Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Bakalit: Tanımı, Tarihi, Özellikleri, Kullanım Alanları ve Tehlikeleri

0 8.612

Bilezikleri ve satranç taşlarını yapmak için plastik bakalit’in neden kullanıldığını hiç merak ettiniz mi? Bunun sebebi sahip olduğu benzersiz özelliklerden kaynaklanmaktadır. Bu yazıda, bakalit’in tanımı, özellikleri, tarihi, kullanım alanları ve tehlikeleri hakkında bilgiler yer almaktadır.

Bakalit Nedir?

İlk üretilen ve sentetik plastiklerden biri olan Bakalit, iletken olmaması ve ısıya dirençli özellikleri nedeniyle oldukça talep edilen bir plastik türüdür. Üretimin zirvesinde, Bakalite çok yönlülüğü ve ilk yapay plastik olarak övgü almıştır. Ayrıca, çok sayıda endüstriyel ve ticari uygulamaya sahip olan farklı bakalit seviyeleri ve çeşitleri bulunmaktadır. Bakalitin oluşumu kâğıt veya cam bez katmanları sentetik reçine ile emprenye edilmektedir. Ayrıca kumaş selüloz kâğıt, sentetik iplik, pamuk, cam kumaşlar veya dokunmamış kumaşlardan yapılmaktadır ve ardından ısı ve basınç uygulanmaktadır. Bu nedenle ısıyla sertleşen bir plastiğe dönüşmektedir.

Bakalit Plastik Özellikleri

• Bakalit, fenol formaldehit reçinesinin ticari adıdır.
• Kimyasal adı polioksibenzil metilen glikol anhidrittir.
• Isıyla sertleşen bir plastiktir. Isıyla sertleşen bir plastik, ısıtıldığında sıvılaşan ve dövülebilen bir plastiktir. Daha sonra soğutulduğunda kalıcı olarak sertleşmektedir ve böylece çeşitli eşyalar yapmak için kullanılabilmektedir.
• Elektrik iletmemektedir.
• Isıya dayanıklıdır, yanmamaktadır.
• Aynı zamanda kimyasal etkiye dayanıklıdır.
• Plastik Çağında formüle edilen ilk sentetik plastiktir. Leo Baekeland, onu 1907 yılında New York’ta geliştiren kimyagerdir.
• Fenolün formaldehit ile eliminasyon reaksiyonunun bir ürünüdür. Bir reçinedir (belirli bitkilerden eksüdasyon olarak elde edilen veya basit moleküllerin polimerizasyonu ile hazırlanan katı veya yarı katı viskoz maddeler sınıfına ait bir madde).
• Bakalitin dielektrik sabiti 4,4 ile 5,4 arasında değişmektedir.
Amerikan Kimya Topluluğu bakaliti, 1993 yılında dünyada şimdiye kadar formüle edilmiş ilk sentetik plastik olarak önemli bir yere sahip olduğu için, Ulusal Tarihsel Kimyasal Dönüm Noktası olarak ilan etmiştir. Bakalit, telefonlardan, elektrikli aletlere, mücevherlerden tencere saplarına kadar birçok ürünün yapımında kullanılan bir plastiktir. Uygun bir şekilde Bin Kullanım Malzemesi olarak adlandırılmıştır. Bakalitin ticari marka hakkı, Bakelite AG adlı bir Alman firması tarafından alınmıştır. Bakalit’in çeşitli özellikleri ve kullanım alanları bulunmaktadır.
Yüzyılın başlarında, çok yönlü ve ucuz malzemeye olan talep artarken plastik üretimi patlamıştır. En eski ve en uyarlanabilir plastik formlarından biri, fenol ve formaldehit içeren bileşenlerle yapılan bakalittir. On yıllardır insan hayatının neredeyse her alanına sızan Bakalit üretimi; mücevher, oyuncak, elektrik ve yalıtım ürünlerini içermektedir. Zeminden tavan karolarına kadar istenen birçok koleksiyonda kullanılan bakalit, yıllarca evlerde kullanılmıştır. Antika meraklıları bakaliti, sadece koleksiyonlarının değerli bir parçası olarak kullanmakla kalmamış, , yemekleri ve mücevherleri de zenginleştirmek için kullanmışlardır. Güzel tasarlanmış el yapımı olan bu ürünler, koleksiyoncu pazarında makul bir fiyata satılmaktadır.

Bakalit Tarihi

Bakalit: Tanımı, Tarihi, Özellikleri, Kullanım Alanları ve TehlikeleriBakalit insanlık tarihinin büyük bir bölümünde, günlük aletler ve ürünlerde çoğunlukla hayvan derileri, kemik, fildişi, ahşap, metaller, bitki lifleri, hayvan kılları ve benzerlerinden yapılmıştır. Bitkilerden kauçuk lateks ve lak böceğinin salgılarından elde edilen gomalak gibi doğal plastik maddelerin yaygın kullanımı ciddi bir şekilde yaklaşık üç yüzyıl önce başlamıştır, ancak bazıları çok uzun bir süredir kullanılmaktadır. Örneğin, Orta Amerika medeniyetleri yaklaşık 3.600 yıldır lastik toplarla oyunlar oynamaktadır. Sorun, bu doğal plastiklerin elde edilmesinin zor ve pahalı olmasıdır. Sanayi devrimi malzemeler için büyük bir talep yaratırken, kimyagerler ciddi şekilde yeni malzeme kaynakları ve yeni malzemeler aramaya başlamışlardır.
1800’lerde birkaç kısmen sentetik plastik icat edilmiştir. Öncelikle bitki selülozu ve kâfurdan yapılan selüloit 1850’lerde üretilmiş ve hala yaygın olarak kullanılmaktadır. Öncelikle süt proteini ve formaldehitten yapılan Galalith, 1890’larda icat edilmiştir ve kostüm takılarında muazzam bir büyüme sağlamıştır ancak sonunda diğer plastikler tarafından gölgede kalmıştır. Daha sonra 1909’da, Leo Baekeland adlı Belçikalı bir kimyager tamamen sentetik ilk plastiği üretmiştir ve bu, birçok tüketim malının üretilme biçiminde devrim yaratmıştır. Baekeland plastiğine Bakalit adını vermiştir. Özellikleri, onu seleflerinden çok daha çeşitli amaçlara uygun hale getirmiştir. Örneğin, ısıya dirençlidir ve elektriği iletmemektedir, bu yüzden gerçekten iyi bir yalıtıcıdır. Bu da onu 1900’lerin başında ortaya çıkan otomotiv ve elektrik endüstrilerinde özellikle faydalı kılmıştır.
Pek çok modern plastik gibi, Bakalit de hafif, dayanıklı ve neredeyse sonsuz şekillerde kalıplanabilir olmasıdır, bu nedenle üreticiler potansiyelini fark ettikçe kullanımı hızla genişlemiştir. Tüketiciler öncelikle estetik niteliklerinden etkilenmişlerdir, önemli, üst düzey bir hisle birlikte şık bir görünüm elde etmek mümkündür. Bakalit mücevher kutuları, lambalar, masa takımları, saatler, radyolar, telefonlar, mutfak gereçleri, sofra takımlar, satranç takımları, bilardo topları ve poker fişleri gibi çeşitli oyun parçalarını satın almışlardır. Bakalite, geniş bir tüketici kitlesinin daha önce erişilemeyen ürünlerden yararlanmasını mümkün kılan yeni bir çekici, uygun fiyatlı, kullanışlı tüketim malları çağını başlatmıştır.
Bakalit, moda dünyasına belki de en büyük damgasını vurmuştur. Bakalit mücevherler 1920’lerde diğer malzemeler için uygun fiyatlı ve çekici bir alternatif olarak son derece popüler hale gelmiştir. 1950’lerde yarı saydam ve mermer tonları da dahil olmak üzere çeşitli renklerde üretilmiştir. Bu dönemin bakalit takıları genellikle puantiyeli ve köşeli çift ayraçlar gibi çarpıcı desenlere sahiptir ve karmaşık şekillere oyulabilmektedir. Bakalit ve ondan önce Galalith plastikleri moda dünyasına tanıtmış ve naylon, polyester, spandeks ve daha fazlası takip etmiştir. Bu plastikler, moda tasarımcılarına daha az malzeme, daha az ağırlık, daha az kırışıklık ve daha az masrafla birlikte daha fazla kumaş seçimi, daha fazla yaratıcılık ve daha fazla dayanıklılık konusunda ilham vermiştir. Ev aletlerinden mücevherlere kadar antika Bakalit eşyalar bugün müzelerde sergilenmekte ve yüksek miktarlarda satılmaktadır.
Çağdaş koleksiyoncular için bu maddeyi çekici kılan, bakalitin kendine özgü görünümünde ve belirli bir dönemi temsil etme biçimlerinde yatıyor olabilmesidir. Giderek daha fazla tüketicinin daha önce ulaşılamayan modalardan ve tüketim mallarından yararlanabildiği bir zamandır. 1950’lerden sonra, piyasada çok çeşitli plastikler ortaya çıkmıştır ve birkaç uzmanlık çoğunlukla elektrik kullanımında Bakaliti geride bırakmıştır. Ama bakalit, insanların güzelliği, çok yönlülüğü ve dayanıklılığı nedeniyle değer verilen ilk gerçek modern plastik olarak plastik tarihinde her zaman özel bir yere sahiptir. Artık hayatları iyileştirmek için pek çok şekilde her gün kullanılan plastiklerin hızla büyümektedir. Hayat kurtarmaya yardımcı olan tıbbi cihazlar, en yüksek performansı sağlayan atletik donanımlar, yiyeceklerin daha güvenli ve daha taze tutmaya yardımcı olan ambalajlar ve soğuk ya da sıcaktan koruyan giysi üretiminde plastikler üretilmektedir.

Bakalit Ne İçin Kullanılır?

Bakalit: Tanımı, Tarihi, Özellikleri, Kullanım Alanları ve TehlikeleriDaha önce de belirtildiği gibi, bakalit otomobil ve elektrik alanlarından çeşitli endüstrilerde kullanılmıştır. Endüstriyel Bakalit ürünleri arasında radyolar, elektrik, otomobil dağıtıcı kapakları ve kablo yalıtımı bulunmaktadır. Daha sonra Bakalitin çok yönlülüğü araştırıldıkça çeşitli ürünler üretilmiştir. Müzik aletleri, kamera parçaları ve bir noktada bakalit, Amerika Birleşik Devleri Darphanesi tarafından madeni paraların yerini almıştır. 1960’ların başlarında, oldukça arzu edilen bir ürün haline gelmiştir. Ev aletlerinde santraç taşları, kolyeler, bilezikler, tabaklar ve mutfak kaplarında kullanılşmıştır. Günümüzde bakalit eşyalarının koleksiyon olmasının nedenin bir kısmı, güzel zanaatkârlık yüzündendir. Piyasa değeri, retro hissi ve belirli ürünlerin sınırlı miktarları nedeniyle son derece yüksektir. Örneğin, bakalit mücevherler, tabaklar veya tencere setlerinden daha nadir kullanılmaktadır.

Bakalitin Kullanım Alanları

Bakalit ürünlerinin üretimi çok fazla maliyetlidir ve süreç karmaşıktır. Bunun yerine ikameler bulunmuştur, ancak daha önce, çeşitli ürünlerin yapımında kullanılmıştır. Bu ürünler aşağıdaki gibidir:
• Saksafon ağızlıkları
• Düdükler
• Kameralar
• Elektrikli gitarlar
• Telefon ahizeleri
• Cihaz muhafazaları
• Boru sapları
• Düğmeler
Bakalit ısıya, elektriğe ve kimyasal etkiye karşı direnci nedeniyle günümüzde bazı alanlarda kullanılmaktadır. Ve bu alanlar aşağıdaki gibidir:
• Ampuller için taban ve prizler
• Vakum tüpleri
• Elektrikli bileşenler
• Otomobil dağıtıcı kapakları ve diğer izolatörler
• Tellerin, fren balatalarının ve bazı seçkin otomobil parçaları
• Takılar
• Saatler
• Radyolar
• Satranç, poker, bilardo, domino, mahjong karoları, dama, vb. kullanılan oyuncaklar ve oyun parçaları.
• Teneke kutular, tencere sapları vb. gibi mutfak gereçleri.
Bununla birlikte yıllar geçtikçe bakalit kullanımı azalmış olsa da, yine de çeşitli işlemler, maddeler için faydalı ve önemli bir malzeme olduğunu kanıtlamaktadır.

Bakalit Tehlikeli midir?

Bakalit: Tanımı, Tarihi, Özellikleri, Kullanım Alanları ve TehlikeleriBakalitin tehlikeli doğası farklı kaynaklardandır, bunlar üretim, toplama ve imha etmedir. Bakalit, inanılmaz miktarlarda formaldehit, asbest ve diğer aşırı derecede toksik polimerler içeren üretilmiş, sentetik bir plastik olduğundan, bu istenen ürünleri üreten kişiler kendilerini riske atmaktadırlar. Üretildiği dönemlerde güvenlik ve sağlık önlemleri zorunlu değildir. Bu çalışan erkekler ve kadınlar, maruziyet yoluyla kendilerini toksinlere maruz bırakmışlardır. Ayrıca, iyi huylu bir eğlence gibi görünse de, bakalit ürünlerini toplamak da bir sağlık tehdidi oluşturmaktadır. Şayet bir bakalit ürünü kırılırsa, sentetik materyaller havaya karışmaktadır ve soluma, yutma veya doğrudan ciltle temasa neden olabilmektedir. Bakalit koleksiyonları güzel ama ölümcül olabilmektedir.
Diğer plastik bazlı ürünler gibi, bakaliti atmak çevre için son derece tehlikelidir. Eski ev tadilatlarının zirveye çıkmasıyla, birçok kişi istemeden tavan veya yer karolarının değiştirmiş ve bakalite maruz kalmıştır. Dahası, koleksiyoncular, özellikle bir tabak veya bilezik kırılırsa maruz kalmaya da duyarlıdır. Bu ürünlerin uygun olmayan şekilde imha edilmesine yönelik çevreye yönelik bariz tehlikenin yanı sıra, önemli ve kalıcı bir sağlık riski vardır. Bu ürünler sadece formaldehit içermemektedir, bakalit de bilinen ve tehlikeli bir toksin olan asbestte içermektedir. Bakalit tozuna maruz kalma akciğer enfeksiyonlarına, mezotelyoma ve diğer solunum komplikasyonlarına neden olabilmektedir. Mezotelyoma tedavileri de dâhil olmak üzere bu rahatsızlıklar için tıbbi bakım atılımlar yoluyla iyileşiyor olsa da, hala devam eden bir risk vardır; sadece bu ürünleri imal edenler için değil, aynı zamanda onlara sahip olanlar için de geçerlidir.
Bu malzemelerin güvenli bir şekilde imha edilmesi çok önemlidir. Pek çok tesis, bakalit ürünlerini insan veya çevre sağlığına zararlı olmayacak şekilde dikkatlice imha etmektedir. Böylelikle bu zararlı plastikleri temizlemek ve dolayısıyla çevreyi daha iyi bir yer haline getirmek için herkes üzerine düşeni yapmalıdır. Günlük rutinden zararlı plastikleri değiştirmenin yollarını bulunmalıdır. Ancak bunları kullanmak gerekiyorsa, güvenli ve temiz bir şekilde atılmalıdır.

Kaynakça:
https://www.researchgate.net/publication/5534271_ChemInform_Abstract_100_Years_of_Bakelite_the_Material_of_a_1000_Uses
https://www.bbvaopenmind.com/en/technology/innovation/bakelite-the-first-synthetic-plastic-to-transform-the-world/
https://www.plasticsmakeitpossible.com/whats-new-cool/fashion/styles-trends/bakelite-the-plastic-that-made-history/

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku