Moro refleksi veya irkilme refleksi, bebeklerin doğumdan kısa bir süre sonra geliştirdiği istemsiz motor yanıtını ifade etmektedir. Moro refleksi, bebeğin kollarını vücudunun önüne getirmeden önce aniden kollarını açmasını ve bacaklarını hareket ettirmesini içermektedir. Genellikle doktorlar bebeği ebeveynlerine teslim etmeden sonraki ilk birkaç muayenede Moro refleksini kontrol etmektedirler. Tetikleyicileri ve refleks yaşayan bebeklerin nasıl sakinleştirileceği de dâhil olmak üzere Moro refleksi hakkında bilgiler bu makalede yer almaktadır.
Refleks Nasıl Belirlenir?
Bebekler, emme, kavrama ve adım atma gibi içgüdüsel refleksler göstermektedirler. Doktorlar bebeği ebeveynlerine vermeden sonraki ilk birkaç kontrol sırasında bu refleksleri kontrol etmektedirler. Moro refleksi, yeni doğan bebeklerin ürkünce gösterdikleri başka bir otomatik yanıt türüdür. Bir şey Moro refleksini tetiklediğinde, bebek kollarını uzatacak,- omuzlarını dışarı doğru hareket ettirip sonra düzleştirecek ve başlarını geri atacaktır. Genellikle bacaklarını ve kollarını da uzatmaktadırlar, ancak bacak hareketleri bebekler arasında farklılık göstermektedir. Daha sonra kollarını ve bacaklarını vücutlarına doğru kıvırmaktadırlar. Bebek refleks sırasında ağlayabilir veya ağlamayabilir. Bazı bebeklerde vücudun sadece bir tarafını tutan anormal bir Moro refleksi bulunurken, diğerlerinde Moro refleksi olmayabilmektedir. Bu anormal veya eksik refleksin olası bazı nedenleri bulunmaktadır. Bu nedenler aşağıdaki gibidir:
• Doğum sürecinden kaynaklanan yaralanmalar
• Enfeksiyonlar
• Kas güçsüzlüğü
• Spastik serebral palsi
• Periferik sinir hasarı
Tetikleyiciler
Yüksek ses, yoğun ışık ve ani hareketler bebeğin Moro refleksini tetiklemektedir ve ayrıca aniden hareket ettiklerinde bile kendi başlarına ortaya çıkmaktadır. Düşme hissi de bir tetikleyici olabilmektedir. Bebek, ebeveynleri veya bakıcıları onları bıraktığında veya aldığında düşüyormuş gibi hissetmektedirler. Doktorlar Moro refleksini kontrol etmek için kafa düşürme yöntemini kullanmaktadırlar. Kafa düşme testi sırasında, doktor bebeğin kafasını vücutlarına göre hafifçe indirerek düşme hissini simüle etmektedirler.
Yaşın Refleks Üzerine Etkisi
Moro refleksi doğumda bulunmaktadır. Doğumdan sonraki ilk 12 haftada bebekler kolları, bacakları ve başı içeren tam bir Moro refleksi sergilemektedirler. Yaklaşık dört aylıkken boyun başın ağırlığını destekleyebildiğinde daha az Moro reflekslerine sahip olmaya başlamaktadırlar. Kolları sadece başını veya bacaklarını hareket ettirmeden uzatabilmekte ve kıvırabilmektedirler. 6 aylıkken bebekler Moro refleksi tamamen kaybolmaktadır.
Nasıl Sakinleştirilir?
Moro refleksi yeni doğan bebeklerde iyi bir işaret olmasına rağmen, bazı bebeklerde bazen uykuya müdahale edebilen aşırı aktif veya abartılı bir Moro refleksi bulunmaktadır. Ciddi Moro refleksi çok nadir durumlarda, kalıtsal bir nörolojik durum olan hiperekpleksinin işareti olabilmektedir. Hiperekpleksisi olan bebekler, kısa kas sertliği ve felç dönemlerini takip eden abartılı irkilme tepkilerine sahiptirler. Ayrıca uzuvların hareketliliğini zorlaştırmak ve engellemek için hipertoni adı verilen artmış kas tonusu bulunmaktadır. Kişiler bu semptomları yeni doğanda görürlerse doktorlarına danışmalıdırlar. Aksi takdirde, Moro refleksinin sağlıklı bebeklerde normal bir reaksiyon olduğunu ve endişe nedeni olmadığını bilmek önemlidir. Moro refleksi, yeni doğan bebeklerde rahim dışındaki dünyaya uyum sağladıkları için özellikle güçlüdür, ancak genellikle bebekleri rahatsız etmemektedir. Ebeveynler ve bakıcılar, Moro refleksi yaşarken ağlayan veya sıkıntılı görünen bir bebeği bazı pozisyonlarda rahatlatabilmektedirler. Bu pozisyonlar aşağıdaki gibidir:
• Bebeğin uzanmış kollarını ve bacaklarını hafifçe vücutlarına doğru hareket ettirmek
• Sakinleşene kadar bebeği kendilerine yakın tutmak
• Hareket ettirirken veya tutarken bebeğin başını ve boynunu desteklemek
• Bebeği hafif bir bezle kundaklamak
Kundaklama terimi, yeni doğan bebekleri hafif bir battaniyeye sarmanın farklı yöntemlerini ifade etmektedir. Kundaklama, bebeğin uzuvlarını vücutlarına yakın tutmaya yardımcı olmaktadır, böylece uyurken kendilerini korkutmazlar. Bir bebeği kundaklamak için bazı ipuçları bulunmaktadır ve bu ipuçları aşağıdaki gibidir:
• Büyük bir ince battaniyeyi düz bir yüzeye, bir köşesi yukarı bakacak şekilde yerleştirilmelidir, böylece battaniye elmas şekli oluşturulmalıdır.
• Üst köşe aşağı doğru katlanmalıdır.
• Bebeği, başları ve boynu katlanmış kenarın üstünde olacak şekilde yüzü yukarı gelecek şekilde yatırılmalıdır.
• Bebeğin sol kolunu vücudunun yanına yerleştirilmelidir.
• Battaniyenin sol tarafını bebeğin vücuduna doğru katlanmalıdır, sağ kolun altına ve sırtlarının altına koyulmalıdır.
• Bebeğin sağ kolunu vücudunun yanına yerleştirilmelidir.
• Battaniyenin sağ tarafını bebeğin vücuduna katlanmalıdır ve sol taraflarının altına sokulmalıdır.
• Alt köşe yukarı katlanmalıdır, ancak bebeğin ayaklarını hareket ettirmesi için biraz yer bırakmayı unutulmamalıdır.
Kundaklama çok eski bir uygulama olmasına rağmen, sağlık uzmanları, ebeveynler ve bakıcılar arasında tartışmalı bir konudur. Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) göre, kundak ani bebek ölümü sendromu (SIDS) riskini artırabilmektedir. NIH, kundaklanmış bebeklerin sırt üstü yatırılmasını önermektedir. Ayrıca NIH ebeveynlerin ve bakıcıların kendi başlarına dönebilen bebekleri kundaklamayı bırakmalarını tavsiye etmektedir.
Moro Refleks ve İnfantil Spazmlar
İnfantil spazmlar veya West sendromu, epilepsili bebeklerde ortaya çıkan bir tür nöbet anlamına gelmektedir. İnfantil spazmlar Moro refleksi ile aynı özelliklerden bazılarını paylaşmaktadır. İnfantil spazmlar farklı bebeklerde farklı görünmektedir. Bazı bebeklerin kollarını ve bacaklarını uzattığında sırtları kasılmaktadır, bazılarının ise kolları ve bacakları sertleşirken öne doğru eğilmektedir. Bebeklerinin yaptıkları hareketlerden endişe eden ebeveynler veya bakıcılar, yeni doğanda Moro refleksi ve infantil spazmları nispeten kolayca ayırt edebilen bir çocuk doktoruna gitmelidir. İnfantil spazmlar genellikle yaşamın ilk yılında 4 ila 8 ay arasında başlamaktadır. Diğer nöbetlerin yerini alabilmesine rağmen, tipik olarak 5 yaşına kadar iyileşme göstermektedir. Ayrıca bebeklerde günde 100’e kadar spazm olabilmektedir.
Doktorlar infantil spazmları hormonal terapi veya antiseizür ilacı ile tedavi etmektedirler ve bununla birlikte, bu tedaviler ciddi yan etkilere neden olabilmektedir. Bununla birlikte beyin lezyonu nedeniyle infantil spazm geliştiren bebekler ameliyat olmaları gerekmektedir. Yüksek bir gürültü veya ani bir ışık değişimi bebeği korkutabilmektedir. Bu olduğunda, başlarını geriye atarak, kollarını, bacaklarını uzatarak ve sonra cenin pozisyonuna yerleşerek yanıt vermektedirler. Bu istemsiz tepkiyi Moro refleksi olarak adlandırılmaktadır. Ebeveynler ve bakıcılar Moro refleksini ilk kez gördüklerinde endişe duymaktadırlar, ancak bu sağlıklı bebeklerde normal bir reaksiyondur. Moro refleksi, bebek genellikle 4 aylıkken başını destekleyebildiğinde azalmaktadır. Genellikle doktorlar kontroller sırasında Moro refleksini test etmektedirler. Bebeklerinde aşırı aktif veya eksik Moro refleksi olduğundan şüphelenen ebeveynler ve bakıcılar doktorlarıyla görüşmelidirler.
Kaynakça:
choc.org
cdc.gov
nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu