Ülkemizde son yıllarda yazılı ve görsel medyada çokça yer edinen bu ilginç canlı pek bilinmeyen oldukça faydalı ve rağbet gören bir deniz sakinidir. Halk arasında daha çok deniz hıyarı veya deniz patlıcanı isimleriyle bilinir. Canlı, İngilizce de de “sea cucumber” yani deniz hıyarı olarak bilinir. Biyolojik olarak Derisidikenlilerden familyasına(Holothuroidea) mensup omurgasız bir canlı çeşidi olan deniz patlıcanı Latince Holothuria spp. olarak bilinir.
Deniz hıyarının vücut şekli bir hıyar veya sosisi hatırlatır. Hayvanın sosis şeklinin bir ucunda ağzı diğer ucunda da anüsü yer almaktadır. Genellikle 30 cm ebatlarında olan deniz hıyarları boyutları itibarıyla 60 cm.ye kadar çıkabilmektedir. Daha çok sığ suların kıyıya yakın kesimlerinde yaşayan deniz hıyarlarının bilimsel olarak sınıflandırılmış 900 çeşidi bulunmaktadır. Deniz hıyarları kıyıya yakın yerlerde genellikle kumlar üstünde gezinerek ya 
da u şeklindeki kayaçlar arasında saklanarak beslenir. Deniz hıyarları yumurtlayarak çoğalmaktadırlar. Dişi ve erkek olarak çiftleşmelerinin yanında hermafradoit olanları da vardır. Sığ sulardaki kumlar üzerinde usul usul hareket eden deniz hıyarları ambulakral olarak isimlendirilen tüp ayaklara sahiptir. Bu ayaklar o kadar küçüktür ki canlı bir sosis şeklinde görülür. Deniz hıyarlarının bu küçük ayakları, aynı zamanda onun su altındaki dış dünyayı algılama organlarıdır. Deniz hıyarları solunumlarını su akciğeri olarak bilinen özel bir solunum sistemine sahiptir
Deniz hıyarları deniz biyologları tarafından denizlerin filtresi olarak kabul edilir. Araştırmalara göre ortalama bir deniz hıyarının bir senelik zaman zarfı içerisinde ortalama olarak 150 ton deniz kumunu temizlediği ortaya çıkmıştır. Özellikle tatil olanaklarının gelişmesi, doğanın her anlamda filtresi olan yeşil alanların tahrip edilmesi ve sanayi atıklarının filtrelemeden denize bırakılmasının yarattığı deniz kirliliği düşünüldüğünde deniz hıyarlarının ekosistem için ne kadar hayati bir rolü görülür. Denizlerin geleceği adına son derece önemli bir canlı olan deniz hıyarları maalesef son yıllarda kontrolsüz avcılık tehlikesiyle karşı karşıya.
Deniz altında oldukça yavaş hareket eden deniz hıyarları tehlike anında fevkalade karmaşık ve şaşırtıcı taktikler sergiler. Düşmanlarını salgıladığı beyaz tüplerle şaşırtıp şok eder. Bunun yanında kum püskürtmek suretiyle kendisine zarar vermek isteyen canlıları şok eden hamleler yapabilir. Deniz hıyarının en ölümcül saldırı şekli ise midesini anüsünden çıkarmasıdır. Midesini anüsünden çıkaran deniz hıyarı, mide sıvısı içinde yer alan asit ve diğer toksik maddeleri salarak oldukça geniş bir bir alandaki tüm canlıları öldürebilir. Deniz hıyarının bu saldırısı o kadar şiddetli ve ölümcüldür ki bu saldırı da kendisi de hayatını kaybedebilir.
Deniz hıyarlarının en şaşırtıcı özelliklerinde biri de adeta bilim kurgu ve korku filmlerinde 
çıkan mahlukatlar gibi sergilediği tuhaf özellikleridir. Deniz hıyarları sahip oldukları metabolik özelliklerinden ve protein yapılarından ötürü istedikleri zaman sıvı forma geçip her türden engelin içerisinden geçebilmeleridir. Nihayetinde omurgasız bir yapıya sahip olmasına rağmen ayrılıp tekrar birleşebilmesi inanılmaz bir özelliktir. Deniz hıyarı ülkemizde ticari olarak 2000’li yıllardan itibaren bilinir hale gelse de Uzak Doğu mutfağının binlerce yıllık tatlarından biri olarak kabul edilir. Deniz hıyarının Çin mutfağında özel bir de pişirim şekli bulunmaktadır. Denizden taze olarak çıkarılan deniz hıyarları tuzlu suda pişirilerek kurutulur. Yeneceği zaman ise tatlı suda kaynatılarak çoğunlukla çorba olarak tüketilir.Uzak Doğu’da deniz hıyarı hem gıda ürünü olarak mutfakların vazgeçilmezi hem de kozmetik, medikal sektörünün önemli bir kaynağı olarak kullanılmaktadır. Geleneksel Çin tıbbında deniz hıyarı; iktidarsızlık, yorgunluk, kilo eksiliği, eklem ağrıları, bağışıklık sistemi sorunları gibi çokça sağlık probleminde kullanılmaktadır.Deniz hıyarı, yoğun protein kaynağı olduğu için birçok tıbbi üründe de ayrıca kullanılır.
Ülkemizde deniz hıyarı avcılığı sektörü 2000’li yıllara dayanmaktadır. Ülkemizde özellikle Ege ve Marmara Denizi kıyılarında yüzlerce dalgıç geçimini deniz hıyarı toplayıcılığı yaparak 
sürdürür. Son yıllarda Uzak Doğu ülkelerine yapılan ihracatla senede 300 bin tona kadar deniz hıyarı satışı yapılmaktadır. TÜİK verilerine göre sende yaklaşık 7 milyon dolarlık bir gelir elde edilmektedir deniz hıyarı satışından. Son senelerde kontrolsüz bir şekilde deniz hıyarı avcılığı yapıldığı için Tarım Bakanlığı konuya el atmış ve her sene sadece belli alanlarda deniz hıyarı avcılığına izin vermektedir. İzin verilen alanların dışında avcılık yapılması ağır para cezalarıyla cezalandırılmakta ve bu konuda medyaya yansıyan uygulamalarda da görüldüğü üzere bu konuda sıkı tedbirler alınmaktadır.
Kaynakça:
http://divemagazinetr.com/deniz-patlicani-deniz-hiyari-hakkinda-tssf-tarafindan-yapilan-basvuruya-cevap-geldi/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Derisi_dikenliler
Yazar: Erdal Uğur