Coronavirus İçin Hazırlanma: Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler

Coronavirus hastalığı 2019 veya COVID-19, doktorların solunum yolu enfeksiyonu olarak adlandırdığı şeye neden olabilecek yaygın bir virüs olan koronavirüsün neden olduğu bir hastalıktır. Üst solunum yollarınızı (sinüsler, burun ve boğaz) veya alt solunum yollarını (nefes borusu ve akciğerler) etkileyebilir. 2020’nin başlarında, Çin’de Aralık 2019 salgını sonrasında, Dünya Sağlık Örgütü yeni bir tür koronavirüs tespit etmiştir. Yetkililer bu yeni virüsü şiddetli akut solunum sendromu koronavirüs 2 (SARS-CoV-2) olarak adlandırmıştır. Bu, COVID-19’a neden olan virüstür. Salgın hızla dünyaya yayılmıştır. Diğer koronavirüslerin yaptığı gibi, çoğunlukla kişiden kişiye temas yoluyla yayılır. Enfeksiyonlar hafif ila ciddi arasında değişir.

COVID-19’un Belirtileri Nelerdir?

Erken belirtiler şunlardır:
*Ateş
*Öksürük
*Nefes darlığı
Virüs zatürre, solunum yetmezliği, septik şok ve ölüme yol açabilir. Aşağıdaki ciddi semptomları kendinizde veya sevdiklerinizde fark ederseniz, derhal tıbbi yardım alın:
*Nefes darlığı veya nefes darlığı
*Devam eden göğüs ağrısı veya basıncı
*Kafa karışıklığı
*Uyanamamak
* Mavimsi dudaklar veya yüz
Virüse maruz kalır ve enfekte olursanız, belirtiler 2 gün veya 14’e kadar ortaya çıkabilir ve kişiden kişiye değişir.

Yeni Coronavirüsün Yayılma Şekli

Coronavirüsler hayvanları ve insanları etkileyebilir. Doktorlar hayvanlarda başlayıp insanlara yayılmış olabileceğini düşünmektedir. Virüs, çoğunlukla kişiden kişiye çoğu zaman hasta bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında yayılır. Damlacıklar 6 metreye kadar püskürtülebilir. Eğer solunursa veya yutulursa virüs vücuda girebilir. Virüsü olan bazı kişilerin semptomları yoktur, ancak virüsü yine de yayabilir. Virüs, bulunduğu bir yüzeye veya nesneye, ardından ağza, buruna veya muhtemelen gözlere dokunularak da alınabilir.

Bulaşmasına Nasıl Engel Olunabilir?

İnsanlar kendilerine virüs bulaşmasına engel olmak ve korunmak için neler yapabileceklerini bilmek istemektedir. İşte herkes için yapılması ve yapılmaması gerekenler:
-Ellerinizi her gün birkaç defa en azından 20 saniye kadar yıkayın. Aşağıdakileri yapmadan önce ve sonra sabun ve su veya en az % 60 alkol içeren bir el dezenfektanı kullanın:
*Yemek pişirmeden veya yemeden önce, ayrıca yemek işleri bittikten sonra
*Banyoyu ve tuvaletin kullanılmasının ardından
*Burnunuzu temizledikten, hapşırdıktan ya da öksürdükten sonra
-Gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmayın. Bir şekilde virüsle temas edilirse, yüze ve buruna dokunmak virüslerin vücuda girmesine yardımcı olabilir.
-Gribe benzeyen belirtileri öğrenin:
*Yüksek ateş
*Kuru öksürük
*Nefes darlığı
Çoğu zaman burun akıntısı yoktur.
-Hasta değilseniz maske takmanız gerekmez. Maskeler, hasta kişilerin başkalarına virüs bulaştırmasını önlemeye yardımcı olur, sağlıklı kişilerin maske takması fazla işe yaramaz. Talep dünya çapında o kadar yükselmiştir ki maske kıtlıkları başlamıştır. Maskeler hasta veya sağlık uzmanları gibi gerçekten ihtiyacı olan insanlara bırakılmalıdır.
-60 yaşın üzerindeyseniz veya bir rahatsızlığınız varsa, hastalığa yakalanma riski yüksek olduğundan ekstra önlemler alın ve umuma açık yerlerden uzak durun. En yüksek risk gruplarının yaşlılar ve kalp hastalığı, kronik solunum yolu hastalıkları ve diyabet gibi önceden var olan sorunlar yaşayan insanlar olduğu görülmektedir.
-Ateşiniz yüksek ise yolculuk yapmayın. Uçakta iseniz ve hastalandığınızı hissederseniz hemen mürettebatı bilgilendirin. Eve döndüğünüzde bir sağlık uzmanına başvurun.
-Özellikle altta yatan sağlık sorunlarınız varsa, etkilenen ülkelere seyahat etmeyi yeniden düşünün, mümkünse gitmeyin. Yüksek risk grubundaki insanlar için gereksiz seyahatlerin ertelenmesini önerilmektedir. Ayrıca herkes yolculuklardan kaçınmalıdır.
-Panik yapmayın. Uygun önlemlerin alınması, ellerin yıkanması ve hazırlıklı olunması yapılabilecek en iyi şeydir.
-Çaba sarf etmeye hazır olun. Dünya Sağlık Örgütü COVID-19’u bir salgın olarak ilan etmiştir. Evinizdeki biri hastalanırsa, yerel yetkililer 14 güne kadar karantinaya alınmanızı isteyebilir. Ailenizdeki herkes için reçeteli ilaçların yanı sıra reçetesiz ağrı kesicilere ve ev yüzeylerini temizlemek için dezenfektanlar gibi diğer sağlık malzemelerinin yanı sıra uzun süre dayanacak kadar raf ömrü uzun olan gıdalara sahip olduğunuzdan emin olun. Yetkililer genellikle bir pandemi durumunda 2 haftalık yiyecek ve su tedarikini, elektronik sağlık kayıtlarının kopyalarını almayı önermektedir.
-Sosyal mesafeyi koruyun. Kötü havalandırılan alanlardan, büyük toplantılardan ve kalabalıklardan kaçının, öksüren veya hapşıran herkesten üç ila altı metre uzakta durmaya çalışın.
-Grip aşısını atlamayın. COVID-19 ve grip semptomları tanıyı zorlaştıracak kadar örtüşmektedir. Grip aşısı yaptırdıysanız, gribe yakalanmanız veya tedavi gerektirecek kadar ciddi bir vakaya sahip olma olasılığınız daha düşüktür.
-Sağlığınıza öncelik verin. Kendini paralarcasına çalışmak, antrenmanları atlamak veya sağlıklı bir diyeti görmezden gelmek bağışıklık sisteminizi zayıflatabilir.
-Asya’da üretilmiş oyuncak veya ürünlerden kaçının. Virüs yüzeylerde saatlerce ve muhtemelen birkaç gün yaşayabilse de, farklı sıcaklık ve koşullarda bir yerden bir yere taşınma sürecinde hayatta kalma olasılığı aslında düşüktür.
– Yaşlı yetişkinler ve ciddi kronik rahatsızlıkları olan kişiler gibi yüksek riskli komşuları kontrol edin: yiyeceklerini ve tıbbi malzemelerini izleyin ve hastalandıklarında yardımcı olabilecek kişi veya kuruluşlara ulaşabildiklerinden emin olun.

Kendinizi İyi Hissetmediğinizde Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler

-Ateş, öksürük ve nefes darlığı çekiyorsanız, erken yardım alın ama hemen en yakın acil servis kliniğine gitmeyin. Hastalığı başkalarına yaymayacağınızdan emin olmak ve protokolü öğrenmek için önce 112’yi veya 184’ü arayın.
-Sadece doktorunuzu görmek için dışarı çıkın. Bunun dışında evden çıkmayın.
-Dışarı çıkmanız gerekiyorsa, toplu taşıma araçlarından, taksilerden ya da başka birinin aracına binmekten kaçının.
-Dirseğinizin ya da mendilinizin içine öksürün ya da hapşırın ve mendili derhal kapalı bir çöp kutusuna atın. COVID-19 şüpheniz olmasa da soğuk algınlığını yaymamak için bunu yapmalısınız.
-Virüsünüz olduğundan şüpheleniyorsanız ailenizle veya evcil hayvanlarınızla aynı ortamda olmayın. Yakınınızdaki kişilerin korunması için yemeğinizi ayrı yiyin, ortak eşya kullanmayın, farklı odalarda uyuyun ve mümkünse aynı banyoyu kullanmayın. Önerilere evcil hayvanlar da dahildir çünkü Hong Kong’da virüs için test edildiğinde pozitif çıkan bir köpek rapor edilmiştir ancak yetkililer, köpeğin gerçekten enfekte olduğundan emin olmadıklarını söylemiştir. ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri uzmanları evcil hayvanların bu hastalığa yakalanıp yakalanmayacaklarından emin olmadıklarını söylemektedir.
-Virüs olduğundan şüpheleniyorsanız başkalarının yanında düzgün bir maske takın, yönergeleri izlemezseniz maskenin kendisi bir enfeksiyon kaynağı olabilir.
– Hemen antibiyotik almaya başlamayın. Koronavirüs bir virüstür, antibiyotikler sadece bakterilerin neden olduğu hastalıklarda işe yarar.
-Evinizdeki bir kişinin düzgün bir şekilde nasıl temizleneceğini bildiğinden emin olun. Yapılan çalışmalar, hastalık etkeni olan koronavirüslerin yüzeyler üzerinde 1-2 saat ya da birkaç gün yaşayabildiğini göstermektedir. COVID-19’un yayılma şansını azaltmak için, yüzeyleri düzenli olarak sabun ve su ile temizlemek için tek kullanımlık eldivenler giyin, ardından virüsü öldürmek için bir dezenfektan kullanın. Etkili seçenekler arasında 1 litre su için 4 çay kaşığı çamaşır suyu çözeltisi, en az % 70 alkol içeren çözeltiler bulunur.

Kaynakça:

https://www.webmd.com
https://www.bilgi.edu.tr

Yazar: Müşerref Özdaş