Kaşıntı, vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilecek yaygın bir durumdur. Deri faktörleri, diyabet veya alerjik reaksiyonlar dâhil olmak üzere birçok faktör bacak kaşıntılarına neden olmaktadır. Tipik olarak, bacaklardaki kaşıntı ciddi bir sağlık sorununu değildir. Bununla birlikte, kaşıntıya neyin neden olduğunu anlamak, kişinin rahatlamasını çözümler bulmasına ve gerektiğinde tıbbi tedavi görmesine yardımcı olmaktadır.
Muhtemel Sebepleri
Başta bacak kaşıntı nedenleri kuru cilt, böcek ısırıkları ve kronik cilt durumlarını içermektedir. Pruritus vücutta kaşınmayı meydana getiren deri duygusudur ve vücutta veya bacaklarda görülen yaygın nedenleri bulunmaktadır. Bu yaygın nedenler aşağıdaki gibidir:
• Kuru cilt
• Böcek ısırıkları veya alerji
• Zehirli sarmaşık gibi bitkilerin tahrişleri
• Egzama ve sedef hastalığı gibi kronik cilt rahatsızlıkları
• Topikal ilaçlara karşı alerjik reaksiyon olan alerjik kontakt dermatit
• Kozmetik ve kimyasallara karşı tıraş veya hassasiyet nedeniyle tahriş
• Stres
• Diyabet, bazı kanser türleri, böbrek hastalığı ve karaciğer hastalığı gibi hastalıklar
Kuru Cilt veya Kserozis
Kuru cilt, kaşıntı için önemli bir nedendir. Kuru ciltler için tıbbi terim kserozistir. Yaş, iklim ve cilt koşulları gibi birçok nedenden dolayı oluşmaktadır. Klorlu suda yüzmek veya suda zaman geçirmek gibi etkinlikler kuru cilde neden olmaktadır. Kuru cilt belirtileri vardır ve bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Pürüzlü, pullu veya pullanan cilt
• Kaşıntı
• Deride çatlak
• Koyu ten tonlarında gri, küllü cilt
Kuru cilt, kaşıntılı döküntüye veya kuruluğa, tahriş olmuş cildin lekelerine neden olabilen erken dermatit belirtileri veya cilt iltihabı olmaktadır. Tedavi olmadan, dermatit genellikle daha da kötüleşir, bu nedenle dermatit olduğundan şüphelenilen kişilerin doktora görünmeleri gerekmektedir.
Böcek Isırığı veya Bitki
Kişi son zamanlarda açık havada zaman geçirmişse, ısırgan otları veya zehirli sarmaşıklar gibi cildi tahriş eden böcekleri veya bitkiler tarafından zarar görmüş olabilir. Isıran böcekler arasında sivrisinekler, örümcekler ve parazitler bulunmaktadır. Bazı böcek ısırıklarında ve bitkilerde bulunan kimyasallar maruz kalan cildin kaşınmasına ve ayrıca şişme, cilt kızarıklığına ve kurdeşenlere neden olmaktadır. Kişiler ne zaman böcek veya bitkilerin zarar verdiklerini her zaman fark etmeyebilirler ve bu nedenden dolayı daha sonra semptomlar geliştirebilmektedirler. Bacaklardaki kaşıntılar, sıklıkla kişi dışarıda şort veya etek giydiğinde ortaya çıkmaktadır.
Egzama
Ulusal Egzama Birliğine göre egzama veya atopik dermatit, 30 milyondan fazla kişiyi etkileyen kronik bir durumdur. Bacaklar dâhil, vücudun hemen her yerinde kırmızı, kaşıntı ve tahriş olmuş cilde neden olmaktadır. Bebeklerde egzama en çok yanaklarda, kol ve bacaklarda görülmektedir. Daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde, en sık dizlerin arkasında, dirseklerin iç kısmında ve boynun arkasında görülmektedir.
Sedef Hastalığı
Sedef hastalığı, vücudun birçok bölgesinde iltihaplı plaklara neden olan bağışıklık ile ilgili bir hastalıktır. Bazı kişiler dizlerde, dirseklerde ve kafa derisinde gelişme eğilimi gösteren plaklardan belirgin kaşıntı hissetmektedirler. Sedef hastalığı için bir tedavi yoktur, ancak durumu olan çoğu kişi basit tedavi seçenekleriyle ve belirtilere neden olabilecek tetikleyicilerden kaçınmayı öğrenerek rahatlama bulmaktadırlar. Ayrıca bacaklarda kaşıntı neden olabilecek diğer cilt koşulları arasında zona, saçkıran ve kurdeşen sayılmaktadır.
Bacakların Tıraş Edilmesi
Tıraş, bacakların kaşınmasının bir başka olası nedenidir. Tıraş bıçakları, cildi kazıyarak tahriş eder, hassas ve kaşıntılı cilde neden olabilen tüy batıklarına neden olmaktadır.
Alerjik Reaksiyonlar
Temas alerjileri, kişi spesifik bir alerjenle temas ettiğinde, vücutta kırmızı kaşıntılı kızarıklığa neden olmaktadır. Yaygın alerjenler arasında nikel, kauçuk maddeler ve Neosporin gibi topikal antibiyotikler bulunmaktadır. Bu özel cilt reaksiyonu türü alerjik kontak dermatit olarak bilinmektedir.
Egzersize Bağlı Ürtiker
Nadir olsa da bazı kişiler ürtikeri egzersizden alabilirler. Egzersize bağlı ürtiker, diğer bölgelerde yanı sıra, bacak kaşıntılarına neden olmaktadır. Kaşıntıya ek olarak, semptomlar genellikle kurdeşen, cilt kızarması, kramp, nefes almada zorluk, baş ağrısı ve yüzün çevresinde olası şişliği içermektedir. Egzersize bağlı ürtiker tehlikeli bir tıbbi durum olmaktadır. Egzersiz sırasında bu semptomları geliştiren herkes egzersizi yapmayı bırakmalı ve en kısa zamanda doktora görünmelidir. Ayrıca kişiler ciltleri ısındığında ve terlediğinde kovanlara neden olan bir durum olan kolinerjik ürtiker olmaktadır.
Stres
Araştırmacılara ayrıca stresi, kaşınmanın olası bir nedeni olarak tanımlamaktadırlar ve bunun nedenin ne olduğunu tam olarak bilmemektedirler. Ancak hipokampusu ve subkortikal beyin yapılarını içeren karmaşık beyin aktivitesinin bir rol oynayabileceğini düşünmektedirler.
Şeker Hastalığı
Diyabetli birçok kişi cilt problemleri yaşarlar ve bu oldukça şiddetli olmaktadır. Bu yüzden kişi bu durumu ciddiye almalıdır. Bacak kaşıntıları zayıf kan dolaşımı, kuru cilt belirtisine ve ayrıca sinir hasarı veya diyabetik nöropati belirtisi olmaktadır. Diyabet hastası kaşıntı konusunda endişe duyuyorsa, sağlık uzmanlarından bu durumu kontrol etmelerini istemelidir. Düzenli nemlendirme diyabet hastalarının cildini korumalarına yardımcı olmaktadır. Deride kaşıntı bazen Hodgkin lenfoması, HIV, böbrek problemleri veya aşırı aktif tiroit bezi gibi ciddi tıbbi sorunların bir işareti olmaktadır.
Teşhis İçin İpuçları
Bacaklar kaşıntılarına neyin neden olabileceğini bilmek için bazı ipuçları göz önünde bulundurulmalıdır. Bu ipuçları aşağıdaki gibidir:
Bacaklar ne zamandır kaşınıyor?
Örneğin, böcek ısırıkları birkaç gün içinde iyileşmektedir, bundan daha uzun süren veya gitmeyen rahatsızlığın muhtemelen başka bir nedeni bulunmaktadır.
Kızarıklık var mı?
Bazı kaşıntı nedenleri, kızarıklık, bazıları ise döküntüdür. Belirli bir kızarıklık, kişinin neye sebep olduğunu bilmesine yardımcı olmaktadır. Genel olarak, cilt koşulları, cilt tahrişi veya böcek ısırmaları döküntülerle ilişkili kaşıntı nedenleridir. Kızarıklık olmadan kaşıntı genellikle sistem genelindeki sorunlardan kaynaklanmaktadır.
Mevcut herhangi tıbbi durum var mı?
Cilt bakımı, şeker hastalığı olan kişiler için önemli bir konudur. Bacak kaşıntıları olduğunu fark eden herkes bunu sağlık ekibiyle ele almalıdır.
Kişi herhangi bir tetikleyiciyle karşılaştı mı?
Kişi bacak kaşıntısı olduğunda her hangi bir tetikleyici faktörlerle karşılaşıp karşılaşmadığına bakmalıdır. Bu tetikleyici faktörler aşağıdaki gibidir:
• Açık havada zaman harcamak
• Çamaşır deterjanı değişimi
• Bacakları traş etmek
Ayrıca yeni topikal krem gibi olası alerjenlere maruz kalmakta kaşıntıya neden olmaktadır. Tıraştan kısa bir süre sonra gelişen kaşıntı, bunun sebep olabileceği anlamına gelmektedir.
Kaşıntı Hafifletmek İçin İpuçları
Bacak kaşıntısı olan kişilerin semptomları hafifletmek için evde deneyebilecekleri çeşitli taktikler vardır. Yapılan çalışmalar, yulaf ezmesi bazlı losyonların uygulanmasının kaşıntı, cilt kuruluğu ve pürüz yoğunluğunu azalttığını göstermiştir. Yulaf ezmesi banyoları, özellikle çocuklar ve kaşıntılı cildi olan bebekler için yararlı olmaktadır. Yulaf ezmesi banyosu dışında diğer kişisel bakım önerileri bulunmaktadır. Bu kişisel bakım önerileri aşağıdaki gibidir:
• Soğuk kompres kullanmak
• Cildin kurumasını önlemek için özel kremlerle düzenli olarak nemlendirmek
• Ilık duş veya banyoları seçmek ve cildi tahriş eden sıcak sudan kaçınmak
• Tezgah üstü (OTC) antihistaminikler almak
• Tahriş olmuş cildi rahatlatmak için OTC hidrokortizon kremleri uygulamak
• Hipoalerjenik çamaşır ürünleri kullanmak
• Cildin nefes almasını sağlayan yumuşak kumaşlardan yapılmış giysiler giymek
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Bacaklarda kaşıntı bir hafta veya daha fazla sürede ya da evde tedaviden sonra iyileşme belirtileri göstermiyorsa, kaşıntılı bacaklar hakkında doktora görünmenin zamanı gelmiştir. Doktor sürekli olan bacak kaşıntılarının neyin neden olduğunu belirleyerek, rahatlama sağlamak için losyonlar, jeller, temizleyiciler, ilaçlar ve diğer tedaviler önermektedir. Çoğu durumda kişi, dikkatli cilt yıkama, düzenli nemlendirme ve OTC ilaçlarıyla bacak kaşıntılarından kurtulmaktadır. Egzama gibi kronik cilt rahatsızlığı olan kişilerin kaşıntılarını azaltmak için reçeteli ilaçlar kullanmaları gerekmektedir. Ciddi sağlık koşulları kaşıntılı bacaklara neden olduğunda, durumu değerlendiren ve semptomlardan kurtulma sağlayabilen doktora görünmek çok önemlidir.
Kaynakça:
medlineplus.gov
wiley.com
diabetes.org
nationaleczema.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu