İnsanın hayatta kalmasının temel sebep ve yapılarından biri olan nosisepsiyon, acının algılanmasıdır. Bir hayatta kalma aracı olarak görülen bu temel his, karmaşık organizmalarda oldukça büyük öneme sahip. Burada önemli olan nokta, nadir de olsa bazı insanlarda dünyaya geldiğinde görülen acıya karşı duyarsız olma hali, onların hayatlarına 25 yıl kadar devam edebildiğidir. Doğumdan sonraki süreçte bu durum normal gibi yorumlansa da, acıyla ilk karşılaşılan diş çıkarma döneminde sorunlar görülmeye başlanır. Bu durum ciddi kalıcı hasarlara yol açabilir: acının duyulmama hissiyle parmaklarını ısırarak koparma, ya da kemiklerini kırma gibi. CIPA sendromu olarak bilinen bu acı hissinin olmaması durumu nadir bir hastalık olarak bilinir.
Vücutta görülen bir doku hasarında ağrının algılanmasıyla bir elektrokimyasal süreç başlar. Köken olarak da kelime, noci yani Latincede zarar ya da zedelenme anlamına gelir. Vücutta görülen bu nosiseptör uyaranların her biri ağrı oluşturur. Bunu bir tehdit olarak algılayan vücut, nosisepsiyon durumunu yaşar.
Acı duyma hissi, beynin singuat-cingulate korteks bölümlerinde bir stres algısının tetiklenmesiyle başlar. Acıyı duyumsamaya sahip olan bütün türlerde bu sinir sistemi dengesi görülür. Ancak burada tehlikeli olan bu acının fiziksel mi duygusal mı olduğunun ayırt edilemiyor oluşudur. Nosisepsiyon her ne kadar hücreler vasıtasıyla oluşan fizyolojik bir süreç gibi görünse de, bu fizyolojik tepkime karşısında bazı psikolojik önlemler alıp harekete geçme gerekliliği de önemlidir.
Nosisepsiyonun insan hayatında ağrı ve acı vasıtasıyla olası tehlikelerden kaçınmak gibi önemli uyarılar ve yollar sunar. İnsan böylece yaşam boyu acıyla ilgili deneyimler oluşturur ve buna göre yaşar. İnsan hayatı dışında çoğu canlı için de bu ayrım hayat kurtarıcı olabilir.
Kaynakça:
acikdersankara.edu.tr
Yazar: Özge T.