Simetri günlük hayatta çok kullanılmayan ancak dizayn gibi durumlarda sıkça adını duyuran bir kelimedir. Öncelikle simetrinin tanımından bahsedelim; kesin ve iyi tanımlanmış biçemsel sistemin kurallarına göre gösterilebilen veya ispat edilebilen bir denge ve orantılılık kavramı veya “kendine benzeşme örneği”‘ olarak tanımlanır. Kısa anlamıyla bir kavrama dönüştürme denebilir.
Simetri aslında doğada sıkça karşımıza çıkmaktadır. Basit birkaç örnek verecek olursak, ellerimiz, yüzümüz, çiçekler, deniz canlıları, kar taneleri.
Simetrinin 3 farklı çeşidi bulunurken, simetri kelimesi gündelik yaşamda sadece ayna simetrisi olarak anlaşılmaktadır.
1. Yansıma Simetrisi
Simetrinin bu çeşidini aynadaki görüntü olarak özetleyebiliriz. Bu çeşidi çocuklara anlatırken karalama ve katlama işleminden yararlanılabilir,katlanılan çizginin simetri ekseni olduğu bilinmelidir.
Burada dikkat edilmesi gereken şekilde herhangi bir değişikliğin olmaması, karalama yapılan şekilin katlama çizgisine olan uzaklığının, şeklin görüntüsünün katlama çizgisine olan uzaklığına eşit olmasıdır.
Bu simetri çeşidinde ‘simetri aynası’ndan bahsetmek mümkündür. Simetri aynası katlama çizgisi olarak adlandırdığımız simetri ekseni üzerine oturtulduğunda cismin yansıma simetrsini aynanın diğer tarafında göstermektedir.
2. Döndürme Simetrisi
Döndürme simetrisi dönme hareketidir. Belirli derecedeki açılarla, şeklin bir noktasını sabit nokta alıp o nokta etrafında dönme işlemini gerçekleştirmesidir.
Bu simetri çeşidinde dikkat edilmesi gereken durum şekilde herhangi bri değişiklik boyut değişikliliği olmamasıdır ama şeklin yönü değişmektedir.
3. Öteleme simetrisi
İlerletme, hareket ettirme olarak kısaca tanımlanabilir. Şeklin boyutunda, yönünde herhangi bir değişme yoktur. Aynı zamanda canlı vücudunda da simetriler görmek mümkündür. Bu vücut simetrilerinin tanımı kısaca hayvanların dış görünümlerinin simetri veya düzensiz bir biçimde olmasıdır. Bu simetrilerin de 3 çeşidi bulunmaktadır;
Kısaca şu şekilde tanımlanmışlardır;
a. Işınsan Simetri (sferik)
Merkezden geçen her düzlemin vücudu iki eş parçaya böldüğü simetri çeşitidir. Tek hücrelilerde görülür.
b. Radiyal Simetri (radyal)
Bir yönden ve merkezden geçen düzlemler vücudu iki eş parçaya simetri çeşitidir. Örneğin; derisi dikenliler.
c. Lateral ve bileteral Simetri
Ortadan ve boydan boya geçen düzlem vüducu iki eşit parçaya böldüğü simetri çeşitidir. Örneğin; halkalı solucanlar.
Simetri şaşırtıcı bir şekilde her yerde karşımıza çıkmaktadır. İnsan vücudundan, doğada bulunan tek hücreli canlılara kadar, bitkilerden hayvanlara kadar doğada sürekli karşımıza çıkan bir tanıdır. Aynı zamanda sayıların içinde sahip oldukları simetri oldukça şaşırtıcı ve güzel bir tablo oluşturmaktadır.
Yazar: Özge SEFİ