1. Buhar Kazanının Kontrol ve Emniyet Cihazları:
a. Termometre: Kazan içindeki buhar sıcaklığını gösterir.
b. Manometre: Kazan içindeki ve sistemdeki buhar basıncını gösterir.
c. Su Seviye Göstergesi: Kazan içersindeki su seviyesini gösterir.
ç. Tağdiye Cihazı: Kazandaki su seviyesine bağlı olarak besleme pompası açıp kapamaya, su seviyesi asgari değerin altına düştüğü zaman brülörü durdurmaya ve emniyet cihazına sinyal vermeye yarar. Bir gövde içerisinde bulunan şamandıralı şalter vasıtası ile açılıp kapama olur. Kazana iki adet irtibat ağzı ile bağlanmış olup irtibat ağızlarına birer vana konulmuştur.
d. Besleme Suyu Girişi: Kazanın suyu eksilince su vermeye yarar. Genellikle kazana üst kısımdan yandan girer ve su tulumba ile basılır.
e. Alarm Düdüğü: Tağdiye cihazından aldığı sinyal ile su seviyesinin kritik seviyeye düştüğünü sesli olarak haber verir.
f. Preostat: Kazan buhar basıncını sabit tutar, sıvı yakıt yakan buhar kazanlarında bulunur. İşletme basıncını aştığı zaman brülöre durdurulur, basınç belirli bir değerin altına düştüğü zaman brülörü çalıştırır. Çift memeli kazanlarda iki tane vardır.
g. Emniyet Subabı veya Sifonu: Basınçlı sistemlere konur. Kazanın emniyetini sağlar. Buhar yükselince fazla buharı dışarı atarak kazanın patlamasını önler. Kazanda yaylı ve ağırlıklı olmak üzere iki çeşit vardır.
ğ. Dip Blöf Vanası: Buharlı kazanlarda suyun kaynayıp buharlaşması sebebi ile kazan suyunda biriken tuzlar çamur şeklini alır ve dipte toplanan tortu vs. yabancı maddeleri dışarı atmak için kazanın altına konan vanadır.
h. Yüzey Blöf Vanası: Her buhar kazanında kaynama sebebi ile su yüzeyinde oluşan köpükleri ve istenmeyen maddelerin dışarıya atıldığı vanadır. Normal su seviyesinin hemen alt seviyesine konur.
2. Eşanjör Dairesi:
Buhar kazanlarında birimleri ısıtmak için eşanjör daireleri yapılmıştır. Buraya merkezi kazan dairesinden gelen buharla (stim) su ısıtılır ve ısınan su peteklerde dolaştırılarak binanın ısıtılması sağlanır.
3. Plaklı Eşanjörün Elemanları:
a. Çerçeve Plakası: Eşanjörün ön yüzeyinde boru giriş ve çıkışlarının yapıldığı ve ısıtıcı plakları (Baskı plakası ile) sıkıştırmaya yarar.
b. Destek Kolonu: Eşanjörün arka yüzeyindeki kısımdır.
c. Bağlantılar: Boru hattının çerçeve plakasına oturmasına dolayısıyla ortamın ısı değiştiricisine girmesini sağlayan deliklerdir.
- Buhar Girişi.
- Buharın Kondens Olarak Çıkışı.
- Su Girişi.
- Sıcak Su Çıkışı.
ç. Taşıyıcı Profil: Plakların asıldığı profildir.
d. Klavuz Profil: Taşıyıcı profile asılan plakları bir hizada tutmaya yarar.
e. Sıkıştırma Civataları: Çerçeve plakası ile baskı plakası arasında asılı duran ince plaka grubunu 6 adet cıvata ile sıkıştırır.
f. Baskı Plakası: Kanal plaklarını sıkıştıran plaklardır.
g. Isıtıcı Plaklar: Isının alıp verdiği ince oluklu metak plaklardır. Dizilişlerine göre 3’e ayrılır.
(1) İlk Plaka: Plakanın contalı yüzü gövdenin çerçeve plaksına basmaktadır.
(2) Ara Isı Transfer Plakaları: İlk ve son plakalar arasına yerleştirilir.
(3) Son Kör Plaka: En son metal plakanın port delikleri kapalıdır. Görevi akışkananın en arka baskı plaksına temasını önlemektir.
4. Plakalı Eşanjörün Çalışma Prensibi:
Boylerli eşanjörden sonra daha gelişmiş olan plakalı eşanjörler kullanılmaya başlandı. Plakalı eşanjörler boylerli eşanjörlere göre hem daha az bir yer tutmakta kullanımı, bakımı boylerli eşanjöre göre daha kolay suyu daha çabuk ısıtmaktadır.
Eşanjör birbirine monteli plaka grubundan oluşmuştur. Plakaların 1 Sıcak devre (buhar) 1 Soğuk devre (su) 1 Sıcak devre (buhar) 1 Soğuk devre (su) diye monte edilmiştir. Üstten giren buhar sıcak devre plaklardan geçerken ısısını plakalara verirken suya dönüşür ve alttan çıkarak kondens tanka gider. Isınan sıcak devre plakaları ısısını öpüşük olduğu soğuk devre plakalarından geçen suya aktararak suyu ısıtır. Su ve buhar eşanjöre zıt yönlerden girer ve çıkar yani soğuk su alttan girer ısınan su üstten çıkar. Buhar üstten girer yoğunlaşmış olarak alttan çıkar.
5. Plakalı Isı Eşanjörü Kullanma Talimatı:
Kazan dairesinden buharın geldiği buhar hattının (Kollektörünün) üzerinde bulunan Manometreden buhar basıncını ve termometre de istenen sıcaklık değerlerinde olduğunu kontrol ediniz.
a. Eşanjörlerin buhar girişinde bulunan vanaların açık olmasını kontrol ediniz.
b. Eşanjöre gelen ilk buhar by-pass hattından yol vererek biriken suyu kondens tankına boşaltınız.
c. Kondens pompalarını otomatik konuma getiriniz, bütün vanaların açık olmasını sağlayınız.
ç. Havai hatlar üzerinde bulunan kondens vanalarının açık olduğuu konrol ediniz.
d. Açık olan by-pass hattını kapatarak yoğunlaşan suyu süzgeçten ve kondenstoptan geçiriniz.
e. Kalorifer (Peteklere) gidiş hattının su sıcaklığını Termostatik vanadan elle ayarlayınız.
f. Isıtma devresinde bulunan sirkülasyon (Devirdaim) pompalarını çalıştırmadan önce devre üzerinde bulunan bütün vanaların açık olduğunu kontrol ediniz.
g. Isıtma devresinde bulunan sirkülasyon pompasının sistemin ilk devreye alındığı zaman sistemdeki suyun erken rejime girmesi için her ikkisini de devreye alırız.
ğ. Sistem rejime girdikten sonra pompanın birini yedeğe alınız.
h. Dış hava sıcaklığının uygun olduğu zamanlarda pompayı hız konumunda 1 no’lu hıza getiriniz.
6. Eşanjör Dairesi Elemanları:
a. Eşanjör: Peteklere giden suyun kazan dairesinden gelen buharla ısıtıldığı yuvarlak (silindirik) tanktır. İçinde erpantin denilen kangal borular mevcuttur. Buhar bu kangal borularının içinden geçerken ısısını suya verip yoğunlaşarak suya dönüşür.
b. Termometre: Eşanjördeki suyun sıcaklığını gösterir.
c. Hidrometre: Sistemdeki su seviyesini gösterir.
ç. Devirdaim Pompası: Senfrefugal tip 2 adet tulumbadır. Suyun devirdaimini hızlandırmak için ısıtıcılardan emip eşanjöre basar. Biri çalışırken diğeri yedekte bekler.
d.Termostat Vana: Isıtıcılarda istenilen su sıcaklığına göre buhar geçişini sağlar.
e. Kondens Stop: Kangal boruların (Serpantin) ve buhar devrelerinin içindeki yoğunlaşan suyu geçirir buharı geçirmez.
f. Kondens Tank: Yoğunlaşan suyun toplandığı yerdir.
g. Elektrik Motoru: 2 adettir. Kondens tankta yoğunlaşarak toplanan suyu içindeki seviye şamandrası yardımıyla devreye girip/çıkarak kazan dairesine basar.
ğ. İmbisat Deposu: Isınıp genleşen suya depoluk, sistemdeki eksilen suyu tamamlar ve eşanjörün emniyetini sağlar.
h. Elektrik Panosu: 2 adet devirdaim ve 2 adet elektrik motorunun açma/kapama düğme ve on/off lambalarının bulunduğu kutudur.
ı. Şehir Suyu Kolektörü: Gelen şebeke suyunun eşanjöre/eşangörlere dağıtıldığı yerdir.
i. Buhar Kollektörü: Kazandan gelen buharın (stimin) eşanjöre/eşanjörlere dağıtıldığı yerdir.
j. Dönüş Kollektörü: Petekleri dolaşıp görevini yapan suyun toplandığı yerdir.
k. Manometre: Kazan dairesinden gelen buhar basıncını gösterir. Buhar kollektörünün üzerinde bulunur.
l. Serpantin: Boylerin içindeki boru demetine verilen isimdir.
7. Eşanjör Dairesinin Çalışması:
Eşanjör dairesini devreye almak için önce sistemde suyu tamamlar. Bunun için şebeke suyu ve eşanjör giriş valfı açılarak haberci borusundan su gelene kadar sisteme su verirlir. Haberci borusundan su geldiği zaman şebeke suyu ve eşanjör giriş valfı kapatılır. Termostatik vana (istenilen sıcaklığa göre) ayarlanır. Daha sonra Kazan dairesinden gelen buhar (stim) valfı, eşanjör buhar giriş ve çıkış valfları açılarak eşanjör ısıtılmaya başlanır. Eşanjör su sıcaklığı termometrede 30 – 35 derece sıcaklığa gelince çalıştırılacak devir-daim pompasının giriş ve çıkış vanaları açılarak çalıştırılır. Ana vana diğer pompanın giriş çıkış vanaları kapatılır.
Eşanjör de ısınan su 0,5 ATÜ basınçla ısıtıcılarda dolaşarak ısısını verir ve tekrar eşanjöre ısınmak için döner. Buhar eşanjördeki suyu ısıtırken yoğunlaşarak suya dönüşür kondenstoptan geçerek kondens tanka toplanır. Tankta su belli seviyeye gelince şamandıra vasıtası ile termik şalteri açarak elektrik moturunu çalıştırır ve tanka toplanan toğunlaşmış suyu Merkezi kazan dairesinde bulunan ana kondens tanka basar.
8. Isıtıcıların (Radyatörlerin) Havasının Alınması:
Gidiş kolonundan gelen sıcak su ısıtıcıların üst kısmındaki giriş vanasını yolu ile ısıtıcılara geçer, ısıtıcıya ısısını verip soğuyan su ısıtıcının alt kısmındaki çıkış vanasından geçtikten sonra dönüş kolonu ile tekrar sisteme gönderilir. Isıtıcının yine üst kısmında giriş vanasının tam aksi istikametinde bir hava alma musluğu (Purjör) bulunur. Isıtıcı dilimlerinin yarısının ısınması, yarısının ısınmaması veya üst kısımlarının ısımması, alt kısımlarının soğuk olması gibi hususlarla tespit edilebilen ısıtıcılardaki hava nedeni ile ısıtıcı dilimleri tam ısınmaz. Bu durum meydana geldiğinde hava musluğu (Purjör) gevşetilerek su gelene kadar beklenir.
Su geldiğinde sistemde istenmeyen hava atıldığından hava musluğu sıkılır. Hava musluğunun bulunmadığı ısıtıcılarda bir boru anahtarı ile ısıtıcı geri dönüş borusunun rekora bir veya iki diş gevşetilir ve yavaş yavaş hava bitene kadar su sızdırılır. Tamamen hava kesilip sadece su geldiğinde rekor tekrar sıkılır. Böylece ısıtıcının havası alınmış olur.
9. Sıcak Su Boyleri Çalışma Prensibi:
Silindirik bir tank içinde serpantin borular ile donatılmış bir nevi ısı değiştiricisidir. Bunlarda sıcak su ihtiyacı için kullanılır. Boylerler prensip olarak (serpantin) boru içlerinde buhar/sıcaklık su geçerken, dış kısımda ısıtılacak olan soğuk suya (şebeke suyu) ısısını vererek kendisi soğurken suyu ısıtır.
10. Sıcak Su Boylerinin Elemanları:
a. Şebeke Suyu Girişi: Sıcak su boylerine soğuk suyun girdiği yer.
b. Buhar/Sıcak Su Girişi: Kazan dairesinden gelen buharın veya sıcak suyun boylere girdiği yer.
c. Kondens Suyu Çıkışı: Görevini yapmış yoğunlaşan buharın ve soğuyan suyun çıkıp kondens tanka gittiği devre.
ç. Bay-Pass Devresi: Bir arıza veya bakım durumunda (Termostatik vana, Kondenstop) sistemin çalışmaya devam etmesini sağlar.
d. Kondenstop: Buhar ile ısıtılan boylerde bulunur. Yoğunlaşan suyu geçirip buharı geçirmeyen cihazdır. Sıcak su ile ısıtılan boylerde görevini yapan sıcak su direk olarak kazana döner. Kondenstop yoktur.
e. Termostatik Vana: Sıcak su boylerinde kullanıcağımız suyu ayarladığımız sıcaklıkta tutmasını sağlayan vanadır.
f. Termometre: Boylerdeki su sıcaklığını gösterir.
g. Sıcak Su Çıkışı: Boylerde ısınan sıcak suyun kullanım için çıktığı yer.
ğ. Emniyet Vafı: Fazla ısınmadan ve basınçtan dolayı boylerde ve devrelerde patlamalara meydan mermemek için konulan vana.
h. Serpantin: Boylerin içindeki boru demetine verilen isimdir.