Somon Balığı, Som Balığı olarak da bilinen, uzun mesafeli göçleri ile meşhur bir balık türüdür. Tatlı su ve denizlerde yaşayan somon balıkları, göçmen hayvanlardır. Somon balıkları, yumurtlamak amacıyla ilkbahar mevsiminde, nehirlerin içlerine doğru giderler. Bu yolculuklarda, 3 ila 5 metre yüksekliğe kadar çıkan çağlayanları sıçrayarak aşarlar.
Som balıklarının türleri ise şu şekildedir;
– Demirkafa somu
– Kırmızı som,
– Atlantik somu,
– Kral somu,
– Köpek som,
– Pembe som,
– Gümüş som
Hem tatlı suda, hem de denizde yaşayan Som balıkları, özellikle kuzey yarım küredeki ılıman denizlerde yaşamaktadırlar. Som balıkları, Atlantik ve Büyük Okyanusta da kalabalık sürüler halinde yaşamaktadırlar. Somon balıkları, yapı itibariyle yırtıcı, çevik ve obur özelliklerine sahiptirler. Beslenmeleri ise balık yeme odaklıdır. Somon balıklarının vücutları, iğ şeklinde uzun ve yanlardan çok az basıktır.
Karakteristik özelliklerinden biri olarak, sırt yüzgecinin gerisinde bulunan dikensiz bir yağ yüzgeci gösterilebilir. Bu tür balıkların, başları pulsuzdur. Bu balıkların renkleri ise, kaç yaşında olduklarına ve beslenme sahalarının farklılığına göre değişiklik gösterir. Yetişkin bir somon balığının sırt bölgesi gri ve mavi, yan bölümler de gümüş renklidir. Bunlara ek olarak, baş ve vücut kısmında sayısız ufak siyah lekeler ve erkeklerinin yan taraflarında da kırmızı rozetler bulunur. Somon balıklarının genel olarak boyları 1 metre ve ağırlıkları da 9-15 kg’dır. Pasifikte yaşayan “Kral Som” ise, 1,5 – 2 metre civarlarında bir uzunluk ve 50 kg’a varan ağırlığıyla, en büyük som balığı çeşididir.
Bu balıklar, üreme dönemlerinde tatlı sulara göçmektedirler. Tam da bu dönemde, balıkların renkleri koyulaşır. Buna ek olarak, yanlarında ve solungaç kapaklarında, bir takım kırmızı lekeler de belirir. İlkbahar geldiğinde, som balıkları, sürüler halinde nehirlerin yukarı kısımlarına ilerlerler. Yumurtlama için yer arayan ve uygun noktayı bulan balıklar, ortam hazırlığı işlemlerine devam etmektedirler. Kumluk ve çakıllık olan sığ alanlarda, dişi som balıkları yumurtlamak için çeşitli çukurlar kazarlar. Som balıklarının erkekleri ise, zamanı gelince, çukur yuvalara bırakılmış yumurtaların tam üzerlerine spermlerini bırakarak, yumurtaları döllerler. Ardından, yumurtaların üzeri kumla örtülür. Yumurtlama gereksiniminden sonra, bitkin vaziyette kalmış balıkların çoğu ölür.
Yumurtlama döneminde oksijeni bol, serin ve tatlı suların çakıllarına gömülen som balığının yumurtaları, 5 – 6 ay kadar bir süre sonra, Nisan veya Mayıs aylarında açılır. Ortaya çıkan yavrular, somon balığından ziyade alabalık görünümündedirler. İştah durumları ve dişlerinin keskinliği gayet iyi durumdadır. Bahsedilen genç yavrulara, “parr” denir. Yaklaşık iki sene süresince, yavruların ağırlıkları 30-40 katı civarında artış gösterir. Yine bu süreçte, boyları 15 – 20 cm kadar büyüklüğe ulaşır. Bu evrede, yavaş yavaş somon balığı görünümünü almaya başlayan balıklar, ilk yıllarını nehirde geçirirler. Büyüme evresini atlatan balıklar, denize ulaşınca ise hızla beslenerek gelişimlerini sürdürürler. Bunlara “swolt” denir.Aradan geçen birkaç yılın ardından, üreme dönemleri gelen balıklar, akıntının ters yönünde yüzerek, yumurtlayabilmek için doğdukları nehirlerin içlerine doğru giderler. Ancak bu yolculuk, hiç de kolay değildir ve birçok balık bu dönemde ölür.
Somon balıklarının ekonomik açıdan önemi büyüktür. Rusya nehirlerinde yaşayan somon balıklarının yumurtaları, tuzlanarak hazırlanıp, “Japon havyarı” olarak tüm dünyaya satılır. Özellikle sportif açıdan, bu besinin tüketilmesi tavsiye edilmektedir.
Kaynakça:
http://www.turkcebilgi.com/ansiklopedi/som_bal%C4%B1%C4%9F%C4%B1
Yazar:Baran Akçok