Oksijen, hidrojen ve karbon olgularının bileşenlerini oluşturan karbonhidrat, bitkilerde, insanlar ve hayvanların vücudunda bulunmaktadır. Bitkilerde selüloz ve nişasta olarak bulunurken, insanlarda ve hayvanlarda glikojen olarak yer almaktadır. Vücut enerjisinin ana etmenini oluşturan karbonhidrat, vücudun bileşenlerini de dengeye sokmaktadır. Eksikliği birçok sağlık sorununa zemin oluşturmaktadır. Vücutta yer alan yağların yakılmasına yardımcı olmaktadır ve bünyenin ihtiyacı olan lif faktörünü karşılamaktadır.
Sebze, meyve ve bitkilerden karbonhidratı karşılamak mümkündür. Baklagiller, ekmek, şekerli yiyecekler, makarna gibi besinler, bu ihtiyacı karşılayabilmektedir. Kişi enerjisini tükettiğinde karbonhidrat gereksinimine gerek duyar. Aşırı tatlı isteği, karbonhidrat miktarının azaldığına işaret eder. Tatlı bir şeyler yendiğinde bu istek sonlanır ve ihtiyaç dengelenir. Vücudun onarımı ve yenilenmesinde başarılı olan bileşen, beynin çalışmasını sağlayan en etkili enerji kaynağıdır. Günümüzde ise diyet programları arasında en dikkat çekici ve rağbet gören karbonhidrat diyetidir. Basit ve Kompleks karbonhidratlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Basit karbonhidratlar, hızlı ve çabuk sindirme özelliğine sahiptir. Kurabiyelerde, tatlılarla, meşrubatlarda ve hamur işlerinde bol miktarda bulunmaktadır. Kompleks karbonhidrat ise sindirimi zor olan ve gaz sorunu oluşturan bir türdür. Tahıl, ekmek, baklagiller, makarna, pasta, bazı meyvelerde bulunmaktadır. En sağlıklı türdür ve aşırı miktarda vitamin, protein içermektedir.
Karbonhidratın çeşitleri bulunmaktadır. Glikoza, Sakkaroz, Galaktozda, Selüloz, Maltoz, Nişasta, Laktoz, glikojen ve Früktozun gibi türleri bulunmaktadır. Ve bu çeşitler doğada, besinlerde, insanlarda ve hayvanlarda bulunmaktadır. Anne sütünde ve tüm memeli canlılarda Laktoz bulunmaktadır. Ve bu etken bebeklik döneminde yeterince alınmaktadır. Gündelik hayatta tükettiğimiz, baklagiller ve arpada Maltoz türü bulunmaktadır. Yani gündelik hayatta farkında olmadan bu ihtiyacı karışılabilmekteyiz. Bitkilerin tohumlarında ise Nişasta bulunmaktadır. Bu da farklı yollardan vücuda girebilmektedir. Sakaroz ise şeker pancarı ve kamış gibi besinlerde bulunmaktadır. Pekmez, dut, reçel ve birçok tatlı besinde Früktozun ihtiyacı karşılanabilmektedir. Galaktoz ise süt şekerinde yeterli miktarda bulunmaktadır. Bal ve özellikle yüksek miktarda bulunan karbonhidrat çeşidi Glikozadır. Son olarak Selüloz ise bitkilerde yer almaktadır.
Vücudun daha dinç olmasını için gerekli olan karbonhidrat, su miktarını dengelemektedir. Kalın bağırsakların görevini daha iyi yerine getirmeyi sağlamaktadır. Elektrolit kaybını da giderebilmektedir. Protein, yağ miktarını da yeterli miktarda karşılayarak, daha sağlıklı bir bünyeye sahip olmayı sağlamaktadır. Diğer organlarında dengeli ve düzenli bir şekilde çalışmasını sağlar. En iyi karbonhidratlar, rafine olmuş unlarda bulunmaktadır. Meyve ve sebzeler yine en iyi karbonhidratlar arasında yer almaktadır. Beyaz şeker, un, ekmek gibi besinler iyi ve uygun olmayan kategoride yer almaktadır. Karbonhidratı dengelese de sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Un yerine nişasta, şeker yerine ise bal, pekmez ve kuru üzüm tüketmekte yarar vardır.
Karbonhidratın eksikliği ya da fazla kullanımı bazı sorunlara yol açmaktadır. İlk başta karbonhidrat eksikliğine maruz kalan kişilerde yorgunluk, uykusuzluk, sinir sistemi bozukluğu, baş dönmesi, halsizlik, adaptasyon bozukluluğu yer almaktadır. Aminoasitler ve lif eksikliği gibi sorunlara neden olabilmektedir. Unutkanlık, agresiflik, sinirlilik, depresyon, sindirim sistemi bozuklukları ve birçok ciddi hastalıklara neden olmaktadır. Aşırı karbonhidrat tüketimi ise diş çürümesine, obeziteye, hızlı kilo alımına, cilt bozukluklarına ve kan şekeri seviyesinin bozulmasına neden olur.
Yazar:Elif Açıkgöz