Sayısız faydası olan anne sütü bebek için en doğal ve sağlıklı beslenme şeklidir. Bebeğini bu şekilde beslemeyi düşünen annenin kararını etkileyen bazı kişisel ve çevresel faktörler, onu bu besin kaynağından maruz bırakacak veya daha fazla faydalanmasını sağlayacak özelliklere sahip olabilir. Bunun yanında Dünya Sağlık Örgütü tarafından bebek beslenmesinde emzirmeyi destekleyen yayın ve çalışmaların sayısı her geçen gün artırılmaktadır. Ancak bu sosyal belirleyiciler hakkında bilgi sahibi olunması daha bilinçli bir emzirme sürecinin yaratılmasına olanak sağlar. Bu yazıda annenin emzirme kararını etkileyen sosyal faktörler hakkında bilgiler vardır.
Annenin Özellikleri
Araştırmada belirtildiği gibi emzirmeye başlama ve süresinin bağıntıları arasında annenin medeni durumu, vajinal doğum, önceki canlı doğum, çoklu canlı doğum (çoğul), sigara ve içme alışkanlıkları, ilk üç aylık dönemde doğum öncesi bakım, bir sağlık hizmeti sağlayıcısı ile emzirme hakkında görüşme ve doğum niyetliliği gibi faktörler yatar. Emzirme davranışlarıyla ilişkili ek faktörler arasında anne yaşı, ırk ve etnik köken, eğitim düzeyi, istihdam durumu, yıllık hane geliri ve Vücut Kitle İndeksi (BMI) bulunmaktadır. Ergen anneler, özellikle sezaryen geçirenler, doğum sonrası depresyon yaşadılar veya yetersiz anne sütü tedariki algılayanlar, daha kısa bir süre sadece anne sütüyle beslendiklerini bildirilmiştir.
Annelerin etnik kökeninin, dini tavsiye ve görüşlere ek olarak çeşitli etnik kökenlerin gelenekleriyle ilişkili olabilecek, yalnızca anne sütüyle besleme süresiyle de önemli bir ilişkisi vardır. Örneğin, ABD’de, siyah kadınlar tüm etnik kökenler arasında en düşük emzirmeye başlama ve süre oranlarına sahiptir. ABD’de siyah kadınlar arasındaki ırksal emzirme eşitsizliği, bazı kültürel yanlış algılamalar nedeniyle devam ediyor. Örneğin, siyah toplumda yaygın olan ortak bir kültürel inanç, bir bebeğin biberonuna tahıl eklenmesinin bebeğin daha uzun süre uyumasına yardımcı olacağıdır.
Dahası, obezite, çoklu gebelik komplikasyonları yaşayan veya prematüre bir çocuk doğurma gibi bir annenin önceden var olan sağlık sorunları da daha kısa süreli özel emzirme ile ilişkiliydi. Bir annenin emzirmeye ilişkin bilgi eksikliği, emzirme konusunda sınırlı rehberlik, zayıf aile ve sosyal destek de sadece anne sütüyle beslemenin olmaması veya daha kısa süreli olmasıyla ilişkilidir.
Buna karşılık, lise diploması alan, evli ve doğumda daha büyük olan annelerde emzirme olasılığı daha yüksektir. Evli annelerin emzirme olasılığı daha yüksektir çünkü emzirme zorluklarının üstesinden gelmeye yardımcı olan eş desteği alma olasılıkları daha yüksektir. Sadece emzirmenin süresini önemli ölçüde artıran diğer faktörler arasında tekil gebelik, emzirmeye uygun doğum olanağı, doğal vajinal doğum, bebeklerin emzirme sırasında uygun kilo artışı ve bebeğin sakinliği bulunmaktadır.
Topluluk Faktörleri
İnsan sosyal bir varlık ve yaptığı çoğu hareket yaşadığı sosyal çevre tarafından etkilenir. Emzirmede annenin yaşadığı topluluk tarafında etkilenen bir koşuldur. Emzirmeye ilişkin yaygın yanlış algılar ve tutumlar emzirme ile ilgili yaygın yanılgıları gösteren küresel toplulukların çeşitli üyelerinden gerçek alıntılardır. Memeleri cinselleştiren kültürel tutumlar, toplum tarafından kabul görmeme ve sosyal normlar, kadınları toplum içinde emzirmekten caydırabilir. Emzirmeye ilişkin davranış değişikliğini teşvik eden müdahaleler, yetersiz kültürel inançları ve yetersiz emzirme uygulamaları ile sonuçlanan uygulamaları ortadan kaldırmaya odaklanmalıdır. Bebek besleme uygulamaları, optimum emzirme uygulamaları hakkında yeterince bilgi sahibi olmayan aile üyeleri ve eşlerden güçlü bir şekilde etkilenir.
Bazı topluluklarda, toplum içinde emzirme kültürel olarak kabul edilemez bir uygulama olarak algılanmaktadır. Bu nedenle, eşleri ve diğer aile üyelerini dahil ederken, emzirmenin olumlu yönlerine dayanan yaygın yanlış algılamaları ele alan özel iletişim mesajlarının yayılması, emzirmeye ilişkin olumsuz algıların değişmesinde kritik öneme sahiptir.
Organizasyonel Faktörler
Çocuk doktorları, doğum uzmanları ve diğer sağlık çalışanları genellikle bebek sağlığı ve beslenmesi konusunda en güvenilir ve güvenilir kaynaktır. Doğum hastanelerinin emzirmeye ilişkin uygulamaları ve sağlık görevlilerinin önerileri, annenin emzirme kararına katkıda bulunur. Yeni anneler emzirmeye ilişkin güven veya ilgili bilgiye sahip olmayabilir ve sağlık çalışanları emzirme konusunda rehberlik ederek ve zorlukların çözümüne yardımcı olarak önemli bir rol oynayabilir.
Ortaya çıkabilecek emzirme sorunları, emzirme desteği ve danışmanlık yoluyla ele alınabilir. Bu nedenle, sağlık çalışanları emzirmeyi desteklemek ve annelerin ortak emzirme engellerini ve zorluklarını yönetmelerine yardımcı olmak için yeterince eğitilmelidir. Sağlık hizmeti sağlayıcılarının desteği, kadınların başarılı ve en iyi şekilde emzirmek için gereken güven ve becerilere sahip olmalarını sağlar.
Bununla birlikte, sağlık çalışanları hamile veya yeni annelere bebek maması promosyon materyalleri sağladıklarında, bebeğin emzirme olasılığını yanlışlıkla azaltırlar. Araştırmalar, emzirme için yararlı maddeler içeren taburcu paketleri alan annelerin, ücretsiz mama örnekleri ve kuponlar içeren taburcu paketleri alan annelere göre emzirme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bir anne emzirmeyi ne kadar erken bırakırsa, o kadar çok mama satın alınır, bu da mama şirketlerinin daha doğum yapmadan önce kadınlara bebek maması pazarlaması için bir teşvik yaratır; bu, genellikle anne sütü veya formül mamasına yönelik doğum öncesi niyetin kurulduğu zamandır.
Doğum hastanelerinin emzirmeye ilişkin uygulamaları ve sağlık çalışanlarının bebek beslenmesine yönelik tutum ve bilgileri bebek besleme davranışlarını büyük ölçüde etkilemektedir. Emzirmenin yararları hakkında bilgi veren ve aynı zamanda yararlı emzirme kaynakları sağlayan sağlık sunucuları ve doğum tesisleri, emzirme yaygınlığını önemli ölçüde artırma potansiyeline sahiptir.
1991 yılında DSÖ ve UNICEF, emzirmeyi daha iyi desteklemek ve yaygınlaştırmak için annelik tesislerini iyileştirmek amacıyla Bebek Dostu Hastane Girişimi’ni başlatılmıştır. Bir tesisin “Bebek dostu” bir tesis olarak belirlenmesi için “Başarılı Emzirmenin On Adımı” nı izlemelidir.
Mevzuatla İlgili Faktörler
Emzirmeyi koruyan ve destekleyen politikalar, bir annenin emzirmeyi başlatma ve sürdürme kararını mümkün kılmak için gereklidir. Tüm dünyada tam zamanlı çalışan yaklaşık 1 milyon kadının çoğu emzirmeye ilişkin destekleyici işyeri politikalarından yararlanmamaktadır. Ev dışında çalışan kadınların yaygınlığı ve artışı, genellikle, çalışan anneleri desteklemek için işyeri politikalarının gerekliliğini gösteren düşük emzirme oranlarından bahsedilmektedir.
Bir kadının işyerinde ve halka açık alanlarda süt sağmak için zamana, alana, mahremiyete ve yere sahip olması gereklidir. Kadınların emzirme tercihini destekleyen mevzuat, istihdam engellerinin aşılmasına yardımcı olabilir ve emzirmenin geri dönüşünün toplumsal norm ve standart beslenme uygulaması haline gelmesine yardımcı olabilir.
İşyerinde yasal düzenlemenin olmaması, yalnızca anne sütüyle beslenmenin daha kısa süresinin önemli bir belirleyicisidir. Temel işyeri engelleri arasında, çalışma programında süt ifadesi için esneklik eksikliği, annelerin anne sütünü pompalamasına veya depolamasına olanak verecek şekilde donatılmış bir emzirme odası gibi konaklama yerlerinin olmaması ve işveren veya iş arkadaşı desteği ile ilgili endişeler bulunmaktadır.
Ek olarak işyeri engelleri arasında, emzirmenin annenin iş performansına engel olabileceği algısı, anne sütünü sağma veya emzirme konusunda mahremiyet eksikliği ve işyerinin yakınında çocuk bakım tesisi bulamama, gündüz bakımının yüksek maliyeti, sigorta düzenlemeleri, işveren bina kodları ve işyerindeki bebekleri ve çocukları sınırlayabilecek diğer kurallar. Çalışmalar, süt sağmak için özel bir yer ve kaliteli bir göğüs pompasına erişim sağlayan destekleyici çalışma sahası ortamlarının, kadınların işe döndüklerinde emzirmeye devam etmelerine yardımcı olduğunu göstermektedir.
Süt sağmak için ücretli molalar, emzirme odaları sağlanması ve emzirme politikaları konusunda halkın bilinçlendirilmesi gibi işyeri politikaları, annelerin çalışırken emzirmeyi sürdürme becerilerini geliştirme yeteneğine sahiptir. Atabay ve arkadaşları (2015) 182 ülkeden alınan verileri kullanarak, garantili ücretli emzirme iş araları olan ülkelerde, ücretli molası olmayanlara kıyasla 6 aylık ve daha küçük bebekler arasında yalnızca anne sütüyle besleme yaygınlığının yaklaşık yüzde 9 puan daha yüksek olduğunu bulmuştur.
2014 yılında yapılan bir başka çalışmada, 176 ülkeden 136’sı veya dünyanın yaklaşık % 71’i, doğumdan sonraki 6 aya kadar anne sütü sağlamak için annelere iş günü boyunca ücretli mola verme hakkı verirken, dört ülke daha kısa süre izin vermiştir. (veya ödenmemiş emzirme molaları). Ancak dünyanın geri kalan % 29’unu oluşturan 51 ülke, annelerin emzirme hakkını koruyan politikalara sahip değildir.
Ayrıca araştırmalar, uzun süreli annelik izninin, yalnızca anne sütüyle beslenmenin daha yüksek yaygınlığıyla ilişkili olduğunu göstermektedir, çünkü kadınlar, çocuğuna anne sütü sağlamakla istihdam arasında seçim yapmadan emzirmeye devam edebilmektedir. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün bir raporu, gelişmiş ülkelerin çoğunda maaşın% 75-100’ünün 16 haftaya kadar olan doğum izni için garanti edildiğini ortaya koydu. 70’den fazla ülkede, maliyet yüklerini azaltmak için işverenlere sosyal güvenlik sistemleri aracılığıyla ödeme yapılmaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri, ücretli doğum iznini garanti eden evrensel bir politikaya sahip değildir ve aynı zamanda en düşük emzirme oranlarından birine ve gelişmiş ülkeler arasında en yüksek bebek ölüm oranlarından birine sahiptir. 16 ülkeyi inceleyen bir çalışma, annelik izni politikalarının emzirme yaygınlığını artırdığını ve 2000 canlı doğum başına bir ila iki neonatal ölümü önlediğini ortaya koymuştur.
Norveç’te anneler tam maaşla 42 haftaya kadar doğum izni alabilir veya 52 hafta süreyle% 80 maaş alabilir. Norveçli kadınların% 97’sinden fazlası emzirmeye başlar ve % 80’i en az 3 aya kadar emzirmeye devam eder; bu, emzirmeye başlayan Amerikalı kadınların % 79’undan ve 3. ayda sadece emziren % 41’inden büyük ölçüde farklıdır. Norveç’te emzirmeyi teşvik etmek için uygulanan diğer müdahaleler arasında emzirmeye yönelik bilgilendirici materyallerin bulunması, sağlık çalışanlarının annelerin olumlu emzirme deneyimleri yaşamalarına yardımcı olmak için eğitilmesi ve annenin emzirme deneyimlerini toplu olarak paylaşabileceği destek grupları oluşturulması yer almaktadır
Çalışan Norveçli annelerin günlük 60 ila 90 dakikalık mola verme hakları vardır ve hatta bebeklerini emzirmeye bırakabilir veya bebeklerini işe getirebilirler. Emzirme oranlarını iyileştirmek ve emzirmenin sunabileceği maksimum faydayı elde etmek için destekleyici politikalar işyeri politikalarına ihtiyaç vardır.
Kaynakça:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6048001/#:~:text=Moreover%2C%20studies%20have%20revealed%20that,of%20assisted%20delivery17%20negatively
https://www.hellomotherhood.com/factors-affecting-breastfeeding-mothers-10351.html
https://www.journalagent.com/z4/download_fulltext.asp?pdir=sislietfaltip&ppdf=2&plng=tur&un=SETB-91328
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu