Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Ajite Depresyonun Belirtileri, Teşhis ve Tedavisi

0 1.038

Depresyon umutsuzluk, üzüntü veya çaresiz hissetme eğilimidir. Bununla birlikte, bazı kişiler endişe ve huzursuzluk belirtileri de dahil olmak üzere ajitasyon yaşamaktadır. Ajite depresyon tıbbi bir terim değildir, ancak bazı kişiler bunu bu kaygı ve depresyon kombinasyonunu tanımlamak için kullanmaktadırlar. Karışık depresyon veya karışık özelliklere sahip majör depresif bozukluk, ajitasyonu ve fiziksel huzursuzluğu da içeren depresyonu tanımlamanın başka bir yoludur. Kısacası ajite depresyon, aşırı öfke hareketlilik ve yerinde duramamayı kapsamaktadır.
2004 yılında yapılan bir çalışmada, majör depresif bozukluğu veya bipolar bozukluğu (depresyon da içerebilir) olan 434 kişiden % 34.7’sinin ajitasyon belirtileri olduğu bulunmuştur. Ajitasyon majör depresyon, bipolar bozukluk ve şizofreni ile ortaya çıkmaktadır. Bu makalede, ajite deprosyon, kişiyi nasıl etkilediği ve ortaya çıktığında ne yapılacağı hakkında bilgiler yer almaktadır.

Semptomları

Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabının (DSM-5) Beşinci Baskısı, doktorun çeşitli zihinsel sağlık durumlarını tanımlamasına yardımcı olacak kriterleri listelemektedir. Bu durumlar aşağıdaki gibidir.

Depresyon

Ajite Depresyonun Belirtileri, Teşhis ve TedavisiAjitasyonlu depresyon, depresyonun karışık atak olarak bilinmektedir. Depresyon tanısı için, kişinin en az 2 hafta boyunca düşük ruh hali, ilgi ya da zevk kaybı yaşamış olması gerekmektedir. Ayrıca, kişini bazı semptomlardan en az beşini yaşaması durumunda ajite depresyon yaşama olasılığı yüksektir. Bu semptomlar aşağıdaki gibidir:
• Neredeyse her gün üzüntü, umutsuzluk veya sinirlilik duyguları
• Neredeyse her gün aktivitelere ilgi veya zevk eksikliği
• Önemli kilo kaybı veya bir ay içinde kilo kaybına veya vücut ağırlığının % 5’ine neden olan iştah değişikliği
• Çok fazla veya çok az uyuma
• Psikomotor ajitasyon
• Huzursuzluk veya yavaşlamış hissi
• Neredeyse her gün yorgunluk veya enerji eksikliği
• Neredeyse her gün değersizlik veya aşırı ve açıklanamayan suçluluk duyguları
• Net düşünme, konsantre güçlüğü veya rutin kararlar verme zorluğu
• Ölüm, kendine zarar verme veya intihar düşünceler

Endişe

Ajitasyon belirtileri bulunmaktadır ve bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Kızgın öfke patlamaları
• Yıkıcı veya dürtüsel davranış
• Aşırı konuşma veya hareket
• Hareketsiz oturma zorluğu
• Odaklanma veya konuşma ile ilgili sorunlar
• Ayakları hızlandırmak veya karıştırmak
• Gerginlik, kaygı ve sinirlilik
• Elleri sıkmak veya yumruklarını sıkmak
Yukarıda ki belirtiler aniden veya zamanla ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, rahatsız edici bir rahatsızlık hissinden saldırganlığa kadar değişiklik göstermektedir. Ajitasyon dürtüsel veya agresif davranışa yol açarsa, kişiye veya başkalarına zarar verme olasılığı yüksektir. Sık sık ajitasyon yaşayan kişi yaşamını olumsuz yönde etkilemektedir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• İkili ilişkilerini
• İş veya okul performansını
• Genel sağlık ve güvenliğini
• Aile ilişkilerini

Nedenleri

Ajitasyonun olası nedenleri yeni bir ortam veya maddenin geri çekilmesi olabilmektedir. Ajitasyon bir durum değildir, ancak depresyon belirtisi, bipolar bozukluk veya şizofreni gibi başka bir zihinsel sağlık durumu olma ihtimalini vurgulamaktadır. Depresyonun nedenleri biyolojik, genetik, çevresel ve psikolojik faktörleri içermektedir. Depresyon ve diğer akıl sağlığı koşullarının yanı sıra, diğer ajitasyon nedenleri bulunmaktadır. Bu nedenler aşağıdaki gibidir:
• Yeni ortamda olmak
• Madde kullanımı veya bırakılması
• Alkol alımı
Ayrıca bazı tıbbi durumlar ajitasyon riskini artırmaktadır ve buna örnekler aşağıdaki gibidir:
• Sepsis dâhil enfeksiyonlar
• Bunama
• Endokrin problemleri
• Toksinlere maruz kalma
• Elektrolit dengesizliği
Bunama ve madde kullanımı gibi bu durumlardan bazılarına sahip kişilerde depresyon ve kaygı olabilmektedir. Çoğu zaman, birey, doktorları ve etrafındaki kişiler ajitasyonun neden geliştiğini tam olarak bilmemektedir.

Diğer Sağlık Koşullarıyla Bağlantıları

Ajite Depresyonun Belirtileri, Teşhis ve TedavisiAjitasyon sıklıkla depresyonun yanı sıra ortaya çıkmaktadır, ancak bipolar bozukluk, şizofreni, demans ve diğerlerinin bir özelliği de olabilmektedir, bazıları da depresyonu içermektedir. Ayrıca ajitasyon madde bağımlılığı bozukluğu, kişilik bozukluğu, otizm ve diğer durumlarla da ortaya çıkmaktadır. 2018 yılında yapılan bir çalışma, ajitasyon yaşayan şizofreni veya bipolar bozukluğu olan 583 kişinin verilerini incelemiştir. Bu kişilerin yarısından fazlası duygu durumlarını bildirmişlerdir. Bu duygu durumlar aşağıdaki gibidir:
• Huzursuzluk
• Kararsızlık
• Sinirlilik
• Gerginlik
• Hareketsiz oturamamak
• Asabi
• Yerinde duramamak
• Yaralamak
• Aşırı heyecanlanmak
Ayrıca bu vakaların % 20’sinden azında kişiler farklı hissettiklerini söylemişlerdir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Her şeye karşı çıkan
• Kimseye yardımcı olmayan
• Kontrolden yoksun
Bununla birlikte daha az yaygın olarak, saldırgan veya şiddetli hissettiklerini bildirmişlerdir. Semptomlar hafif ila şiddetli arasında değişiklik göstermiştir. Katılımcıların yaklaşık yarısı ajitasyon nedeniyle bir önceki yıl hastaneyi uzman bir doktora başvurduklarını bildirmişlerdir. Toplamda, % 71’i ajite olduklarının farkındalarmış ve % 61’i tetikleyicilerinin ne olduğunu tam olarak bilmemektelermiş. Çoğu kişi, ajitasyonlarını kontrol etmek için ne yapacaklarını bildiğini söylemişler, ancak yaklaşık % 16’sı yapabilecekleri hiçbir şey olmadığını hissine kapılmışlardır.
Bipolar bozukluk: Bipolar bozukluğun birçok semptomları bulunmaktadır, ancak anahtar semptomlardan biri ruh hali değişiklikleridir. Ajitasyon veya ajite depresyonun bu durumla bağlantıları olma olasılığı yüksektir. Bipolar bozukluk düşük ve yüksek ruh hali arasındaki dalgalanmaları içermektedir, ancak karışık durumlar da mümkündür. Bazı kişiler, maniden daha az aşırı olan yüksek bir ruh hali olan hipomani yaşamaktadırlar. Ayrıca ajitasyon, hipomaninin ortak bir özelliğidir.
Şizofreni: Şizofreni düzensiz düşünme, ajite hareketler, sanrılar ve bazı durumlarda halüsinasyonları içermektedir ve ayrıca ajitasyon şizofreninin bir özelliğidir. Genellikle rahatsız edici işitsel halüsinasyonlar gibi durumun semptomları ile ilişkilidir.

Teşhis

Ajitasyon kişinin günlük hayatını zorlaştırıyorsa, kendine veya başka birine zarar verme riski altındaysa, uzman bir doktora görünmelidir. Sevilen birinin bunun nasıl yardımcı olacağını anlamalarına yardımcı olması gerekmektedir. Doktor, ilk olarak kişiden yaşadıkları semptomları tanımlamasını istemektedir ve teşhis için bazı sorular sormaktadır. Bu sorular aşağıdaki gibidir:
• Semptomların ne zaman başladığını?
• Kişileri daha iyi veya daha kötü yapan ne olduğunu?
• Alkol veya diğer madde alımının olup olmadığını?

Tedavi

Çeşitli yaklaşımlar ve tedavi seçenekleri, ajite depresyonu olan kişiye yardımcı olmaktadır. Bunlar yaklaşımlar ve tedavi seçenekleri aşağıdaki gibidir:
Sedatif ilaçlar: İlaçlar kişiyi hızlı bir şekilde sakinleştirmeye yardımcı olmaktadır ve buna örnekler aşağıdaki gibidir:
• Benzodiazepin midazolam (Versed)
• Olanzapin (Zyprexa), antipsikotik ilaç
Ayrıca bu ilaçlar, kişinin daha sakin hissetmesine yardımcı olmak için hızlı bir şekilde etkilemektedir ve geçici rahatlama sağlamaktadır.
Antidepresan ilaçlar: Doktorlar, antidepresanlar da dahil olmak üzere depresyonu hafifletmek için çeşitli ilaçlar reçete etmektedirler. Bu ilaçlar yardımcı olmazsa, doktor ilacı değiştirebilmekte veya başka bir ilaç ekleyebilmektedir. Teşhise bağlı olarak anti-anksiyete ilacı veya bir ruh hali dengeleyici reçete etmektedirler. Antidepresanların etkili olması 2-4 hafta sürmektedir. Ayrıca kişinin 6-12 ay boyunca almaya devam etmesi gerekebilir.

Terapi

Ajite Depresyonun Belirtileri, Teşhis ve TedavisiNitelikli ve deneyimli bir danışman, kişinin ajitasyon veya depresif belirtilerin başlangıcını işaret edebilecek düşünce ve duyguları tanımlamasına yardımcı olmaktadır. Terapi, kişinin ajite depresyon yaşadıklarında daha iyi hissetmelerine yardımcı olabilecek düşünce ve davranışlara odaklanmasına yardımcı olmaktadır.
Kendi kendine yardım için ipuçları
Bazı kişilere ajitasyon yaşamaya başladıklarında yardımcı olabilecek yardımcı ipuçları vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Kişinin kendisine günlük olarak vakit ayırması örneğin, yürüyüş için dışarı çıkmak
• Durumu kötüleştirmeye yardımcı olabileceğinden, artan bir ajitasyon hissi hakkında güvenilir bir kişiyle konuşmak
• Susuzluk, açlık veya başka herhangi bir rahatsızlık hissine dikkat etmek
Gerilim giderme teknikleri
Fiziksel aktivite stresi azaltmaya yardımcı olmaktadır. Stres, kaygı ve depresyonun hafifletilmesi için bazı ipuçları vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Yeterli fiziksel aktivite elde etmek
• Sağlıklı diyet uygulamak
• İyi uyku alışkanlıkları uygulamak
• Meditasyon yapmak
• Derin nefes egzersizleri yapmak
• Arkadaşlarla eğlenceli aktiviteler yapmak için zaman harcamak
• Açık havada vakit geçirmek veya bahçe işleriyle uğraşmak
• Günlük tutmak
Her kişinin durumu farklı olacağı için ajite depresyonu hafifletmenin tek bir yolu yoktur. Doktorlar ilaç ve danışmanlık da dahil olmak üzere çeşitli yaklaşımlar önermektedir. Bazı durumlarda yardımcı olacak ilaç, terapi ve stres giderici tekniklerin doğru kombinasyonunu bulmak zaman almaktadır. Kişi tedavi planına mümkün olduğunca devam etmeli ve iyi bir denemeden sonra işe yaramadığını düşünüyorsa doktorunla görüşmelidir.
Ajite depresyon, depresyon ve diğer çeşitli akıl sağlığı durumlarının yanında ortaya çıkmaktadır. Tedavisi yoktur, ancak uygun tedavi kişinin yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olmaktadır. İntihar düşüncesi yaşayan, kendilerine veya başkalarına zarar verme riski olan herkes muhakkak acil tıbbi yardım almalıdır. Ayrıca tıp uzmanı, kişinin sakin hissetmesine ve zarar verme riskini azaltmasına yardımcı olacak yolları tanımlamaya yardımcı olmaktadır.

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku