Dağ bisikletinin ençok kullanıldığı alanlar genelde, şehir dışı mekânlarda, patikalarda toprak yollarda hatta yol olmayan yerlerde kullanmaya müsaittir. Özellikle de spor amaçlı olarak dizayn edilip üretilmiş özel bir bisiklettir. Ortalama bir bisiklete kıyasla daha hafiftirler. Ergonomik yapıları zorlu zemin koşullarına uygun tasarlanmışlardır. Pekçok konfor ve aksesuar dağ bisikletinde yoktur. Işıklandırma, yaylı seleler, zil, bagaj, çamurluk ve park ayağı spor amacı ile kullanılan dağ bisikletlerinde, ağırlığı azaltmak ve performanslı aksiyonlarda kullanıcıya problem olmaması için bulunmazlar. Yine de bu elemanlar bu bisikletlere isteğe bağlı olarak monte edilebilirler. Kadro eğimleri ve lastik ebatları ile de diğer bisikletlerden ayrılırlar.
Bu sporu daha yakından tanımak için bisikletlere bir göz atalım. Bisiklet seçimi oldukça önemlidir. Hem ekonomik durumunuz hem tarzınız seçiminizde etkili olacaktır.Dağ bisikleti de kendi arasında ikiye ayrılır: arazi bisikleti ve hill down (tepe inişi) bisikleti. Bunlar temelde aynı prensiptedirler.Standart arazi-dağ bisikletinde arka ön amortisör ne kadar gerekli ise arka amortisör o ölçüde istenmez. Arka amortisörün olması durumunda pedala uygulanan gücün bir kısmı amortisör yaylarını germekte (arka tekerlek dişlisi arka amortisöre bağlıdır) ve uygulanan etkin güç azalmaktadır. Ayrıca bisiklete fazladan ağırlık getirmektedir. Ve zorlu zeminlerde bağlantı noktalarının kırılma riski vardır. Arazi bisikletlerinin kadrosu eşkenar dörtgen şeklindedir. Kadro üst borusu normalden daha eğimli ve koltuk borusu daha uzundur. Gidon “gidon boynu” isimli bir ara parça ile ön süspansiyon hizasından 10-15 cm daha ileride bulunur. Bunun amacı bisiklet üzerindeki yük ve gerilmelerin tekerleklere olabildiğince eşit dağıtılmasıdır. Dağ bisikletlerinde genelde arkaya yatık sele yüzünden ön tekerleklere daha az baskı uygulanır; bu da bisikleti yerde tutan kuvvetlerin azalmasına sebep olur. Ön tekerin zeminde kayması, arka tekerin kaymasından çok daha tehlikelidir. Bu amaçla ve en iyi denge koşulu oluşturmak için sele ve gidonun yerden yükseklikleri yaklaşık aynı olmalıdır. Bir dağ bisikletinin en fonksiyonel parçası fren sistemidir. Klasik olarak frenler teker jantının lastik pabuçlarla sıkıştırılması ile çalışırlar. Bu ise özellikle ön tekerlekte büyük bir döndürme momenti (teker çapı x firene basma kuvveti) oluşturur. Bu, ani frenlerde bisikletin takla atması ile sonuçlanır. Günümüzde, bisikletlere otomobiller ve motosikletlerde eskiden beri kullanılan disk frenler takılmaktadır. Diskin çapı tekere kıyasla oldukça küçüktür. Ani frenlerde takla atma riskiniz yok denecek kadar azdır. Ekonomik gücünüze göre hidrolik ya da mekanik diskler alabilirsiniz. Dişli oranları ve sayısı da arazideki performansınızı doğrudan etkileyecektir. Bunun dışında lastik seçerken ve içine hava basarken kullanılan zemin dikkate alınmalıdır.
Hill down (tepe inişi) ya da Türkçe bir isim verecek olursak iniş bisikletlerine bir göz atalım. Uzun iniş parkurlarında, eğimli zeminlerde iniş yapmak için kullanılırlar. Bunlarda ise arkada süspansiyon elzemdir. Aktarma organları- dişliler daha basittir. Bu bisikletlerin fren diskleri daha büyüktür. Gidon boynu kullanmazlar ve sele (koltuk) gidon seviyesinden daha aşağıdadır. Standart arazi dağ bisikleti kullanırken kask, eldiven ve rahat kıyafetler kullanılırken, iniş bisikletlerinde bazı özel giysiler gereklidir. Giysinin altına plastik koruyucular giyilir ve motosiklet kaskına benzer bir kask kullanılır. Ön amortisör hareket mesafesi çok daha uzundur. Ve kesinlikle çok geniş tabanlı (2.2- 2.45 inç) lastikler kullanılır. Bu bisiklette önce güvenlik gelmektedir. Çünkü iniş hızlı olur ve önünüze çıkacak engelleri o hızlarda algılamak daha zor olacaktır. Dünya iniş hız rekoru 160 km/saat civarındadır. Bu bisikletler özel donanımları nedeni ile oldukça pahalıdırlar. Ülkemizde 5000 – 8000 TL gibi fiyatlarla satılmaktadırlar.
Spor amaçlı bir dağ bisikleti almak isterseniz bunu iki şekilde yapabilirsiniz. Bir bisiklet dükkânına girip beğendiğiniz bir tanesini alıp gidersiniz; ya da daha önceden planlayıp, araştırıp, bisiklet parçaları satın alırsınız ve kendiniz monte edersiniz. Ülkemizde bu pek yaygın olmadığından garip karşılanmaktadır. Kendiniz bir bisiklet toplarsanız bu daha ucuz olamayacaktır.
Arazi aktiviteleri: Bisiklete binmeyi bilmeniz, bisikletle arazide başarılı olacağınız anlamına gelmez. Bu, asfaltta binek otomobil kullanmak ile doğada arazi taşıtı kullanmak arasındaki fark gibidir. Herkes arazi taşıtı kullanamaz. Dağ bisikleti sporu; güçlü refleksler, kondisyon ve kas gücü gerektirir. Ayrıca ileri sürüş teknikleri, düşme teknikleri, tamir bilgisi de şarttır. Bunlardan en zor elde edeceğiniz güçlü reflekslerdir. Çünkü bu uzun bir sürede oluşur. Tüm cesaretimizi, tutkumuzu ve küçük sırt çantamızı da alıp araziye çıkalım. Bisikletimizin matarasında mutlaka su olmalı, çantamızda, enerji verici besinler, küçük tamir kitleri ve yedek iç lastik bulundurmalıyız. Cep telefonunuz pili dolu olarak mutlaka yanınızda bulunmalı. Mümkünse bu spor birkaç arkadaş ile birlikte yapılmalıdır.
Öncelikle gezi öncesinde gidilecek yer, oradaki patikalar ve yerleşkeler belirlenmelidir. Bunun için uydu fotoğraflarını kullanabilirsiniz. Gidilecek yer şehirden çok uzak ise sizin performansınıza bağlı olarak yolu ya tamamen bisikletle gidersiniz, ya da bir yere kadar otomobilinizle bisikletlerinizi taşırsınız.
Yolculuğun hemen başlangıcında bir şey yiyip içmemelisiniz. Özellikle su içmek kaslarda laktik asit oluşumunu hızlandırır. Enerji ya da sporcu içecekleri yerine çikolata gibi şekerli besinleri tercih ediniz. Tırmanış parkurlarına başlangıçta bir vites aralığı belirleyip bu vites ile bir ritim oluşturup tırmanmaya başlayın. Tecrübeli dağ bisikletçileri tırmanmanın bir kuvvet meselesi değil, ritim meselesi olduğunu bilirler. Tırmanma sırasında durmamaya ve vites değiştirmemeye gayret gösterin.
Daha hızlı gitmek zorunda olmadığınıza inanmalısınız. Tur arkadaşlarınızla aranızda bir takip mesafesi bırakmalısınız. En az iki bisiklet boyu mesafe olmalı. Öndeki kişi karşılaştığı engel ya da tehlikeyi size haber veremez, bunu sizin görmeniz gerekir ve önden giden görüş alanınızı sınırlandırmamalıdır. Özellikler iniş parkurlarında hızlı olacağınızdan engelleri geç fark etmeniz başınıza iş açacaktır. Sürüş sırasında koltuğa tüm ağırlığınızı vermeyin, bir miktar ağırlığınız pedallarda olsun, bu daha hızlı tepki vermenizi sağlayacaktır. Ayrıca hafif kırılmış dizleriniz bir süspansiyon gibi titreşimleri emecektir. Özellikle küçük atlayışlarda koltuk temasınız olmamalıdır. Frenler en aktif elemanlardır. Arazide sürekli hız kontrolü içerisinde olacaksınız. Hızlanma ve yavaşlama periyotları güçlü reflekslerinizle bu spordan daha da lezzet almanızı sağlayacaktır. Yüksek tork üretmek için ve sonrasında hızlanmak için çok kısa sürelerde vites geçişleri yapmak zorunda kalacaksınız. Bu da bir zamanlama meselesidir. Doğru yerde doğru hız bu sporun profesyonellik adımlarındandır. Bisikletin kontrolü sırasında hem bisiklet donanımında hem zamanlama ve karar vermede parkur boyunca yüksek performansta bir aktivite sergilemeniz size aksiyon duygusunu yaşatan ve sizde bunu bir tutku haline getiren etkendir. Şehre bisikletle döndüğünüzde hissedeceğiniz duygulardan biri de endişe olacaktır. Arazi koşullarındaki risk bile size bunu hissettirememişti. Doğadan ayrılmış olmak, durağanlığa ve sizi meşgul eden işlere geri dönmek, tabiatın kokusunun yerini şehrin kokusunun alması size zor gelecektir.
Dağ bisikleti sporu mevsimlik bir spor değildir. Dört mevsimde, her iklim koşulunda yapılabilir. Her mevsimde ayrı lezzet alınır. Şehirde yağmurlu bir havada arabaların ıslatması sizi sinirlendirir ama doğada bisikletle çamura bulanıp ıslanmak, üşümek, terlemek sizi mutlu edecektir. İnsanlar macerayı sever ve dağ bisikleti de hem spor yapıp hem de macera yaşamanızı sağlar. Dağ bisikleti kullanan biri şehirde de bu bisikleti kullanmaya devam eder. Dağ bisikleti, yıllara rağmen genç kalmanın, sınırları zorlamanın, çamuru, toprağı, yağmuru, soğuğu, sıcağı, inişi ve çıkışı ile tabiatı hissetmenizin bir aracıdır.
Yazar:Enes Eker
Yoruma kapalı.