İnsan Kafatası başın üst ve arka kısımlarını teşkil eden bir kemik kafesciktir. Alt ve arkada omurgayla kenetlenir ön kısımda yüz kemiklerini barındırır.
Yetişkin bir insanda çapları, önden arkaya yaklaşık olarak 18cm, 13cm, 14,5cm’dir. İnsan Kafatası orta hatta olan dört kısımdan yani alın, kalbur, temel ve artkafa kemikleri, yanlarda da çifter olan dört kemiğin birleşmesinden yapılıdır.
Kafatasında iki kısım ayırt edilir, kafatası tepesi, kabarıktır ve kafatasının en üst kısmını temsil eder; iç kısım toplardamar sinüslerinin içine yer alan derin oluklar gösterir; ince olan girintilerin içinde beyin zarı atardamarları yer alır. Dış kısım, kemiklerin birbirine bağlanarak oluşturduğu çizgilerle kaplıdır.
Bu dikişler iki yankafa kemiğiyle alın kemiğinin kenetlendiği yerde bregma, iki yankafa kemiğiyle artkafa kemiğinin birleştiği noktada lambda adını alır. Kafa kubbesi iki tarafında ‘şakak çukuru denilen iki çöküntü gösterir; insanın kafatası tabanının bir üst kısmı vardır. Burası önde yüz kemikleriyle eklemleşir: arkada yutak, şahdamar ve artkafa bölgelerine uyar. Kafa tabanının iç veya kafaiçi yüzü üç kata ayrılır: Ön kat veya kalbursu alın katı beyinin alın loblarına, orta kat veya temel şakak katı, hipofiz orta beyine, arka veya artkafa şakak katı, soğonilik ile beyinciğe tekabül eder.
İnsanın Kafatası alt kısmında birçok boşluk mevcuttur: bunlara kafatası taban boşlukları adı verilir. İnsanın Kafatasından ayrılan veya kafatasına giren organlar bu kısımlardan yolunu bulur. Bu boşlukların bazıları, kalbur kemiğinin kalbursu laminası veya yatay lamina, buradan koku sinirinin telleri geçer; görme siniri ile göz atardamarının geçtiği göz çukuru deliği, kamamsıkemik çentiği, içinden göz devindiren birleşik ve dış sinir. Makara siniri, göz siniri ve göz toplardamarı geçer.
Büyük yuvarlak delik içinde üst çene siniri, oval delik içinde alt çene siniri vardır. Ön yırtık delik, şahdamar kapalı, içinden iç şahdamar geçer. İçkulak yolu, yüz ve işitme sinirlerine yol teşkil eder. Arka yırtık delik ise dil-yutak, kafa-omurilik ve akciğer-mide sinirlerine ve iç boyun toplardamarına geçit verir; dil-yutak sinirinin geçtiği boyun siniri deliği, soğoniliği, omur atardamarları ile omurilik sinirlerinin yer aldığı artkafa büyük deliği.
Kafatasının toplumlara göre değişik tipleri vardır. Brakisefallerin kafatası neredeyse oval, dolikosefallerinki ise epeyce uzuncadır.
Yazar:R. Emir Karasu