Polonyanın başkenti Varşova, mimari, tarihi ve kültürel açıdan müthiş bir şahesere ev sahipliği yapmaktadır. Orijinal adı olan “Palace of Culturel and Science”, yani Bilim ve Kültür Sarayı, aynı zamanda Polonya’nın en yüksek yapısı özelliğini taşımaktadır. Bu yapıda, yaklaşık 3000 adet oda bulunmaktadır. Turistik anlamda izin verilen ve ilgi çeken bir başka özellik ise, yapının 30. Katına asansör ile çıkılarak, muhteşem bir manzara seyretme olanağının turistlere ve yerel halka bahşediliyor oluşudur. 30. katta bulunan teras, aynı zamanda optik dürbünlerle şehri seyretme imkanını da sunmaktadır.
Yapının Tarihi
Varşova Bilim ve Kültür Sarayının bir başka adı, “Stalin Sarayı”dır. Bu isim ise, Joseph Stalinin binayı kendi için yaptırması ve tüm yapıyı kendine adamasından ileri gelmektedir. Ancak Stalin, her ne kadar Sovyet Askerlerine binayı tamamlatmış olsa da, kendisi asla bu binaya gelememiştir. Binanın yapımı, 1952 � 1953 yıllarına denk gelmektedir. Her ne kadar yalnızca 30. Kata çıkılmasına izin veriliyor ise de, bina toplamda 42 katlı olacak şekilde inşa edilmiştir. Bu devasa yapı, tam olarak 230,5 metre yüksekliğindedir. Yapının içinde çeşitli ofisler, akademik bilim merkezleri, sinema, yüzme havuzu, kütüphaneler, tiyatrolar, postane ve müze bulunmaktadır.
Joseph Stalin, binanın isminin “Stalin Sarayı” olmasını istemesine rağmen, Polonya’nın Sovyet Sistem içinde yer almaması nedeniyle, Polonyalılar tarafından binanın ismi değiştirilmiştir. İçinde yer alan ve yukarıda sayılan pek çok sanat ve bilim merkezinden dolayı, bugünkü adıyla anılsa da, kısa olarak “Kültür Sarayı” şeklinde bilinmektedir.
Yapının Yerleşkesi
Kültür Sarayı, Varşovanın tam ortasındadır. Hemen yakınında, Varşovanın en merkezi ana caddeleri ve merkez tren garı bulunmaktadır. Zaten, Varşovanın Merkez Meydanı da, yapının çevresinde yer alan alandır.
Yapının Kültürel Etkisi
1989 yılından itibaren şehirde yaşanan büyük değişim, beraberinde eski yapıları da değişime uğratmıştır. Varşova merkezinde yeni bir “Manhattan yaratma” sloganı ile yapılan devasa binalar, iş kuleleri ve plazalarla birlikte, Kültür Sarayının tepesine de dört adet büyük saat yerleştirilmiştir.
Binanın, Polonya halkında ve dönemin belediyesinde yarattığı travma o kadar derindir ki, bir takım projelerle binanın görülmesi engellenmek istenmiştir. Hatta, bu konu ile ilgili proje yarışmaları bile, zamanın belediyesi tarafından açılmıştır. Kimi projelerde, binanın muazzam taş işçiliği bile hiçe sayılarak, komple bir şekilde aynalar ile kaplanması fikri bile savunulmuştur. Asıl amaç ise, binayı bütünüyle yıkmak olduğu halde, binanın çok sağlam oluşu, bu bina ve tarih cinayetine engel olmuştur.
Yapının getirdiği bu etkileşim, gerek nefret, gerek sevgi konularında olsun, büyük bir paradoks doğurmuştur. Örneğin, çoğu Varşovalı, şehrin en güzel manzarasının Kültür Sarayından seyredildiğini, çünkü bu noktadan bakılan hiçbir görüntünün içinde, binanın kendisinin olmadığını savunurlar. Aynı, Parislilerin, şehrin en güzel manzarısının Eyfel Kulesinden izlendiğini, çünkü içinde “demir yığını” dedikleri Eyfel Kulesinin bulunmadığını savundukları gibi. Halbuki, gerek Varşovaya, gerekse Parise giden herhangi bir turist, ilk olarak bu iki devasa yapıyı ziyaret etmektedir. Şehrin gelir kaynağını oluşturan yapılardan biri olan Kültür Palası da, bu kıymet bilmez düşünceden nasibini almıştır.
Hem tarihi açıdan, hem de kültürel anlamda, Varşova adına büyük bir değer olan Kültür Palası, mimari açıdan da pek çok uzmanda hayranlık uyandıran bir yapıya sahiptir. Yılın çoğu günü, bu binada çeşitli sergiler, oyunlar, etkinlikler de düzenlenmektedir. Tüm bunlara ek olarak, gece ışıklandırmaları ile, binanın görkemi kat be kat artmakta ve güzelleşmektedir. Gerek gündüz şehrin buradan görünen manzarası, gerek gece şehirden binanın ışıklı görünümü, turistlere keyifli anlar yaşatmaktadır.
Kaynakça:
http://www.polonyadan.com/2011/04/01/varsova/
Yazar:Baran Akçok