Fütürizm; 20.yüzyılda İtalyada ortaya çıkmıştır. Filippo Tommaso Marinetti, Fütürizm öncüsü olup 1909 yılında akımının ilkelerinin ‘Le Figaro dergisinde yayımlamıştır. Marinetti’nin Pariste yayımladığı ilkeler bir manifesto niteliğindedir.
Gelecekçilik olarak da adlandırılan Fütürizm, yaşamdaki müdavim değişimden bahsetmektedir. Fütüristlere göre bu değişim sanatta da kendisini göstermelidir. Evrenin bir değişim ile var olduğunu düşünen fütüristler, geçmişe dayalı tüm akımları, sanat kuramlarını yok sayarak yepyeni bir fikir ortaya çıkarmak istemişlerdir. Var olan değişim fütüristlere göre sanatta da değişik biçimlerle ve yollarla anlatılmalıdır.
Fütüristler, şiirdeki geleneksel tüm kuralları yok sayarak bir akım ortaya çıkarmışlardır. Şiir geleneğindeki ölçü, uyak ve tüm dil bilgisi kuralları fütüristler tarafından yok sayılmıştır.
Makineyi geleceğe dair en önemli simge olarak gören Fütüristler zamanla faşizm ile özdeşleşerek farkı bir niteliğe yönelmişlerdir. O yıllarda fütürist sanatçılar dünyanın kültür birikimini yıkmaya çalışarak savaşı yücelten beyanlarda bulunmuşlardır. İtalyada fütüristler bu şekilde bir faşizan tavra bürünseler de Rusyada farklı bir durum söz konusudur. Akımın Rusyadaki temsilcileri, savaş karşıtı bir tavır sergileyerek makine ve hız kavramlarını ekonomik bir fikir olarak ele almışlardır. Rusyanın en önemli sanatçılarından olan Mayakovski Fütürizm’in güçlü isimlerindendir. Mayakovski, şiirleri ve resimleri ile Fütürizmi ülkesine tanıtmıştır. Türkiyede ise Nazım Hikmet bazı şiirlerinde açıkça makine hayranlığını dile getirerek Fütürizmden etkilendiğini göstermiştir.
MAKİNALAŞMAK
Trrrum,
Trrrum
Trrrum
Trak tiki tak! Makinalaşmak İstiyorum!
Beynimden etimden iskeletimden geliyor bu!
Her dinamoyu altıma almak için çıldırıyorum!
Tükrûklû dilim bakır telleri yalıyor, damarlarımda kovalıyor
oto” direzinler lokomotifleri…
Nazım Hikmetin ‘Makinalaşmak adlı bu şiiri, Fütürizmin birçok öğesini barındırmaktadır. Fütürizmin tüm dil kurallarını yok sayması söz konusu şiirde açıkça görülmektedir. Bunun yanı sıra fütüristlerin makine hayranlığı da Nazım Hikmetin dizelerinde kendisini göstermiştir.
Kaynakça:
Çetişli, İsmail, Batı Edebiyatında Edebi Akımlar, Akçağ Yayınları, 2011
Yazar:Canan Yıldırım