singhvi göre, daha fazla sayıda cinsel partneri olan ve daha genç yaşlarda seks yapmaya başlayan kişilerin HPV enfeksiyonu riski daha yüksek olabileceğini söylemektedir. Sigara içmek HPV riskini de arttırmaktadır çünkü bağışıklık sistemini bozmakta ve virüsle savaşmayı daha zorlaştırmaktadır. Bununla birlikte HPV aşısı olarak, prezervatif kullanarak, tek eşli bir ilişki içinde ve düzenli rahim ağzı kanseri taramaları yaparak serviks kanseri riskini azaltmak mümkündür. Prekanseröz hücre değişiklikleri ne kadar erken bulunursa, o kadar tedavi edilebilmektedirler.
Singhvi göre, sadece birileri yıllarca kontrol yapmadan giderse veya kansere dönüştüğü özellikle agresif bir HPV tipine sahipse” diyor. Kadınlarda genellikle erken evre serviks kanseri belirtileri yoktur. Ancak kanser ilerledikten sonra uyarı işaretleri ortaya çıkabilmektedir. Serviks kanserinin olası belirtileri bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidiri:
• Seks sonrası vajinal kanama
• Seks sırasında ağrı
• Dönemler arasında olağandışı kanlı vajinal akıntı
• Normal dönemlerden daha uzun veya ağır kanama
• Menopoz sonrası kanama
Kanser öncesi belirtilerin çoğu, durum kansere geçmeden önce bir Pap smear ile yakalanabilmektedir. Amerikan Doktorlar Koleji’nin serviks kanseri tarama kılavuzlarına göre, kadınlar 21 yaşında Pap smear almaya başlamalı ve 29 yaşına kadar her üç yılda bir test yaptırmalıdır. 30 ila 65 yaşları arasında, her beş yılda bir HPV testi ile birleştirilmiş bir Pap testi veya HPV testi mevcut değilse, üç yılda bir Pap testi yapılmalıdır. Pap smear anormal sonuçlar çıkarsa, doktor HPV suşunun yüksek veya düşük riskli olup olmadığını belirlemek için bir test istemektedir. Yüksek riskli bir suş varsa, kötü hücreleri temizlemek için LEEP (döngü elektrik eksizyon prosedürü) gibi ofis içi prosedürler, sağlıklı dokunun yerinde büyümesine izin verebilmektedir. Virginia Commonwealth Üniversitesi Tıp Fakültesi Richmond’daki kadın doğum ve jinekoloji bölüm başkanı David Chelmow, bu işlemlerden sonra, sonuçlar netleşene kadar daha sık Pap ve HPV testi yapılmasını önermektedir. HPV enfeksiyonunun kansere dönüşme riski daha yüksekse, daha sık tarama yapılması gerekebilmektedir. Riskler arasında zayıf bir bağışıklık sistemi, insan immün yetmezlik virüsüne (HIV) sahip olan veya immünsüpresan ilaçlar almak yer almaktadır.
Vajinal Kanser ve HPV
Her yıl Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık 5.350 kadına vajinal kanser teşhisi konulmaktadır ve durumdan yaklaşık 1.430 kişi yaşamını yitirmektedir. Amerikan Kanser Derneği’ne göre HPV çoğu vajinal kanser vakasında bulunmaktadır, ancak tek risk faktörü olmamasına rağmen: Sigara içmek vajinal kanser riskini iki katına çıkarmaktadır. HPV ile ilgili ve Amerikan Kanser Derneği kadın kanserlerinin kıdemli yöneticisi Debbie Saslow, vajina ve vulva kanserlerinin belirtileri ve semptomları rahim ağzı kanserine benzediğini belirtmektedir. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Anormal vajinal kanama
• Özellikle cinsel ilişki sırasında ağrı
• Olağandışı vajinal akıntı
Kişi bu belirtilerden herhangi birine sahipse hemen doktoruna başvurmalıdır.
Anal Kanser ve HPV
HPV’nin neden olabileceği bir başka kanser de anal kanserdir. Amerikan Kanser Derneği’ne göre, Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl yaklaşık 8.300 yeni anal kanser vakası bulunmaktadır, bu kadınlarda yaklaşık 5.530 ve erkeklerde 2.770 kişi görülmektedir. Ayrıca ABD’de her yıl yaklaşık 1.280 kişi anal kanserden ölmektedir. San Francisco’daki California Üniversitesi’nde bulaşıcı bir hastalık uzmanı ve tıp profesörü olan Joel Palefsky, anal seksin anal kansere yol açan HPV almanın tek yolu olmadığını bildirmektedir. Kadınlar hiç anal seks yapmadanda bu virüsü alabilmektedirler ve servikste enfeksiyon ile anüste enfeksiyon arasında açık bir ilişki bulunmaktadır.
Diğer risk faktörleri kronik iltihaplanma, anüs yakınındaki deride yırtılmalar, HIV pozitif olma ve immünosüpresan ilaçların alınmasıdır. Ek olarak, vulvada serviks kanseri, prekanseröz servikal hücreler veya HPV ile ilişkili kanser ya da ön kanser olan kadınlar biraz daha yüksek risk altındadır. Doktorların anal kanser için ne zaman tarama yapılacağına dair belirli bir yönergeleri yoktur. Tüm kadınların tarama için birinci basamak sağlık kuruluşlarına gitmeleri gerekmektedir. Ortalama bir sağlıklı kadının bir risk grubuna girmediği veya semptomları olmadığı sürece taranmasına gerek yoktur. HIV pozitif hastalarını her yıl anal kanser açısından tarama ve yüksek risk altında olan ancak HIV’i olmayanlar için her iki ila üç yılda bir tarama yapılmalıdır. Rahim ağzı kanseri gibi, anal kanser de ilerleyene kadar hiçbir belirti göstermemektedir. İleri evrelerinde, anal kanser belirtileri bulunmaktadır. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Anüs yakınındaki topaklar
• Bölgede hassasiyet veya sert noktalar
• Anal kanama veya akıntı
• Bağırsak hareketlerinde olağandışı bir değişiklik (kabızlık veya gevşek dışkı)
• Tedaviden sonra gitmeyen hemoroidler
Anal kanserin tekrarlayan anal kanama yaşadıktan ve hemoroidleri çıkarmak için ameliyata girdikten sonra birçok hastada keşfedildiği bildirmektedir. Doktorlar dijital anorektal muayene ile anal kanseri tespit edebilmektedirler. Bu test sırasında, doktor kanseri gösterebilecek bir yumru veya yumru hissetmek için eldivenli bir parmak kullanmaktadır. Sitoloji olarak bilinen başka bir tarama türü, Pap smear’a benzemektedir. Doktor, prekanser veya kansere işaret eden değişiklikleri aramak için anal hücreleri toplamak için bir çubuk kullanmaktadır.
Orofaringeal Kanserler ve HPV
CDC tahminlerine göre, her yıl Amerika Birleşik Devletleri’nde erkeklerde yaklaşık 14.800 HPV ile ilişkili orofaringeal (ağız ve boğaz) kanseri teşhisi konulmakta ve kadınlarda 3.400 vaka daha teşhis edilmektedir. Sık, ağır alkol tüketimi ve tütün kullanımı da orofaringeal kanser riskini artırmaktadır, ancak Amerikan Kanser Derneği’ne göre, kanser her üç vakada da HPV enfeksiyonuna bağlıdır. Orofaringeal kanseri gösterebilecek semptomlar bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Gitmeyen boğaz ağrısı
• Ağrı veya yutma güçlüğü
• Ağzını tamamen açmada sorun
• Boğaz veya boyun bölgesinde bir yumru
• Dilde veya ağzın başka bir yerinde gitmeyen beyaz bir yama
Bununla birlikte birçok kanser gibi, orofaringeal kanserlerin erken yakalandığında iyileşme şansı daha yüksektir, bu nedenle kişi bu belirtilerden veya semptomlardan herhangi birine sahipse doktora başvurmalıdır.
HPV Enfeksiyonunu Önleme
Hem Amerikan Kadın Doğum Uzmanları ve Jinekologlar hem de CDC, hem erkek hem de kız çocukları için 11 veya 12 yaşında HPV’ye karşı aşı yapılmasını önermektedir, ancak 9 yaş kadar erken ve 45 yaş kadar geç yapılabilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde şu anda mevcut olan aşı, Gardasil 9 (insan papilloma virüsü 9-valent) , hem HPV 16 hem de 18 kaynaklı enfeksiyonlara karşı korumaktadır, bu da virüsle ilgili kanserlerin çoğuna ve kansere neden olabilecek diğer beş tipe neden olmaktadır. Bu tipler 31, 33, 45, 52 ve 58’dir. HPV enfeksiyonu riskini azaltmanın diğer yolları, her seks yapıldığında lateks prezervatif kullanmak ve sadece sizinle seks yapan biriyle seks yapmaktır.
Kaynakça:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1769629/
https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/infectious-agents/hpv-and-cancer
https://oralcancerfoundation.org/understanding/hpv/more-about-viruses-and-cancer/
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu