Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Aktif ve Pasif Bağışıklık Nedir?

0 6.930

Bağışıklık, daha fazla enfeksiyonu önlemek için vücudun yabancı maddeleri ve patojenleri yok etme yeteneğidir. Bir insan vücudundaki patojenlere karşı ilk savunma hattı, deri, mukus tabakaları ve tükürük gibi bariyerlerden geçer. Bu, doğuştan gelen bağışıklık olarak bilinir. İkinci savunma hattı fagositler aracılığıyladır; bu yine doğuştan gelen bağışıklık tarafından üretilir. Üçüncü savunma hattı, uyarlanabilir bağışıklıktır.
Aktif bağışıklık ve pasif bağışıklık, iki tür uyarlanabilir bağışıklıktır. Aktif ve pasif bağışıklık arasındaki belirgin bir fark, kişinin kendi vücudunda antikor üretimi nedeniyle aktif bağışıklığın gelişmesi, pasif bağışıklığın ise dışarıda üretilen ve daha sonra vücuda verilen antikorlar tarafından geliştirilmesidir.

Spesifik Olmayan Savunmalar

Bağışıklık, vücudun patojenlere karşı korunması ve enfeksiyonlarla mücadele için savunma sistemine verilen addır. Bu karmaşık bir sistemdir, dolayısıyla bağışıklık kategorilere ayrılır. Bağışıklığı sınıflandırmanın bir yolu, spesifik olmayan ve spesifiktir.
Bu savunmalar bütün patojen ve yabancı maddelere karşı çalışmaktadır. Örnekler arasında mukoza, burun kılı, kirpikler ve kirpikler gibi fiziksel engeller yer alır. Kimyasal bariyerler aynı zamanda spesifik olmayan bir savunma türüdür. Kimyasal bariyerler arasında mide suyunun düşük pH’ı, deri, vajinanın alkali ortamı, gözyaşlarındaki lizozim enzimi ve kulak kirleri bulunmaktadır.

Spesifik Savunmalar

Bu savunma hattı, belirli bakteriler, virüsler, mantarlar, prionlar ve küf gibi belirli tehditlere karşı etkindir. Bir patojene karşı etki eden belirli bir savunma, genellikle farklı bir patojene karşı etkin değildir. Spesifik bağışıklığa bir örnek, maruziyetten veya bir aşıdan suçiçeği direncidir. Bağışıklık tepkilerini gruplamanın başka bir yolu şudur:

Doğuştan Gelen Bağışıklık

Aktif ve Pasif Bağışıklık Nedir?Kalıtsal veya genetik yatkınlığa dayanan bir tür doğal bağışıklıktır . Bu tür bir bağışıklık, doğumdan ölüme kadar koruma sağlar. Doğuştan gelen bağışıklık, dış savunmalardan (birinci savunma hattı) ve iç savunmalardan (ikinci savunma hattı) oluşur. İç savunmalar arasında ateş, tamamlayıcı sistem, doğal öldürücü (NK) hücreler, iltihap, fagositler ve interferon bulunur. Doğuştan gelen bağışıklık, genetik bağışıklık veya ailevi bağışıklık olarak da bilinir.
Uyarlanabilir bağışıklık veya başka tabirle kazanılmış bağışıklık, vücuttaki üçüncü savunma hattıdır. Bu, belirli patojen türlerine karşı korumadır. Kazanılmış bağışıklık, doğası gereği doğal veya yapay olabilir. Doğal ve yapay bağışıklığın her ikisi de, pasif ve aktif bileşenlerden oluşur. Aktif bağışıklık, bir enfeksiyon veya aşılamadan kaynaklanırken, pasif bağışıklık, doğal veya yapay olarak antikor kazanmasından kaynaklanır. Aktif ve pasif bağışıklığa aralarındaki farklar şu şekildedir:

Aktif Bağışıklık

Aktif ve Pasif Bağışıklık Nedir?Aktif bağışıklığı, bir patojene maruz kalmadan gelir. Patojen yüzeyindeki yüzey markörleri, antikorlar için bağlanma yerleri olan antijen görevi görür . Antikorlar, kendi başlarına var olabilen veya özel hücrelerin zarına bağlanabilen Y-şekilli protein molekülleridir. Vücut, bir enfeksiyonu hemen ortadan kaldırmak için elinde bir antikor deposu tutmaz. Klonal seçim ve genişletme adı verilen bir süreç, yeterli antikorları oluşturur.

Aktif Bağışıklık Örnekleri

Doğal aktivite bağışıklığına bir örnek, soğuk algınlığı ile savaşmaktır. Yapay aktif bağışıklığa bir örnek, bağışıklama nedeniyle bir hastalığa direnç oluşturmaktır. Bu aktif bağışıklık sisteminden kaynaklanmakta olan bir antijene karşı geliştirilen aşırı tepkidir.

Aktif Bağışıklığın Özellikleri

• Aktif bağışıklık, bir patojen yada bir patojenin antijenine maruz kalındığında oluşur.
• Antijene maruz kalma, antikor üretimine yol açar. Bu antikorlar, esasen lenfosit adı verilen özel kan hücreleri tarafından yok edilmek üzere bir hücreyi işaretler.
• Aktif bağışıklığa dahil olan hücreler, T hücreleri (sitotoksik T hücreleri, yardımcı T hücreleri, hafıza T hücreleri ve baskılayıcı T hücreleri), B hücreleri (hafıza B hücreleri ve plazma hücreleri) ve antijenin sunduğu hücrelerdir (makrofajlar, dendritik hücreler ve B hücreleri,).
• Antijene maruz kalmayla bağışıklık kazanma arasında bir gecikme bulunmaktadır. İlk maruz kalma, birincil tepki denen şeye yol açar. Kişi daha sonra patojene tekrar maruz kalırsa, tepki çok daha hızlı ve güçlüdür. Buna ikincil yanıt denir.
• Aktif bağışıklık uzun sürer, yıllarca veya bütün bir ömrü kapsayabilir.
• Aktif bağışıklığın çok az yan etkisi vardır. Otoimmün hastalıklarda ve alerjilerde rol oynayabilir, ancak genellikle sorunlara neden olmaz.

Pasif Bağışıklık

Pasif bağışıklık, vücudun antijenlere karşı antikor yapmasını gerektirmez. Antikorlar, organizmanın dışından verilir.

Pasif Bağışıklık Örnekleri

Aktif ve Pasif Bağışıklık Nedir?Doğal pasif bağışıklığa bir örnek, bir bebeğin kolostrum veya anne sütü yoluyla antikorlar alarak belirli enfeksiyonlara karşı korunmasıdır. Yapay pasif bağışıklığa bir örnek, antikor parçacıklarının bir süspansiyonu olan bir antiserum enjeksiyonudur. Başka bir örnek, bir ısırık sonrası yılan panzehiri enjeksiyonudur.

Pasif Bağışıklığın Özellikleri

• Pasif bağışıklık, vücut dışından verilir, bu nedenle bulaşıcı bir maddeye veya antijenine maruz kalmayı gerektirmez.
• Pasif bağışıklık eyleminde gecikme yoktur. Enfeksiyöz bir ajana tepkisi anında olur.
• Pasif bağışıklık, aktif bağışıklık kadar uzun süreli değildir. Genellikle sadece birkaç gün etkilidir.
• Serum hastalığı denen bir durum, antiserumlara maruz kalmadan kaynaklanabilir.
Özetle İki ana bağışıklık türü aktif ve pasif bağışıklıktır. Aktif bağışıklık, bir patojene verilen bağışıklık tepkisidir. Bakterilere veya virüslere karşı bir saldırı başlatmak için zaman alan antikorların vücut tarafından üretilmesine dayanır. Pasif bağışıklık, antikorlar üretilmek yerine (örneğin anne sütü veya antiserumdan) verildiğinde ortaya çıkar. Bağışıklık tepkisi hemen ortaya çıkar. Diğer bağışıklık türleri, belirli ve özel olmayan savunmaların yanı sıra doğuştan gelen ve edinilmiş bağışıklığı içerir.

Kaynakça:
https://www.chop.edu/centers-programs/vaccine-education-center
https://www.technologynetworks.com/immunology/articles/active-vs-passive-immunity-differences-and-definition-335112

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku