Kırmızı periler tarihin en ünlü şehir efsanelerinden birinin parçasıdır. Ortaya çıkıp kaybolma hızları, onlara tanıklık edecek kadar şanslı olanların onları tek bir test bile yapmadan tanımlamalarına neden olmuştur.
1989 yılında ilk kez fotoğraflandılar. Fotoğraf siyah beyaz çekildi. Beş yıl sonra, 1994’te, ilk renkli fotoğraf nihayet geldi ve o zamandan beri bilim insanlarının kameraları için yakalanması zor oldular, birkaç kez yakalanmalarına izin verdiler.
Yakın zamana kadar Şili’deki Atacama çölünün yıldızlı gökkubbesinde göründüler. Avrupa Güney Gözlemevi’nden (La Silla) astronomi uzmanları kırmızı perileri “yakalayarak” bu muhteşem görüntüyü ortaya çıkardılar ve bu atmosferik fenomenin ne olduğunu ayrıntılı olarak açıkladılar.
Kırmızı Perilerin Bilimsel Açıklaması
Ünlü gözlemevindeki bilim insanları, bunun fırtına bulutlarının üzerinde meydana gelen zor bir yıldırım şekli olduğunu belirtiyor.
Dünya atmosferinin 50 ila 90 kilometre yüksekliğinde elektrik boşaltırlar. Gökyüzünde normal şimşeklerden çok daha yüksekte meydana gelmelerinin yanı sıra, kırmızı periler genellikle gördüğümüz beyaz şimşeklerden daha soğuktur ve çok daha sönük görünürler.
Görüntü ayrıca hava parıltısı olarak bilinen yeşil bir tonun arka planda nasıl boyandığını da gösteriyor. Gün boyunca güneş ışığı Dünya atmosferindeki azot ve oksijenden elektronları çeker.
Geceleri ise bu elektronlar atom ve moleküllerle yeniden birleşerek parlamalarını sağlar. Hava parıltısı genellikle sadece Işık kirliliğinin olmadığı çok karanlık gökyüzünde görülebilir.
Bilim enstitüsü fotoğrafın Şili’deki Atacama çölünün ortasındaki La Silla’da bulunan ESO 3.6 m teleskobunun platformunda çekildiğini bildirdi. Yüksek rakımı ve ışık kirliliğinin olmaması nedeniyle La Silla, bu olağandışı olayları yakalamak için mükemmel bir yer.
Atacama Çölü ![Kırmızı Peri Nedir?]()
Dünya üzerindeki en kurak kutupsuz çöl olan Şili’nin Atacama Çölü, kıyıdaki Cordillera de la Costa sıradağları ile And Dağları arasında sıkışmış yaklaşık 600 millik (1.000 kilometre) bir kara parçası boyunca uzanır. Bölge çarpıcı jeolojik oluşumlara sahiptir ve bilim insanlarına zengin araştırma fırsatları sunmuştur.
Atacama Dünya’daki en eski çöldür ve kabaca son 150 milyon yıldır yarı kurak koşullar yaşamıştır. Bilim insanları, bölgedeki benzersiz jeolojik ve atmosferik koşulların bir araya gelmesi sayesinde çölün iç çekirdeğinin yaklaşık 15 milyon yıldır aşırı kurak olduğunu tahmin ediyor. Araştırmacılara göre, bu mükemmel kurak iç çöl bölgesi yaklaşık 50.000 mil karelik (130.000 km kare) bir alana yayılıyor.
ESO Teleskobu
ESO 3.6m Teleskobu 1977 yılında hizmete girmiş ve 1999 yılında tamamen yenilenmiştir. 2004 yılında teleskobun görüntü kalitesini önemli ölçüde artıran yeni bir ikincil ayna hücresi üretildi. 2007 yılında yanal pedlerin kontrol sistemi yükseltilmiştir. Teleskobun görüntü kalitesi Zenith’te 0.2 arcsec’den daha iyidir. Teleskop bir at nalı/çatal montajına ve ikincil aynanın F/8’den F/35 Cassegrain odağına değiştirilebilmesini sağlayan değiştirilebilir bir üst birime sahiptir. İşaretleme hatası yaklaşık 5 arcsec RMS’dir. İşaretleme 70 derece zenital mesafe ve 5.5 saat HA ile sınırlıdır, ancak kutbun altındaki küçük bir bölgeye ulaşılabilir. Teleskobun işletimi ve bakımı ESO’nun sorumluluğundadır.
Kaynakça:
BBC
Yazar: Tuncay Bayraktar