Papiller ve Foliküler Tiroid Kanserleri

Papiller ve foliküler kanserlerin iyi huylu kanser türü oldukları bilinmektedir. Bu kanserlere 10 mm’den büyük ise operasyondan sonra radyoaktif iyod uygulaması yapılır. 10 mm’den küçük kanserlerde ise birden fazla odakta kanser varsa, yine radyoiyod tedavisi ön görülür. Yapılan uluslararası toplantılarda bazı farklı yaklaşımlar olsa da, halen bu konuda uzmanların çoğunluğunun yaklaşımı budur.

Radyoiyod tedavinin aleyhinde olan bazı araştırmalar bulunsa da, araştırmaların büyük çoğunluğu radyoiyod tedavisi olanlarda daha sorunsuz bir yaşam olduğu düşüncesindedir. Ayrıca kanserin radyoaktif iyodu tutması daha iyi bir kanser olduğunun dolaylı bir göstergesidir.

Radyoiyod tedavisi kararı endokrinoloji uzmanları tarafından konulmaktadır. Radyoaktif iyod tedavisinin amacı, çok küçük de olsa operasyondan arta kalan normal tiroid dokusunu yok etmek ve eğer varsa küçük kanser yayılım odaklarını da yok etmektir. Radyoiyod tedavisinin başarılı olabilmesi için kesin bir iyod yasağı uygulanmaktadır.

Tiroid Kanserlerinde İyot Yasağı

*İyotlu tuz
*İyotlu tuz evde bulunmayacak
*Baticon
*İyotlu öksürük şurubu
*İyot içeren kozmetikler
*İyot içeren merhemler
*Yosun içerikli kozmetikler
*Yüksek iyot içeren bazı vitamin ve mineraller
*Balık ve deniz ürünleri
*Yoğurt ( yemeğin üzerine 2 kaşık koymak serbest)
*Çay (günden 2 bardaktan fazlası)

Radyoaktif iyot tedavisi nükleer tıp merkezlerince yapılmaktadır. Hastanın özelliğine iyod verilir. Bu oldukça yüksek bir doz olduğu için, hasta 2-3 gün, duvarları kurşun kaplanmış özel odada tutulur. Bu süreç sonrası odadan çıkar ve evine ancak hala vücudunda oldukça yüksek radyasyon olacağından en az 10 gün süreyle hamileler , lise çağı ve altındaki çocuk ve gençlere yaklaşmaz. Bu süreçte erişkinlere önemli bir zararı olmaz. Ancak bu 10 günlük süreçte de eşi veya ayni evi paylaştığı erişkin kişiyle de en az bir kol boyu mesafede olması gerekmektedir. Örneğin; eşlere bu süreçte yataklarını ayırmaları önerilmektedir.

Radyoiyod tedavisinin önemli bir yan etkisi yoktur. Sadece bazı hastalarda tükrük bezlerinde iltihap görülebilir. Hatta bu iltihap kalıcı da olabilir. Radyoiyod tedavisinden sonra çocuk düşünen çiftlere 1 yıl sonra müsaade edileceği söylenir.
Radyoiyod tedavisinden 7-10 gün sonra tüm vücut tarama sintigrafisi yapılır. Sintigrafide operasyon sonrası kalan normal doku ve varsa uzak organ yayılımı (metastaz) görülebilir; buna post-terapi tüm vücut tarama sintigrafisi denilmektedir. Metastazların bu tüm vücut sintigrafisinde görüntü vermemesi metastaz yokluğu garantisini vermez. Var olduğu düşünülen metastazın görülebilmesi için metastazın iyod tutma özelliğinin bulunması yanı sıra, tüm vücut taraması yapan laboratuvarın tetkik kalitesinin iyi olması ve usulüne uygun yapması koşuldur.
Lise çağı ve altındaki çocuk ve gençlere yaklaşmaz. Bu süreçte erişkinlere önemli bir zararı olmaz. Ancak bu 10 gün süreçte de eşi veya ayni evi paylaştığı erişkin kişiyle de en az bir kol boyu mesafede olması gibi pratik bir öneri vardır. Örneğin; eşlere bu süreçte yataklarını ayırmaları önerilmektedir.

Radyoiyod tedavisinin önemli bir yan etkisi yoktur. Sadece bazı hastalarda tükrük bezlerinde iltihap görülebilir. Hatta bu iltihap kalıcı da olabilir. Radyoiyod tedavisinden sonra çocuk düşünen çiftlere 1 yıl sonra müsaade edileceği söylenir.
Radyoiyod tedavisinden 7-10 gün sonra tüm vücut tarama sintigrafisi yapılır. Sintigrafide operasyon sonrası kalan normal doku ve varsa uzak organ yayılımı (metastaz) görülebilir; buna “post-terapi” yani tüm vücut tarama sintigrafisi denilmektedir. Metastazların bu tüm vücut sintigrafisinde görüntü vermemesi metastaz yokluğu garantisini vermez. Var olduğu düşünülen metastazın görülebilmesi için metastazın iyod tutma özelliğinin bulunması yanı sıra, tüm vücut taraması yapan laboratuvarın tetkik kalitesinin iyi olması koşulu vardır.

Radyoiyod uygulamasını takiben tiroid hormonu (levotiroin, tefor veya euthyrox) yüksekçe dozlarda ömür boyu kullanmak üzere verilir. Bu yüksek dozları kullanmak zorunludur. Yeterince yüksek dozlarda kullanılmadığı zaman TSH hormonunun artacağı düşünülür. Artmış TSH hormonunun da kanser ve olası kanser metastazlarını büyütebildiği çalışmalarla gösterilmiştir. Ancak bu yüksek dozlarda menapoz (adetten kesilme) sonrası kadınlarda kemik erimesi süratlenebilir. Bu bağlamda menapoz sonrası tiroid kanserli kadınlar kemik erimesi yönünden de tetkik ve takibe alınır. Süratlenmişse, bazı istisnalar dışında ilaç dozu azaltılmaz, kemik erimesi tedavisi ayrıca uygulanır.
İlk radyoiyod uygulamasında sonra, test dozu olan 5 miliküri radyoaktif iyod verilerek tüm vücut taraması ile normal dokunun yok edilip edilemediği ve eğer varsa metastaz dediğimiz kanser yayılımının yok edilip edilemediği kontrol edilir. Burada 2 olasılık vardır:

1. İlk uygulama sonrası belirlenmiş olan normal doku veya metastaz odakları yok edilmiştir. İlk uygulama başarılı olmuştur. Bu durumda, tiroid hormonu tedavisi tekrar başlanır. Yiyeceklerle ilgili iyod yasağı kaldırılır.
2. Normal tiroid dokusu veya olası metastaz yok (‘dileme mistir. îlk uygulama yeterince başarılı olmamıştır. Bu durumda tekrar 75-200 miliküri radyoaktif iyodla tedavisi verilir. Tekrar 2-3 gün kurşun kaplı odada kalır. Çıktıktan sonra 7-10 gün arası tedavi sonrası tüm vücut tarama sintigrafisi yapılır.

5 ay sonra yukarıdaki paragrafta belirlenen aynı işlem tekrarlanır: Tiroid hormon tedavisi kesilir. Gıdalarda iyod yasağı verilir. 1 ay sonra 5 miliküri radyoiyod test dozu ile tüm vücut tarama sintigrafisi yapılır.
* Normal doku veya metastaz görülmüyorsa iyot yasağı kaldırılır. Tiroid hormonu verilir.
* Normal doku veya metastaz varsa hekimlerin belirleyeceği radyoiyod tedavi dozu tekrarlanır. Bu işlem 5 ay aralıklarla normal doku ve metastaz yok oluncaya kadar tekrarlanır.

Yazar: Duygu Zafar