Ekosistem içerisinde, çok fazla hava olayları meydana gelmektedir. İklim şartlarına bağlı olarak gelişen bu hava olaylarından birisi de, sis olayıdır. Sis, en temel anlamıyla toprağa ulaşan buluttur.
Sis, bir buluttur ve havada görülen buluttan yapı olarak hiçbir farkı bulunmamaktadır. Havadaki bulutun, toprak veya deniz seviyesine alçalmış haline sis adı verilmektedir.
Sisin toprak yüzeyinde görülme vakitleri genellikle sabah ve akşam saatleridir. Toprak yüzeyine inmiş bulut bu saatlerde su yüzeyinde ya da çukur alanlarda görülür. Bu alanlarda görülmesinin nedeni ise, soğuk havanın karaların ve suların sıcak yüzeylerinde sürtüşme imkanı bulmasıdır. Sise mevsim olarak en çok sonbaharda rastlanmaktadır. Çünkü sonbahar aylarında hava çok çabuk soğur ve sonbahar akşamlarında, toprağa yakın yerlerde sis oluşur. Oluşan sis, tabakalar halindedir ve bu tabakalar ince bir yapıdadır. Gece vakitleri toprak soğur ve de toprakla paralel olarak, alçak kesimlerde bulunan hava da soğuma işlemine uğrar. Soğuyan hava tabakası eğer kendinden daha sıcak ve nemli bir hava tabakasıyla birleşirse, bu bölgede sis oluşmaktadır.
Şehirlerde meydana gelen sisle, açık alanlarda meydana gelen sis arasında farklılıklar bulunmaktadır. Şehir bölgelerinde oluşan sis, açık bölgelerde oluşan sise oranla daha yoğundur. Yani açık bölgelerdeki sisler, yapı olarak daha seyrek yapıda oluşur.
Şehirlerdeki sisin yoğun olmasının nedeni ise, şehir havalarının tozla dolu olmasıdır. Buralarda, kalorifer ve fabrika bacalarından çıkan kurum havayla bütünleşmiş durumda bulunur. Bu durum da, toz parçalarının sisin daha yoğun oluşmasına neden olmaktadır.
Dünyada bazı bölgelerde sis olayı bir hayli görülmektedir. Dünyada yer alan en sisli alan, Newfoundland açıklarıdır. Bu bölge kuzey yarım kürede yer alır ve kuzey kutup dairesinden güneye doğru soğuk su üzerinden yol alan ılık hava kütlesi, nemli hava akımlarıyla birleşerek bu bölgede yoğun katmanlı sis meydana getirir. Buradaki soğuk su, nemli havayı yoğunlaştırarak küçük su zerrecikleri oluşur. Bu zerreciklerin büyüklüğü, yağmur oluşturamaz ve zerrecikler havada sis olarak kalır.
Sis, genel anlamda havadaki buluttan daha yoğun görülmektedir. Bunun nedeni ise, toprakla temas eden bulutta yer alan su zerrecikleri, havada yer alan buluttaki zerreciklere oranla daha küçüktür. Siste, küçük fakat çok sayıda su zerreciği bulunurken, havadaki büyük ama az sayıda su zerreciği bulunur. Sisteki küçük zerrecikler, büyük zerreciklere oranla daha fazla ışık emme özelliğine sahiptir. Bu özellik de, onların daha yoğun görülmesini sağlayan temel etmendir.
Atmosferde yer alan bulutun oldukça fazla türü olduğu gibi, toprak ve su üstündeki bulutunda değişik türleri bulunmaktadır. Bunlar;
*Radyasyon Sisi: Ayaz olan gecelerde, havada bulut olmaz ve hava oldukça soğuk olur. Çünkü, havadaki su buharı yeryüzündeki ısının atmosfere karışmasını engeller. Bununla birlikte ayaz gecelerde yeryüzünde ısı kaybı çok olur ve yer yüzeyi soğur. Ayazlarda yerden yükseğe çıkıldıkça hava sıcaklığı artar. Çünkü ısı, atmosfere yükselmiştir. Yeryüzünün alt katmanlarındaki soğuma çiğ noktasına ulaşırsa, sis oluşur. Gece başlayan bu sis, hava ısınınca ortadan kalkar.
*Adveksiyon Sisi: Bu tür sisler, nemli ve sıcak hava kütlesinin daha soğuk bir yüzeye doğru hareket etmesiyle oluşan sistir. Havanın alt katmanları soğur ve yoğunlaşır. Böylece sis oluşur.
*Oroğrafik Sis: Kural olarak, yükselen hava soğumaktadır. Yatay olarak hareket eden hava kütlesi, dağ ve tepe gibi yer şekliyle karşılaşır ve yükselir. Buralarda ise sis oluşur.
*Cephe Sisleri: Sıcak ve soğu hava kütlelerinin karşılaşmaları sonucunda, sıcak hava soğuk havanın üzerine yükselir ve soğur. Bu yolla oluşan sisler, cephe sisleridir.
Yazar:Erdoğan GÜl
aradığım bilgiyi paylaştığınız için teşekkür ederim