William Wallace, İskoç Bağımsızlık Savaşlarında merkezi bir figür olarak ön planda yer alan İskoç bir şövalyedir. İskoçya’nın en büyük ulusal kahramanlarından biri olarak kabul edilen Wallace, İskoçya’nın direniş güçlerinin öncülüğünde İskoçya’nın İngiliz yönetiminden bağımsızlık mücadelesinin ilk yıllarına öncülük etmiştir. Wallace, İskoçya’nın Kral 3. İskenderiye hükümdarlığı döneminde barış ve ekonomik istikrarın damgasını vurduğu yıllarda büyüdü. Ancak, kralın zamansız ölümünden sonra tahtın mirasına ilişkin kaos gerçekleşti. Bununla birlikte, İngiltere Kralı I. Edward, İskoç kralını hapse attı ve kendisinin İskoçya hükümdarlığını ilan etti. Vatandaşlar İngiliz kralının egemenliğine direnmeye başladılar ve William Wallace bir grup asker topladı ve İskoç kasabası Lanark’ı yakıp İngiliz şerifini öldürdü. Daha sonra daha büyük bir ordu kurdu ve İskoç Bağımsızlık Savaşları sırasında İngiliz kuvvetlerine saldırmaya başladı. Wallace, Andrew Moray ile birlikte 12 Eylül’de Stirling Köprüsü Muharebesi’nde İngiliz ordusunu yendi. Bu savaşta İngiliz orduları sayıca daha fazlaydı, ancak yine de başarılı bir zafer elde etmeyi başaramadılar. Wallace daha sonra İskoçya koruyucusu olarak atandı. O, yüksek ihanet suçuyla yakalandığı ve vahşice idam edildiği zaman sonuna kadar İngilizleri büyük bir hezimete uğrattı.
William Wallace, İskoçya’daki Elderslie’de 1270 yıllarında doğmuştur. Onun hakkında fazla bir şey bilinmemektedir. Bazı kaynaklar babasının Sir Malcolm olduğunu belirtirken, bazıları da Alan Wallace olarak belirtir. Ancak diğer bazı kaynaklardan Malcolm ve John adında iki erkek kardeşi olduğu biliniyor. Wallace, bir zamanlar barış ve ekonomik istikrarın olduğu İskoçya Kralı III. Alexander’ın hükümdarlığı döneminde büyüdü. Ancak kral, 19 Mart 1286’da bir at binme kazasında öldü. Tahtın varisi, çocuk olan İskender’in torunu Margaret idi. Böylece İskoç lordları, yaşına gelene kadar onun adına hükmetmek için bir koruyucu hükümeti kurdular. Dört yıl sonra Margaret, İskoçya’ya yolculuk sırasında hastalandı ve 26 Eylül 1290’da Orkney’de öldü.
Bir kaos dönemi başladı ve İskoçya’nın iç savaşa girmesinden korkuldu. İskoç meclisi İngiltere Kralı I. Edward’ı hakemlik etmeye davet etti. Edward ilk olarak kendini İskoçya’nın Lord Paramount’u ilan etti ve tüm meclisin onu tanıması konusunda ısrar etti. Nihayet 1292 Kasım’ında, Berwick Tweed kalesinde feodal bir mahkeme yapıldı ve John Balliol’un tahtın en güçlü sahibi olduğu ve böylece kral yapıldığı iddiasında bulundu. Ancak John, zayıf bir kişilikti. Bu fırsatı değerlendiren Kral Edward, 1296 yılında Lothian’daki Dunbar Savaşı’nda İskoçları yenmek için savaşa girdi. Daha sonra John’u tahttan vazgeçmeye zorladı ve İskoçya’nın kontrolünü ellerine aldı ve kendisini İskoçya’nın yöneticisi ilan etti.
İskoç vatandaşlarının çoğu bu gelişmeden memnun değildi ve insanlar İngiliz kurallarını protesto ettiler. Mayıs 1297’de, William Wallace 30 kişilik bir grup asker topladı ve Lanark’ın İngiliz Şerif’i William de Heselrig’i öldürerek İskoç kasabası Lanark’ı yaktı. O zaman, Kuzeyde Andrew Moray liderliğindekiler de dahil olmak üzere, İskoçya’da birkaç isyan yaşanıyordu. Başlangıçta her biri ayrı isyanlara yol açan Wallace ve Moray bir araya geldi ve güçlerini birleştirdi. Birlikte 1297 eylül ayında ordu kurdular ve Stirling yakınlarındaki Forth’da İngiliz ordusuyla karşı karşıya geldiler.
İngiliz ordusu, 3.000 süvari ve 8.000 ila 10.000 piyade ile İskoç kuvvetlerinden sayıca fazlaydı. Ancak, kurnaz İskoç lideri İngilizleri yenmek için bir plan hazırladı. İskoç kuvvetlerine ulaşmak için İngilizlerin önce dar bir köprü kullanarak Forth nehrinin kuzey tarafına geçmesi gerekiyordu. Köprü o kadar dardı ki bir seferde sadece birkaç adam geçebilirdi. Bu ayrıntıyı akılda tutarak, Wallace ve Moray İskoç kuvvetlerini stratejik olarak yerleştirdiler ve İngiliz askerlerinin yaklaşık yarısını köprüde öldürdüler. İngilizler bu tuzağa düştü ve askerlerin ikinci yarısı geçmeye başlar başlamaz, İskoçlar onlara hızla saldırdı ve en kısa sürede onları öldürdüler. Bu nedenle Wallace ve Moray, İskoçya’ya çığır açan bir zafer elde etmeyi başardılar.
İngilizlerin bu zaferi, İskoçya’nın bağımsızlık mücadelesinde yer alan vatandaşların moralini arttırdı. İngiliz kuvvetlerinin küçük düşürücü yenilgisi, İskoçya’nın işgaldan kurtulmasını sağladı. Savaştan sonra hem Moray hem de Wallace’a Kral John Balliol adına İskoçya Krallığı’nın Koruyucusu unvanı verildi. Ancak cesur Moray, 1297’nin sonlarında savaş meydanında yaralanarak öldü. 1297 yılının Kasım ayında, Wallace kuzey İngiltere’yi işgal etti ve Northumberland ve Cumberland kasabalarını ele geçirdi. İngilizlere yönelik acımasızlığıyla tanınıyordu. O yılın sonuna doğru Wallace, düzenlenen bir törenle şövalye ilan edildi.
Wallace’ın İngilizlere karşı zaferleri onun ahlaki karakteri hakkında çok şey gösterdi. Wallace’ın kullandığı fırsatçı taktikler, silah kuvvetleri ve şövalye mücadelesi ile karakterize edildi. Edward, bu kadar kolay vazgeçen biri değildi ve 1298 yılının Nisan ayında İskoçya’nın ikinci işgal emrini verdi. 25.000’den fazla asker ve bunların yarısından fazlası 1500 atlı süvariydi. Lothian’a doğru yürüyen İngiliz orduları bölgeyi yağmaladı ve bazı kaleleri yeniden ele geçirmeyi başardı. İlk önce İskoçlar İngiliz ordusunu gölgelemeye çalışarak, İngilizlerin, güç sıkıntısı çekene kadar savaştan kaçmasını amaçladılar. Wallace, yorgun İngiliz kuvvetlerine yorulduklarında saldırmayı planladı. Bu arada İngiliz tedarik filosu ertelendi ve merkezi İskoçya’ya ulaştığında askeri güçler yoruldu. İngilizler içinde isyan başladı. Bu süre zarfında Edward, Wallace ve adamlarının Falkirk yakınında İngilizlere saldırmak için hazırlık yaptıkları haberini aldı.
İngilizler saldırmaya ve İskoç okçuları vurmaya başladı. Bu sefer İngilizler stratejik olarak üstün bir pozisyondaydılar ve İskoç süvarilerini geri çekmeye zorladılar. Edward’ın adamları agresif bir şekilde savaştılar ve İskoç direnişini ezdiler ve büyük savaşçıların birçoğunu öldürdüler. Wallace bir şekilde hayatta kalmayı başardı, ancak askeri itibarı sonsuza dek mahvoldu. Bu ihtiyatsız yenilgiyi takiben, Wallace İskoçya Şövalyeliğinden istifa etti. Wallace’ın sonraki birkaç yılda nerede olduğu ile ilgili detaylar belirsiz. Bazı kaynaklar Fransa’ya, Kral Philip IV’ün İskoçya’nın isyanına Fransız desteği göndermesini istemek için gittiğini gösteriyor. Ayrıca Wallace’ın yapmış olduğu bilinmese de, Roma’ya gitmeyi planladığı söylenebilir.
1304’e gelindiğinde, İskoç liderlerin çoğu Edward’dan önce gönderilmişti ve onu kral olarak kabul etmişti. Bu arada Edward da Wallace’ı aralıksız aramaya devam etti. Wallace, 1304’te İskoçya’ya geri döndü ve bir süreliğine tutuklandı. Sonra serbest bırakıldı. Ardından 5 Ağustos 1305’te süresiz olarak tutuklandı.Vatana ihanet ve savaşta sivillere karşı yapılan zulüm için yargılanarak Westminster Hall’a götürüldü. William Wallace’ın hiç evlenmediği, bazı kaynaklarda da Marion Braidfute adlı bir hanımla evli olduğu belirtilmektedir. Fakat bu bilgi kesin değildir.
İngilizler tarafından tutuklanmasının ardından, Wallace, yüksek ihanet nedeniyle yargılanmış ve 23 Ağustos 1305’te vahşice idam edilmiştir. İlk önce çıplak bir şekilde soyulmuş ve atların topuğu ile şehirde sürüklenmiştir. Daha sonra asılarak işkence görmüştür. Böylece bedeninde daha fazla işkence gerçekleştirilebildi. Midesi kesildi; bağırsakları gözlerinin önünde çekildi ve yakıldı. Sonunda dört parçaya kesilerek bölündü.
Onun acımasız ölümünden sonra, başı katranın içine daldırıldı ve London Bridge’in tepesine bir ipe yerleştirildi. Onun ülkesi için yüce fedakarlığı, ancak İskoçya birkaç yıl sonra bağımsızlık elde ettiğinde anlaşıldı. İskoçya’da önemli bir ulusal kahraman olarak kabul ediliyor ve 1869’da Wallace Anıtı, Stirling Köprüsü zaferinin yaşandığı yere dikilmiştir.
Ünü: Devrimci Şövalye
Uyruğu: İskoçya
Doğum: 1270 Yılı
Doğum Yeri: Elderslie
Babası: Malcolm Wallace
Kardeşi: John Wallace, Malcolm Wallace
Ölüm Tarihi: 1305
Ölüm Yeri: Smithfield
Ölüm Nedeni: İdam
Yazar: Osman Uçar