Esnemek; insanların genelde iradesinde olmadan gelişen bir harekettir. Esnemek aynı zamanda bir yüz refleksidir.Beyinde esnemeyi sağlayan merkez hipotalamus da bulunmaktadır. Önceki zamanlarda esneme, insanların yorgun olduklarında kandaki oksijen miktarını arttırmak amacıyla vücudun yaptığı bir solunum hareketi olarak bilinmekteydi. Ancak yapılan araştırmalarla birlikte esnemenin solunum olayında önemli bir işleve sahip olmadığı tespit edilmiştir.
İnsanlarda esneme olayı anne karında başlamaktadır. Anne karnında 11. haftadan itibaren esneme olayı başlar.Ve vücudun içinde bulunduğu oksijen koşulları çerçevesinde esneme sıklığı değişiklik göstermektedir. Esneme olayının uyku ile direk bir bağlantısı vardır.Ancak beyni uyanık tutmak ve uykuyu bastırmak amaçlıdır. Çünkü dikkat ettiğimiz taktirde esnedikten bir süre sonra uyumayı başaramazsak uykumuz kaçmaktadır.Aynı zamanda esneme insan duygularıyla ilgisi vardır. İnsanların durgun olduğu vakitlerde,canımız sıkıldığında hipotalamus’a ulaşan bilgiler esnememize yol açmaktadır. Esneme olayıyla birlikte özellikle dopamin ve serotin gibi sinir iletileri devreye girmektedir.
Esneme olayı çok ilginçtir. Mesela insanlar ağzı ve burnu ile nefes alabilmektedir. Ancak insanının ağzı kapalı olduğu taktirde esneme gerçekleşmemektedir. Esneme en çok olduğu vakit uykudan kalktığımız andır. Bunun yanında gece yatmadan öncede sık sık esnenmektedir. Yeryüzünde sadece insanların yanında kediler,kuşlar ve birçok hayvan esneyebilmektedir.
Araştırmalar sonucunda hayvanlar ve insanların esneme olayı farklı durumu ifade etmektedir. Hayvanların dikkat gerektiren olaylarda esnedikleri görülmüştür. Yani dış uyaranların fazla olduğu zamanlar hayvanların esnemesine neden olmaktadır.İnsanlarda ise bu durum tam tersidir. Sık sık karşılaştığımız esneme durumumuzu göz önüne getirdiğimizde dış uyaranların az olduğu, durağan vakit dilimlerinde esnediğimizi anlarız.
Esneme durumu aynı zamanda organizmamızın kendini sakinleştirme çabasıdır. Örneğin önemli bir sınav öncesinde bizler genellikle esneriz. Bu durum heyecan durumumuzu azaltılması anlamına gelmektedir. Çünkü, sınav heyecanı tarafından uyarılan organizma kendini sakinleştirme çabası içine sokar.Bu sakinleştirme çabasının sonunda insanda esneme meydana gelir.
Esneme Bulaşıcı Mıdır?
Evet. Esneme olayı bulaşıdır. Yüz hatlarımızda gerçekleşen değişimi gören kişiler bundan etkilenir ve esnemeye başlar. Bu olay tıpkı gülme olayında karşındakinin etkilenip gülmesi gibidir. Gıda ürünlerinin bulunduğu bir yere gittiğimizde ya da yemek yiyen birini gördüğümüzde bizimde açlık hissetmemiz de örnek olarak verilebilir.
Esneme Hareketinin Hikayesi
Araştırmalar sonucunda esneme hareketinin ilk insanlardan günümüze gelen bir hareket olduğu tahmin edilmekteydi. İlkel zamanlarda atalarımız akşam saatleri geldiğinde ısınmak ve aydınlanmak amaçlı ateşin etrafın topluca oturmaktaydı. Grup lideri artık yatma vaktiğinin geldiğini göstermek için ağzını açar ve tüm dişlerini gözükecek şekilde esnerdi.Böylece artık yatma vakti geldiğini herkes görürdü. Lidere bağlı olan diğer grubun üyeleri bu hareketi tekrarlayarak lidere katıldıklarını gösterirlerdi.
Daha bilimsel olarak esneme olayını inceleyecek olursak;
Esnemenin nedeni kanımızda bulunan oksijen oranının düşmesidir. Bu da gösteriyor ki esneme hareketinde vücudumuzda ki diğer faktörlerinde etkisi vardır. Esneme olayı insanın yüzünü yıkaması ve vücudunda ki uyuşukluk durumundan kurtulması sonucu bitmektedir.Hipokrat esneme ile ciğerlerdeki kirli havanın dışarı atıldığını ileri sürmüştür.
Dini Açıdan Esnemek
Peygamber Efendimiz içgüdüsel olarak meydana gelen esneme hareketini men etmiştir. Bunun yanında hapşurma olayını ise makul görmüştür. Peygamber Efendimiz toplum içindeyken ve özellikle Allah lafzı edilirken esneme olayının şeytandan geldiğini söylemiştir. Ve esnemeyi olabildiğince çabuk gidermemizi önermiştir.İzlenimlere göre insanların özellikle dua ederken sık sık esnediği görülmektedir.Bu konu ”hapşırmak Rahman’dan esnemek Şeytan’dan dır” diye bilinmektedir.
Cornell Üniversitesi Araştırmaları
Esneme kültür farkı olmaksızın tüm insanlarda görülen biyolojik bir harekettir. Ve kas gerginliğinin azalması sonucu meydana gelmektedir. Yapılan araşturmalarda insanların yüzde 90’ı günde bir ile on beş kez arasında esnemektedir.Yine araştırma sonuçlarına göre insanların yüzde 75 i sabah esnemektedir.Yemek yedikten sonra ve gerinirken esneme olayları artmaktadır. Başka bir istatistik de insanların %70 i bir başkasının esnemesin gördüğünde esnemektedir.Bu da esneme hareketinin bulaşıcı olduğunu ispatlamaktadır.