Bazı durumlarda hayvanlarında kan ihtiyacı olabilir ve bu durum kan grupları ile ilgili bilgi sahibi olunmasını gerektirir. İnsanlar; bazı durumlarda kan gruplarını ne olduğu konusunda daha çok düşünmeye mecbur kalırlar. Mesela, kan verdiklerinde, kan transfüzyonu yaptıklarında, kan gruplarına göre bir diyet uygulamaları gerektiğinde. Peki; hayvanların kan grupları hakkında ne düşünüyorsunuz? İşte bu soru insanlarda olduğu gibi bazı durumlarda ulaşılması gereken bir soru haline gelir. Çünkü bu bilgi, beslediğiniz ya da mahallenizde bir hayvan yaralanıp kan ihtiyacı olduğu zaman kan ihtiyacını nasıl tedarik edeceğiniz konusunda size fikir verecektir. Mesela böyle bir durumda kan nakli söz konusu olduğu zaman “Yaban gelinciği ya da köpek bir muhabbet kuşuna kan verebilir mi? Ya da verdiği kan uyuşmazlık yapar mı?” gibi soruların cevabı bu bilgide saklıdır. Kan uyuşmazlığı; alıcının bağışıklık sisteminin yabancı kana saldırmasına, bağışlanan kanda kırmızı kan hücresi proteinlerine veya antijenlere karşı antikorlar üretmesine neden olan olumsuz bir reaksiyondur. Tüm hayvanların kan grupları olmasına rağmen her türün farklı bir sistemi vardır ve evcil hayvanların sistemleri hakkında diğerlerine göre daha detaylı bil edinmek mümkündür.
İnsan kan grubu sistemi, üç farklı antijene dayanmaktadır: A, B ve O’dır. Sahip olabileceğiniz olası kan tipleri, A, B, AB ve O’dur ve bunların her biri Rh pozitif veya negatif olabilir. O negatif kan grubu, genel olarak başka herhangi bir kan grubu tarafından evrensel olarak kabul edildiği kan grubudur ve AB kan grubu tipi pozitif herhangi bir başka kan grubundan kan alabilir.
Köpekler, kendileri için, çoğu, Köpek eritrosit antijeni (DEA 1.1, 1.2, 3, 4, 5, 6 ve 7) olarak adlandırılan kırmızı kan hücrelerine yapışabilecek sekizden fazla farklı antijene sahiptir. Genellikle belirli bir köpek cinsi içindeki bireyler aynı kan tipine sahip olmaktadır. Örneğin, tazıların yüzde 60’ı DEA 1.1 negatif yani evrensel köpek donörü kan grubuna girer. Ancak yeni kan grupları hala tespit edilmektedir. Örneğin yakın zamanda keşfedilen dal kan grubu, yalnızca Dalmaçyalılarda bulunuyor.
Öte yandan kedilerde; insan kanında bulunan aynı A ve B antijenleri olmasa da A ve B sadece iki olası antijen bulunur. Evrensel bir donör veya 
alıcı kan grubu yoktur, ancak evcil kedilerin büyük çoğunluğu (yaklaşık yüzde 90’ı) A tipi kanına sahipken, daha egzotik safkanlar genellikle B tipidir. Ancak bu çok nadirdir.
Köpekler gibi, at kanı grupları, cins çizgileri boyunca gevşek bir şekilde düzenlenir, ancak 8 farklı antijen kombinasyonunu temsil eden 30 farklı grup vardır. Bu gruplar A, C, D, K, P, Q ve U uluslararası olarak kabul edilirken, T hala araştırılmaktadır. İneklerdeki durum daha zordur, çünkü A, B, C, F, J, L, M, R, S, S, T ve Z olmak üzere 11 ana kan grubu vardır. Ancak B grubu, 60’ın üzerinde farklı antijen içerir ve kan eşleşmeleri yapar. Bu durumda transfüzyonlar için zordur.
Bir dahaki sefere evcil bir hayvana kan transfüzyonu yaptırmanız gerektiğinde tüm bunları aklınızda bulundurmanız o hayvanın canını kurtarmanıza yardımcı olabilir. Hayvanların insanlarla ortak yönleri vardır, ama yine de onları insanlardan ayıran çok farklılıklar da mevcuttur. Hollywood’un Vahşi Hayvan Cerrahı olarak bilinen Dr. WA Jaquiss, 1935’te 2 yaşındaki Afrika aslanı Panthera leo Pal’da kan nakli gerçekleştirmiştir. İşlem, kan üzerinde yapılan çok sayıda testten sonra başarıyla gerçekleştirildi.
Hayvanlarda farklı kan gruplarının nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Yine de insanlarda, hastalık bağışıklığına ilişkin evrimsel seçim ile ilgili olması gerektiği düşünülmektedir ve kan antijenlerimizi ebeveynlerimizden aldığımızı kesin olarak biliyoruz. Hayvanlar bizlerin en yakın dostlardır. Sevelim ya da sevmeyelim bu canlılara herhangi bir olası durumda, müdale edilmesi gerektiğinde kan gruplarının farklı olabileceği gerçeği, onların hayatta kalma şansını artırabilir.
Kaynakça:
animals.howstuffworks.com
researchgate.net
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu