Menoraji Nedir?

Menoraji, yedi gün süren ağır dönemler veya aşırı uterus kanaması olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca klasik tanım olarak, döngü başına 80 ml’den fazla kan kaybıdır, ancak bu ölçüm, hastalardan doğru ölçümler elde etmenin zorluğundan dolayı klinikte kullanılmamaktadır. Bunun yerine, doktorlar hastalığı teşhis etmek için tampon değişim sıklığını kullanırlar. Bu durumu yaşayan kadınların rutin aktiviteleri engeller, duygusal ve stresli olabilir. Menoraji ile ilişkili en sık görülen komplikasyon anemidir, normal kırmızı kan hücresi sayısından daha düşüktür, bu durum kişi kendini halsiz ve yorgun hissetmesini sağlar. Ayrıca bazı durumlarda kadınlar tıbbi müdahale gerektiren şiddetli adet krampları yaşamaktadırlar.
Menoraji, bir histerektomi (uterusun tamamen çıkarılması) içeren ilaçlar veya cerrahi tedavilerle tedavi gerektirebilir. Tedavi seçimi belirtilere, hastanın yaşına, diğer sağlık faktörlerine ve çocuk sahibi olma niyetine bağlıdır. Menoraji, ABD’de üreme çağındaki kadınların % 30’unu etkiler. 60 yaşından önce yapılan histerektomilerin % 30’u menoraji nedeniyledir.

Nedenleri ve Risk Faktörleri

Menorajinin kesin nedeni bilinmemektedir, ancak progesteron ve östrojen kadın hormonlarının miktarlarındaki dengesizlik önemli bir rol oynamaktadır. Menoraji için bilinen nedenler ve risk faktörleri aşağıdaki gibidir:
Hormonal dengesizlik: Östrojen ve progesteron hormonları, kadınlarda adet döngüsünü düzenler ve en içteki uterin astarının (endometriyum) kalınlaşmasından sorumludur. Bu astarın dökülmesi, bir süre ile ilişkili kanama ile sonuçlanır. Östrojen ve progesteron seviyelerindeki bir dengesizlik endometriyumun aşırı kalınlaşmasına ve tuttuğu gibi daha ağır kanamaya neden olabilir. İşlevsel olmayan yumurtalıklar, progesteron üretimini engelleyerek böyle bir dengesizliğe neden olabilmektedir.
Yaş: Menstrüasyonun ilk yılında gençler ve menopoza yaklaşan kadınların (40-50 yaşları) yumurtlamadan (yumurta bırakmadan) düzensiz adet döngüsüne sahip olmaları daha olasıdır. Bu doğrudan progesteron hormonunun miktarını azaltır ve adet döneminde ağır kanamaya neden olmaktadır.
Rahim tümörleri: Üreme çağındaki kadınlarda görülen polip ve fibroid gibi uterustaki iyi huylu büyümeler, adet kanamalarında ağırlığa neden olabilir. Uterin, yumurtalık ve rahim ağzı kanserleri de menoraji gelişimi için küçük bir risk oluşturmaktadır.
Hamilelik komplikasyonları: Düşük veya ektopik bir hamilelik (döllenmiş yumurtanın uterus yerine fallop tüpüne yerleştirildiği yer ) menorajiye neden olabilmektedir.
Rahim içi cihaz (RİA): Bir RİA, uterusa yerleştirilen küçük bir doğum kontrol aletidir. Ağır uterin kanama, RİA’ların bilinen bir yan etkisi olabilmektedir.
Adet bozuklukları kanama: Von Willebrand hastalığı (VWD) veya trombosit fonksiyon bozuklukları, kanın pıhtılaşması için gerekli olan spesifik proteinlerin bulunmadığı, dolayısıyla menoraji riskinin yüksek olduğu kalıtımsal koşullardan olabilmektedir.
Diğer bozukluklar: Pelvik inflamatuar hastalık; karaciğer, böbrek veya tiroid hastalığı; ve endometriozis ve adenomiyozlar (endometrial dokunun ektopik büyümesini içeren farklı koşullar) menoraji riskini artırabilmektedir. Anti-enflamatuar ve antikoagülan ilaçlar, ağır veya uzun süreler riski taşımaktadır.

Belirtileri

Bazı kadınlar da menoraji belirtileri ve semptomları görülebilir. Bu belirti ve semptomlar aşağıdaki gibidir:
• Saatte birden fazla hijyenik ped veya tamponu doldurmak
• Uterus kanaması için iki adet hijyenik ped gerekmesi
• Hijyenik pedleri veya tamponları değiştirmek için gece uyanmak
• Bir haftadan fazla süren uzun süreli kanama
• Büyük kan pıhtılaşması
• Günlük rutin faaliyetlerde bulunamama
• Yorgunluk ve halsizlik (anemi belirtileri).

Teşhisi

Hastalar tarafından yapılan ağır kanama ifadesi yorumlara açıktır ve menoraji teşhisi için güvenilir bir ölçüm değildir. Bu rahatsızlığı olan kadınların çoğu, tipik 4-5 gün haricinde 7 günden fazla süren kanama yaşarlar ve 2-3 yemek kaşığı kandan daha fazla kaybederler. Neredeyse her saatte bir sıhhi korumayı değiştirme ihtiyacı, menorajinin önemli teşhis işaretidir. Menoraji teşhisinde kullanılan bazı testler vardır. Bu testler aşağıdaki gibidir:
• Kan testi: Demir eksikliği (aneminin belirtisi), tiroit hastalığı ve kanın pıhtılaşmasını etkileyen bozukluklar gibi menoraji ile ilişkili diğer durumları araştırmak için kan testleri yapılır.
• Papanikolaou testi (Pap testi): Pap muayenesinde servik hücreleri toplanır, enfeksiyon, iltihaplanma ve kanser belirtileri açısından test edilir.
• Endometrial biyopsi: Endometrial astardan alınan doku örneği iltihaplanma, kanser ve diğer anormallik belirtileri için toplanır ve test edilir. Bu prosedür bir adet krampına benzer bazı ağrı ve rahatsızlığa neden olur.
• Görüntüleme: Bir ultrason testi rahim, pelvis ve yumurtalıkların görüntüsünü üretmek için ses dalgaları kullanır ve doktorların fiziksel anormallikleri tespit etmelerine yardımcı olabilir. Sonohisterografi adı verilen ilgili bir prosedür de, ultrason yapılmadan önce uterusa bir sıvı enjekte edilir. Enjekte edilen sıvı, uterus duvarının normal ultrasonla karşılaştırıldığında daha ayrıntılı görüntülenmesine olanak sağlar.
• Histeroskopi: Bu muayene uterusun vajina ve servikse yerleştirilen küçük bir kamera ile doğrudan görüntülenmesini sağlar.

Tedavi

Menoraji semptomlarını azaltmak veya iyileştirmek için çeşitli tedaviler mevcuttur. Seçim hastanın yaşı, tıbbi öyküsü, ideal sonuç ve çocuk sahibi olmak için gelecek planlarına bağlıdır. Ameliyat genellikle ilaç tedavilerine cevap vermeyen hastalara ayrılmıştır. Bu tedavilerden bazıları aşağıdaki gibidir:
• Hormon tedavisi: Oral kontraseptif hapları, hormonal RİA’lar ve hormon (östrojen ve progesteron) hapları, uygun hormon dengesini sağlayarak ve periyotları daha düzenli hale getirerek kanamayı azaltabilir.
• Diğer ilaçlar: Demir takviyeleri anemi ile ilişkili demir eksikliğini giderebilir. İbuprofen gibi steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), menstrüel krampları hafifletebilir ve kan kaybını azaltabilir. Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan veya pıhtı bozulmasını önleyen ilaçlar, kanın pıhtılaşma bozuklukları olan hastalarda mevcuttur.
• Fibroid çıkarılması: Fibroidlerin neden olduğu ağır kanama, fibroidlerin büzülmesiyle tedavi edilebilir. Uterin arter embolizasyonu, fibroidlere giden kan beslemesini keserken, odaklanmış ultrason ablasyonu ses dalgaları kullanarak fibroid dokusunu tahrip eder. Bu her iki prosedür de sorunlu fibroidlerin boyutunu azaltmaya yardımcı olur. Uterin fibroidler, mideye küçük insizyonlarla veya cerrahi aletlerin vajina ve servik boyunca yönlendirilmesiyle yapılan myomektomi adı verilen bir prosedür kullanılarak cerrahi olarak çıkarılabilir.
• Endometrial kaldırma: Endometrial astarın çıkarılması veya inceltilmesi, menorajili kadınlarda ağır kanamayı azaltmaya yardımcı olabilir. Endometrial ablasyonda doku yok edilirken, endometrial rezeksiyon da doku fiziksel olarak çıkarılır. Bu işlemlerden geçen kadınlara hamile kalmamaları önerilmektedir.
• Uzama ve kürtaj (D&C): Bu prosedür, uterus astarından dokuyu çıkararak adet kanamasını azaltır. İlk olarak, rahim ağzı dilate edilir yani açılır ve daha sonra dokuyu kazımak veya emmek için aletler yerleştirilir. Menoraji semptomları tekrarlanırsa çoklu D & C tedavileri gerekebilir.
• Histerektomi: Menoraji semptomları çekmeye devam eden ve hamile kalmak istemeyen kadınlar, uterusun tamamen çıkarılması olan bir histerektomi tercih edebilir. Bir histerektomi sonrasında bir kadın adet döngüsünü durdurur ve artık hamile kalamaz. Bu prosedür genel anestezi altında yapılır ve hastaneye yatış gerektirir.

Önleme

Günümüzde menoraji nedenlerinin çoğunu önlemenin bir yolu yoktur. Menoraji için bilinen bir risk faktörü olan pelvik enflamatuar hastalık geliştirme olasılığı, güvensiz cinsel ilişkiden ve enfeksiyona neden olan diğer aktivitelerden kaçınılarak azaltılabilir.

Kaynakça:
cdc.gov
mayoclinic.org
aafp.org

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu