Paganizm inanç türleri içinde kendine yer bulmuş, geçmişi ise dünyanın kadim doğa dinlerine dayanan inanışların genel ismidir. Metaları içinde doğa figürleri ve doğal olaylar yer alır.
19. yüzyıl sonu ve yirminci yüzyıl başı itibariyle “neopaganizm” olarak adlandırılan ve eski pagan dinlerini yeniden alevlendirmeye çalışan anlayışı da kapsayan bu inanış türü, kendi içinde pek çok fraksiyona ve dallara da ayrılabilmektedir. Bu ayrımlar, inanışları teolojik olarak farklı yorumlamaktan ileri gelmektedir. Farklılıkların göze çarptığı pagan yorumlarında kimi paganlar, politeist inançlara sahip olarak, çok sayıda Tanrı ve Tanrı figürüne bağlı şekilde yaşanan ve Avrupa kültürü içinde isimleri birbirine oldukça benzeyen dinler görülebilmektedir. Bir başka teolojik yorum farkı ise, birden çok Tanrı figürü ve cinsiyeti yerine, cinsiyeti belli olmayan ve tek bir yaratıcının varlığından söz edilen monoteist pagan dinlerinin olduğu durumudur. Duoteist inanç görülen toplumlarda ise, Tanrı ve Tanrıça gibi kozmik çiftlere adanmışlık görülebilmektedir.
Paganizm, Latince “paganus” kelimesinden türemiştir. Bu kelimenin anlamı ise, “kırsal”dır. Bazı kaynaklara göre, Hristiyanlığın yayılma sürecinin daha çok kentsel alanlarda yaşanması, köy ve küçük mecralarda bu dinin yayılmasının neredeyse çok az görülmesi nedeniyle, Hristiyan olmayanlar peşin bir hükümle köyle şeklinde anılmıştır. Buradan yola çıkan zamanın toplumu, kırsal alanlarda yaşayan insanları paganist olarak isimlendirmiştir. Yine isim olarak incelendiğinde, pagan kavramı batı dillerinde çok eski tarihlerde de kullanılmışken; paganizm sözcüğü daha sonradan türeyen bir kavram olarak görülmektedir. İngiliz dil bilimciler, 14. yüzyılda “pagan” sözcüğüne rastladıklarını, 17. yüzyıl itibariyle ise de “paganizm” sözcüğü ile karşılaştıklarını açıklamışlardır.
Pagan dinleri, hitap ettiği alanın çok geniş olması sebebiyle, inanış biçimlerine göre alt başlıklar halinde incelendiğinde daha net kavranabilmektedir. Bu nedenle de politeizm, şamanizm, animizm veya panteizm gibi isimler halinde anlatılmaktadır.
Isaac Bonewits, genel bir pagan sınıflandırması yapmıştır. Bu sınıflandırma, 3 başlık halinde incelenmektedir.
– Paleo – Paganizm: Diğer kültürlerden etkilenmemiş ya da hiçbir müdahale görmemiş pagan kavramıdır. Yani, sonradan yorumlanan ve çağa göre canlandırılmaya çalışılan “neopaganizm” kavramının tam karşıtıdır. Hinduizm, Şinto,, Kelt politeizmi, eski Germen paganizmi, Yunan ve Roma dinleri gibi örnekler verilebilir.
– Mezo – Paganizm: Yukarıda açıklanmış olan monoteistik, dualistik ya da teistik özelliklere sahip olmayan bakış açıları, inanışlar veya öğretilerden her ne kadar belli ölçülerde etkilenmiş olsa da, dini uygulamalar yönünden düşünüldüğünde, kendi inanç bağımsızlığını korumuş pagan kültürlerini barındırmaktadır. Amerikan yerlilerinin inanışları, Avustralya aborjinlerinin yaşamı yorumlama biçimleri, Farmasonluk, Teosofi, Sihizm gibi inanç türleri dahildir.
– Neopaganizm: Tamamen doğal yaşamı feyz alan, doğal olayları, çevre figürlerini benimseyen, romantik çevreciliğe çıkış noktası oluşturmuş fikirleri doğuran, Hristiyanlık öncesi öğretilerce de etkilenen bir türdür. Yeniden yorumlama ve pagan kültürü canlandırma durumu gözlenmektedir. Slavianstvo, Neo – Druidizm, Vika gibi örnekler, bu başlık altında toplanmaktadır.
Kaynakça:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Paganizm
https://eksisozluk.com/paganizm–44376
Yazar:Baran Akçok