Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Bakıcı Sendromu ve Tükenmişliği Nedir?

0 527

Sevilen birine bakmak stresli olabilirken, bu stres bakıcının kişisel sağlığı ve refahı üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilmektedir. Bununla birlikte birine bakan bazı kişiler, baktıkları kişi sevdikleri birisi olduğu için kendini yetersiz hissetme, o kişinin kendisine muhtaç olma halinden rahatsız olma gibi durumlardan dolayı kendini baskı altında hissederek, iyi bakıp bakamadıkları konusunda tereddütler yaşarlar. Ancak tükenmişlik hakkında konuşmak kişinin kendisini buna karşı korumanın önemli bir parçasıdır. Bu yazıda, bu durumu yaşayan kişilerin sevdikleriyle, arkadaşlarıyla ve akrabalarıyla içinde bulunduğu tükenmişlik durumunu tartışması için kullanabileceği bazı konuşma ana hatları bulunmaktadır. Bu ana hatlar aşağıdaki gibidir:

Bakıcı Sendromu ve Tükenmişliğinin Tanımı

Bakıcı Sendromu ve Tükenmişliği Nedir?Birinin bakımı üstlenen bir kişinin tükenmesi, bakıcının fiziksel, zihinsel ve duygusal olarak tükenmiş olması durumudur. Kişideki bu tükenmişlik durumu, iyi bir gece uykusu ile çözülemeyecek türden bir yorgunluktur ve genellikle uzun süreli, kontrolsüz stresin bir sonucudur.

Bakım Tükenmişliği Nedeni Nedir?

Bakım verenler, sevdiklerine o kadar fazla odaklanırlar ki, kendilerine bakmak için zaman ayırmazlar veya bunu yapamazlar. Sağlıklı yiyecekler, egzersizler veya dinlenme zamanları olmadan bakım verme stresi, zihinsel ve fiziksel sağlığının da bozulmasına neden olur. AARP tarafından yayınlanan bir rapora göre, bakıcıların üçte birinden fazlası, birine bakmanın çok stresli bir durum olduğunu ve beş kişiden birinin de bakmanın kendi sağlıklarını daha da kötüleştirdiğini bildirmektedir. Bu oran eşler veya ebeveynler gibi yakın akrabalara bakanlar arasında daha da yüksektir.
Stresin kaynakları arasında; rollerinin ne olduğunu veya olması gerektiğini bilmemek, kendi başlarına fazla çaba sarf etmek, ne olup bittiği konusunda hiçbir kontrolleri yokmuş gibi hissetmek veya bakım yaptıkları kişiler konusunda empati yapmak da dahil olmak üzere çok sayıda karmaşık hisler yaşanması gösterilebilir. Çünkü bu kişiler arkadaşlarından veya akrabalarından yeterince destek alamıyor olabilirler.

Bakıcı Tükenmişliği Nasıl Görünür?

Tükenmişlik farklı kişiler de farklı gözükse bile, tükenmişlik tecrübesi olan kişi de pek çok ortak işaret vardır ve tükenmişliği olan bir bakıcı aşağıdaki hislerden bazılarını hissedebilir:
• İyi uyudukları zaman bile kendilerini son derece yorgun hissederler
• Kolay kızarlar veya sinirli olabilirler
• Unutkan veya kafa bulanıklığı yaşayabilirler
• Zevk aldığı etkinliklerle ilgilenemeyebilirler
• Arkadaşlarına veya sevdiklerine zaman ayıramayabilirler
• Endişeli veya depresif olabilirler
• Kendilerini umutsuz ya da çaresiz hissedebilirler
Aşırı derecede bakıcı tükenmişliği yaşayanlar, baktıkları kişiye kayıtsız kalabilir, o kişiye düşmanca yaklaşıyor gibi bir his uyandırabilir, kendilerini veya başkalarını incitmek için riskli hareketler sergileyebilirler.

Bakıcı Tükenmişliği Nasıl Açıklanır?

Bakıcı tükenmişliğini durumunu birine söylemek, özellikle de bakmakta olduğu kişiyle konuşurken, bakıcılar için zor olabilir. Konuşmanın daha sorunsuz ilerlemesine yardımcı olacak bazı ipuçları vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
Dürüst olunmalı: Kişi kendini tükenmiş hissettiği için endişeleniyorsa, kendine ve başkalarına karşı dürüst olmalıdır. Bunu ne kadar erken kabul ederse ve destek isterse, o kadar çabuk iyileşmeye başlayabilir.
Spesifik olunmalı: Kişi tükenmişliği hakkında biriyle konuşurken, özellikle, ne hissettiğini (bunalmış veya bitkin) ve şüphelendiği şeyin arkasındaki itici güç (ör. İhtiyaç duyan) olarak sunmaya çalışmalıdır. Dinlenmek için kendine daha fazla zaman ayırmalıdır.
Suçlamaktan kaçınmalı: Belirli bir bireyin stresin sebebin kendisi olduğu düşüncesinde bile, gerçekleri söylemek zor ve karmaşık olabilir. Kişi özellikle kendini suçlamaktan kaçınmalı ve geleceğe odaklanmalıdır.
Çözülebilir sorunlara odaklanılmalı: Kişi içinde bulunduğu durumu anlattığında karşısındaki kişi kendisine yardım etmek isteyebilir. Bu yüzden yaşadığı durumla ile ilgili mümkün olduğunca somut şeyler anlatılmalıdır. Eğer kişi bir doktora görünmesini öneriyorsa teklifi değerlendirilebilir. Veya baktığı kişi için temizlik veya ev işleri için bir yardımcı tutulmasını öneriyorsa, bunlar bazı noktalarda sorunu çözmeye yardımcı olabilir.

Bakıcı Tükenmişliğinden Kaçınmanın İpuçları

Bakıcı Sendromu ve Tükenmişliği Nedir?Bakıcı tükenmişliği durumu kaçınılmaz değildir. Kişinin organize olması, kendi sağlığına öncelik vermesi ve erken yardım istemesi, tükenmişliğin önlenmesine veya azaltılmasına yardımcı olabilir. Tükenmişlikten kaçınmak için yapılması gerekenler bazıları şu şekildedir:
Rutin görevlerle daha verimli olmanın yollarını bulmak: Bakılan kişinin durumunu öğrenmek için genellikle herkes bakan kişiyi aramaktadır. Her kişiyle tek tek temasa geçmek yerine, herkese bir kerede güncellemeler göndermek için uygulamalar kullanmak, grup metinleri veya sosyal medya platformlarını kullanmak zamanı değerlendirmede yardımcı olabilir. Böylelikle rutin işler için gereğinden fazla zaman harcamak zorunda kalınmaz.
Dış kaynak kullanımını veya bazı şeyleri ertelemeyi öğrenmek: Bakıcı her şeyi kendin yapmak zorunda değildir ve yapmamalıdır. Yapılacak işlerin listesini hazırlanırken bunu takvimle eşleştirdikten sonra hangilerini kendisi yapması ve hangilerinde yardım alması gerektiği de belirlemelidir. Destek istemek başarısızlık değildir ve yardım kabul etmek bu işin üstesinden gelinemediği anlamına gelmez. Bu durum kişinin kendisi ile ilgili değil, baktığı kişiye daha iyi bakabilmek için yapılan bir şeydir. Temsilci veya dış kaynak kullanımı mümkün olabilecek bazı görevler şunlardır:
• Ev idaresi
• Randevulara ulaşım
• Çamaşır
• Market alışverişi
• Yemek hazırlığı
• Bulaşıklar
• Eczane ya da tıbbi malzeme almak gibi işler yapmak
• Ev işlerinde veya ev bakımında yardım almak
• Diğer gönüllü bakacaklarla organize olmak
Bir destek grubuna katılmak: Bir bakıcı olmak, zaman zaman tecritteymiş gibi hissedilmesine neden olabilir ve bu durumu çoğu kişi yaşamaktadır. AARP tarafından yapılan bir tahmine göre, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki 43,5 milyon kişi, önceki 12 ay içinde başkasına ücretsiz bakım sunduğunu bildirmiştir. Bu kabaca her altı yetişkinden biri demektir. Bir bakıcı destek grubuna katılmak, karşılaşılan zorlukların bir kısmı hakkında konuşma fırsatı verebilir. Ayrıca benzer mücadelelerle karşı karşıya kalan kişilerden bir şeyler öğrenme şansı yakalanmış olur.
Öz bakım konusunda disiplinli olmak: Sevdiği birine bakan kişiler kendi öz bakımlarını Bakıcı Sendromu ve Tükenmişliği Nedir?yapmakta genellikle tereddüt ederler ve kendilerini suçlu hissederler. Aslında öz bakımlarını disiplinli olarak gerçekleştirmeleri kendileri kadar baktıkları kişiye de fayda sağlayan bir durumdur. Mesela uçaktayken, uçuş görevlileri yolcuları acil bir durumda başkalarına yardım etmeden önce kendi oksijen maskesinin takılması gerektiği konusunda uyarırlar. Yani öncelikle kişinin kendine iyi bakması gerekir ki diğerleri ile ilgilenebilsin.
Tükenmişlik belirtilerini tanımak ve hızla yardım almak: Tükenmişlik belirtileri hakkında bilgi edinmek ve tespit edildiği anda yardım almak gerekir. Bu, özellikle depresyon belirtileri yaşamaya başlanıldığında, kişi kendine veya sevdiklerinize zarar vereceğinden endişeleniliyorsa önemlidir. Bu durumda, derhal uzman bir doktorla görüşülmeli veya bir ruh sağlığı uzmanına görünmelidir.
Kişinin kendini bakıcı tükenmişlikten koruması sadece kendisi ile ilgili bir durum değil, aynı zamanda fiziksel, zihinsel ve duygusal olarak sağlıklı olan kişi daha iyi bakacağından dolayı baktığı kişinin iyiliği ile de ilgili bir durumdur.

Kaynakça:
psycnet.apa.org
aarp.org
factfinder.census.gov

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku