Köstebek ve Solucan Kertenkeleleri: Garip ve İlginç Sürüngenler

Köstebek ve solucan kertenkeleleri, özellikle solucan gibi görünen yeraltı sürüngenleridir. Bölümlenmiş gibi görünen uzun gövdeleri vardır. Solucan kertenkelelerinin, bacakları yoktur ve hatta solucan gibi hareket ederler. Köstebek kertenkelelerinin küçük ön ayakları vardır ancak arka bacakları yoktur. Her iki sürüngen türü de küçük gözlere sahiptir. Kendi kazdıkları yuvalarda yaşarlar. Etoburlardır.

Köstebek ve solucan kertenkeleleri, solucanların aksine omurgalıdır. Reptilia sınıfına aittir. Eşsiz özelliklere sahip olağandışı sürüngenlerdir.

Köstebek Kertenkeleleri

Köstebek kertenkeleleri, Bipedidae ailesine aittir. Bipes cinsine ait ve Meksika’da yaşayan üç türü (veya bazı bilim adamlarına göre dört) vardır. Bacakları olan tek amphisbaenlilerdir.
İlk bakışta köstebek kertenkelenin, solucan gibi halkalara sahip olduğu görülse de yakından bakıldığında halkaların pürüzsüz bir cilt yerine pullardan oluştuğu görülür. Halkalar, solucanlarda olduğu gibi, annuli olarak bilinir. Köstebek ve solucan kertenkelelerin omurgası vardır ve iç organları bir solucanınkinden daha ileridir. Solucandaki durumdan farklı olarak, amfiperinin iç yapısı bölünmemiştir.
Köstebek kertenkelenin, ön ayakları küçüktür ve iyi gelişmiştir. Röntgenler, cildin altındaki arka bacaklarını gösterir. Ön ayaklardaki ayak parmaklarında pençeler vardır.  Bir etoburdur ve böcek larvaları, karıncalar, diğer yeraltı böcekleri ve solucanlar ile beslenir.

Meksikalı Köstebek Kertenkele (Bipes Biporus)

Meksikalı köstebek kertenkele, Meksika’daki Baja California’ya özgüdür. Her ayağında beş ayak parmağı vardır ve soluk mavi yerine soluk pembe renktedir.
Meksika köstebeği kertenkelesi, onu güneş ışınlarından koruyacak yüzey pigmentinden yoksundur. Yeraltında yaşar ve genellikle sadece gece boyunca ya da toprak çok ıslak olduğunda yüzeye çıkar. Dişi, yaz aylarında yaklaşık iki ay sonra yumurtadan çıkan bir ile dört yumurta üretir.

Solucan Kertenkeleleri

Solucan kertenkelelerinin iç anatomisi diğer sürüngenlerinkine benzer ve bir solucanınkinden çok farklıdır. Solucanların, solucan kertenkeleleri ve diğer amfibi balıkçılların aksine, daha gelişmiş bir kalp, beyin ve sinir sistemi, omurga ve ciğerleri vardır. Ayrıca ağızlarının içinde dişleri vardır. Vücudun dar, uzun şeklini almak için sağ akciğerin büyüklüğü küçültülür.
Solucan kertenkeleleri bazen iki başlı yılanlar olarak bilinir. Tıpkı Eski Yunan’dan gelen efsanevi amphisbajiler gibi. Çünkü başları ve kuyrukları oldukça benzerdir.

Siyah Beyaz Solucan Kertenkele

Amphisbaena fuliginosa, siyah beyaz veya benekli solucan kertenkele olarak da bilinir. Güney Amerika ve Karayiplerin yağmur ormanlarında yaşamaktadır. Diğer solucan kertenkeleleri gibi, fosil bir türdür. Bu, vücudunun yeraltı kazma ve seyahat için uyarlanmış olduğu anlamına gelir. Görme yetersizliği vardır ancak kimyasalları ve titreşimleri tespit edebilmektedir.
Sürüngen bir gece hayvanıdır. Avını yeraltında yakalar ve avlanmak için yüzeye çıkar. Etçildir ve özellikle böcekler, örümcekler ve kırkayaklarla beslenir. Yağmurun yuvalarını doldurması veya sürülmüş tarla gibi bir şekilde rahatsız edilmesi durumunda gündüzleri yüzeye çıkar.
Hayvan yumurta bırakarak çoğalır. Döllenme içseldir. Yılanlar, kertenkeleler ve diğer amfibi balıkçılar gibi, erkekte hemipen adı verilen ve dişinin vücuduna sperm yerleştiren bir çift organı vardır.

İber Solucan Kertenkele (Blanus Cinereus)

İber solucan kertenkelesi, Portekiz ve İspanya’da yaşar. Diğer amfibilerde olduğu gibi İber solucan kertenkelesi de yeraltında yaşar, yuvalar oluşturur, böcekler ve böcek larvaları ile beslenir. Hayvan pembe, kahverengi veya mavi renklidir.
İber solucan kertenkelesi, diğer birçok amfibi halkından daha derinlemesine incelenmiştir. Araştırmacılar, bu hayvanın ve belki de akrabalarının yeraltındaki yerini değiştirerek sıcaklığını kontrol edebildiğini keşfettiler. Çok ısındığında daha derin ve serin toprağa geçer. Çok soğuk olduğunda kayaların altında hareket eder.

Duyu Organları ve Avı Yakalama

Bir solucan kertenkelesinin vizyonu çok zayıfır. Gözler ışık yoğunluğundaki farklılıkları algılayabilir, ancak görüntüleri algılayamaz. Hayvan, belirli kimyasalların varlığını tespit etmek için çok iyi bir yeteneğe sahiptir. Yılanlar ve gerçek kertenkeleler gibi, solucan bir kertenkele havadaki kimyasal maddeleri titreyen dili ile alır ve daha sonra ağzının çatısına kanallar halinde bırakır. Bu kanallar, kafadaki vomeronazal organa yol açar ve bu da kimyasalları algılar.
İber solucan kertenkeleleri, av ve avlanmayan hayvanlar arasındaki farkı, hayvanlar tarafından salınan farklı kimyasallarla söyleyebilir. Alınan kimyasallar ile avcı ve avcı olmayanlar arasında ayrım yapabilir. Erkek ve dişi solucan kertenkeleleri, karşı cinsiyeti çeken ve çiftleşmede önemli rol oynayan kimyasallar olan feromonları salgılar ve tespit eder.

Florida Solucan Kertenkele (Rhineura Floridana)

Kertenkele, Florida’da yaşıyor ve Florida solucan kertenkelesi olarak adlandırılıyor. Bu hayvanın biyolojisi hakkında çok az şey bilinmektedir.
Akrabaları gibi, Florida solucan kertenkelesi de zamanının çoğunu yeraltında geçirir. Bilim adamları böceklerle beslendiğine inanırlar.
Florida solucan kertenkelesinin alt çenesi girintidir, bu da kumun ağzına girmesini engeller. Diğer birçok amfibide olduğu gibi, cildi vücudu için çok büyük görünmektedir.

Kaynakça:
https://owlcation.com/stem/Weird-and-Interesting-Reptiles-Mole-and-Worm-Lizards

Yazar: Katibe Melis Dinçer