Tianhe Uzay İstasyonu temel olarak üç ana modülden oluşuyor. Bunların isimleri sırasıyla Tianhe, Wentian, Mengtian’dır. Bu modüllerin temel teknolojisi, bundan önce gönderilen ve bu istasyondan çok daha küçük istasyonlar olan, Tiangong 1 ve Tiangong 2’ye dayanıyor. Bu modüllerden öğrenilen bilgiler ve tecrübeler, Tianhe Uzay istasyonu’nun inşa edilmesi ve sürdürülebilmesi için çok büyük katkılar sağladı.
Uzay istasyonlarını iki kısıma ayırabiliriz. Birinci kısım tek modülden oluşan, daha kısa görev sürelerine imkan sağlayan istasyonlardır ki bu istasyonlar için Salyut, Skylab ve Tiangong’a örnek verebiliriz.
İkinci kısım Uzay İstasyonu ise birden çok modülden bir araya gelen ve çok daha uzun süreli görevlere izin veren istasyonlardır. Bunlar için de MIR, ISS ve CSS uzay istasyonları örnek verilebilir.
CSS (China Space Station) temel olarak 3 modüle sahiptir ki bu 3 modül, CSS Uzay istasyonu’nu ikinci nesil uzay istasyonu yapmasının yanısıra Tiangong 1 ve Tiangong 2’den çok daha uzun görev sürelerine olanak sağlar. Peki CSS’i ikinci nesil uzay istasyonu yapan bu üç modül ne? Özellikleri ve kabiliyetleri neler? İstasyona ne gibi kabiliyetler taşıyor?
3 modülünde kendine özgü çeşitli işlevleri var.
2021 Nisan ayının 29’unda fırlatılan ve ilk model olan Tianhe, istasyon için navigasyon, yörünge düzeltme, bilimsel cihazlar ve bir robotik kol gibi işlevlerinin yanı sıra 3 kişiye de yaşanılabilir bir ortam oluşturabilecek bir kapasiteye sahiptir. 16 metre uzunluğunda ve 4,2 metre çapa sahiptir. Diğer iki modeli olan Wentian ve Mengtian modülleri daha çok bilimsel modüllerdir. Uzay radyasyonu, kozmik ışınlar ve sıfır yerçekimi deneyleri gibi şeyler için bilimsel aletleri içerirler. Ayrıca Wentian modülü, Tianhe’deki navigasyon, yörünge düzeltmeye ve iletişim gibi cihazların yedeğine sahiptir. Bu istasyona kargo ikmalleri ise Shenzhou ve Tianzhou kapsülleri ile sağlanır. Shenzhou kapsülü insan taşımak için geliştirilmiş ve soyuz üzerine kurulmuş bir tasarım. 9,2 metre 2,8 Metre genişliğindedir. Ayrıca istasyona 3 kişi taşıyabilir. Tianzhou ise kargo taşımak için geliştirilmiştir. 9 metre uzunluğunda ve 3,5 metre çapındadır. Ayrıca alçak dünya yörüngesine 6500 kilogram yük taşıyabilmektedir. Böylesine büyük ve pek çok modülden oluşan bir istasyonun inşa edilebilmesi için elbette oldukça yüksek kapasiteli roketlere ihtiyacınız olacaktır.
Çin tarafından geliştirilmiş olan Chang’e 5 veya Tianwen-1 gibi oldukça önemli ve zor görevlerde kullanılan Long March 5, tam olarak bu ihtiyaçları yerine getirebilecek kapasitededir. Long March 5 roketinden biraz bahsetmek gerekirse, temel olarak iki aşamadan oluşur. Fakat opsiyonel olarak daha iyi kabiliyetler için üçüncü aşamanın eklenmesi de mümkündür. İlk aşamasında 2 adet YF77 adlı motoru 
kullanmaktadır. YF77 adlı bu motor yakıt olarak, hidrojen ve oksijen kullanmaktadır. Ayrıca her biri ortalama olarak 700 kilo newton itki üretebilir ki bu oldukça iyi bir değerdir. İkinci aşamada ise iki adet YF75D motoru kullanmaktadır. ilk aşamada da olduğu gibi hidrojen ve oksijen kullanmakta ve ortalama 88 kilo newton itki üretebilmektedir. Opsiyonel olarak eklenebilen 3. aşamada ise 2 adet YF150D motoru kullanılmakta ki ek olarak üçüncü aşama eklemek daha uzak mesafelere yük götürebilmek de oldukça etkilidir. Diğer motorlara kıyasla daha farklı bir yakıt türü olan hypergolic kullanılmakta ki bu yakıt türü uzun süre boyunca vakum ortamına dayanabilme kabiliyetine sahiptir ve ortalama olarak 6 buçuk kilo newton itki üretebilmektedir.
İstasyonun kurulumu için imzalanan anlaşmalara göre ilk fırlatma 2018 yılında yapılması hedefleniyordu fakat modüllerin yapımında karşılaşılan bazı teknik hatalar ve problemlerden ötürü Tianhe modülünün yapımının bitişi 2020 yılına ertelenmiş oldu. 2020 yılına gelindiğinde modül bitmiş ve 2021 yılının Nisan aylarında fırlatılmaya hazır hale gelmiştir.
Önümüzdeki yıllarda istasyona kargo ve insan dahil olmak üzere 12 görev planlanmış durumdadır. istasyon bitişine doğru yoğun bir şekilde astronot taşıyabilme kapasitesine sahip olacaktır. Bunun yanı sıra 3 astronot taşıyabilen Shenzhou kapsülünün daha gelişmiş bir versiyonu ile 6 adet taykonot, tek bir fırlatmada istasyonu erişim sağlayabilecek yeni nesil mürettebatlı uzay aracı adı verilen bu kapsül, uzay istasyonuna kenetlendikten sonra yapılan yeniden doldurma işleminin ardından aya gidebilecek kapasiteye sahip olacak fakat henüz aracın ay yörüngesinden daha ileriye gidebileceği tam kesin değil. Şu anlık aracın sadece ay yörüngesine erişebileceği söyleniyor. Uzay İstasyonu’na kargo gibi ikmallerin yapılabilmesi için Tianzhou adındaki kapsülün kullanılması hedefleniyor. Tiangong 2 adlı istasyonunda zamanında aktif bir şekilde ikmal yapmak amacıyla kullanılmıştı. Toplamda 13000 kilogram ve 6000 kilogram ağırlığındaki yükleri taşıyabilecek aracın uzay İstasyonu’na kenetlenmesi, tamamen otomatik bir şekilde olacağı söyleniyor. Ayrıca İlerleyen zamanlarda long March 5 yerine daha gelişmiş roketlerle çalışabilme ihtimali mevcuttur. Örnek vermek gerekirse şu anda geliştirilmekte olan Long March 9 roketi ile birlikte uzay istasyonuna çok daha fazla yük taşınabilir veya yeni modüller eklenebilir.
En son, Shenzhou-13 uzay aracı 3 taykonotuyla 6 aylık uçuş görevin başarıyla tamamlayarak 16 Nisan 2022 de başarıyla yeryüzüne dönüş yaptı. Araçta eşyalar da taşındı. Çin’in başkenti Pekin’de kısa süre önce dönüş kapsülündeki eşyalar çıkarıldı. Çıkarılan yaklaşık 73 kilogram ağırlığındaki eşyalar arasında ekin tohumları, hatıra pulları, gençlerin tabloları ve Çin Medya grubu’na ait olsa yüksek çözünürlüklü bir fotoğraf yer alıyor. Shenzhou-13 misyonları sırasında uzayda tohum yetiştiriciliği, biyolojik ve kültürel 
araştırmalar da dahil, bilimsel değere ve sosyal faydaya sahip olan ondan fazla deney gerçekleştirildi.
Önümüzdeki yıllarda göreceğimiz bu hızlı ve büyük gelişimin henüz başlangıcında olduğumuz ikinci uzay çağını etkileyecek oldukça önemli bir faktör olduğundan hiç şüphemiz yok Çin’in bu gelişimi ABD tarafından daha etkileyici ve büyük kararlar almasına sebep oluyor. Üstelik Rusya’nın 2025’te ISS’ten ayrılma kararının ardından iyice hızlanan bu yarış önümüzdeki 20 yılı derinden etkileyecek gibidir.
Kaynakça:
BBC, CNBC
Yazar: Tuncay Bayraktar