Volkan, evrimin belirlenmesi gereken kendine özgü bir sistemdir. Bir yanardağ karmaşık ve kaotik bir sistem olduğundan, herhangi bir volkanolojik bilgi geniş bir volkanik modelde tamamen dikkate alınmalıdır. Bu tür bir görev kolay değildir, birçok aktif ve hareketsiz yanardağ dikkatle izlenmelidir. Her bir volkanolojik parametrenin incelenmesi ve unisono’daki varsayımsal olarak geniş volkanik model üzerindeki etkisini değerlendirmesi gerekirken, bu yöntem zor bir çaba olabilir. Bu yazı, gelecekteki bir volkanik aktivite açısından dünyadaki tek bir volkanın veya bir volkan bölgesinin karakteristik özellikler hakkında bilgiler yer almaktadır. Kullanılan teknik yöntemler geniş ve yenilikçi olduğu kadar aynı zamanda uygulanabilirdir.
Volkanik Patlamayı Tahmin Etmek
Aktif yanardağların çalışmasındaki önemli bir sorun, patlama tarihi, yüzeyde gözlemlenen magma kompozisyonları ve hacimlerindeki değişiklikler ile yeraltındaki magma farklılaşma süreçlerinin doğası ve zaman ölçeği arasındaki bağlantıdır. Patlamaların zamanlamasını ve tarzını belirleyen ikincisidir, bu nedenle, belirli volkanik sistemlerin nasıl davrandığı ve geliştiğine dair modeller için temel olan ve dolayısıyla tehlikenin azaltılmasını belirleyen şeydir. Acil hedefler, aktif olan, yıkıcı patlamalar geçmişi olan ve yüksek nüfuslu bölgelerde bulunan yanardağlardır. En son analitik teknolojiden en iyi şekilde yararlanmak için, yerleşik bir stratigrafi ve kaya bileşimi ile iyi çalışılmış bir yanardağ üzerinde çalışmak da önemlidir.
Volkanik örneklerle ilgili çalışmalar, deneysel araştırmalar ve teorik modelleme, magmatik sistemlerin dinamikleri ve sıhhi tesisat sisteminin zamanla nasıl geliştiğine dair iç görüler sağlarken volkanik olayları yorumlamak için fiziksel bir çerçeve sunmaktadır. Bu nedenle, hesaplamalı ve analitik tesisler, enstrümantasyon ve son volkanik aktivite ile ilişkili kapsamlı gözlemsel, jeofiziksel, jeokimyasal ve petrolojik veri setlerinin toplanması, volkanların nasıl çalıştığına ilişkin görüşü büyük ölçüde geliştirir. Pek çok aktif yanardağ, bu tekniklerden sadece bazıları kullanılarak volkanik tahmin açısından incelenmiştir. Buradaki zorluk, ana kimyasal, petrolojik, fiziksel ve jeofiziksel parametrelerin, magma yükselme hızlarının tarihini, magma farklılaşmasının zaman ölçeklerini, geçmiş ve magmatik kanalın mevcut durumu ve mevcut gazdan arındırma durumu aynı anda dikkate alınmalıdır. 
Bu tür kavramsal senaryo, durgun yanardağların izlenmesiyle orantılı olabilir, böylece volkanik patlamaları tahmin edebilir. Lar vd, Nijerya’nın kuzeydoğu yarısını işgal eden, Kamerun volkanik hattını çevreleyen Jos ve Biu Plateaux volkanik bölgelerini incelemiştir. Ve hiçbir faaliyet bildirilmemiş, göze çarpan sayıda uykuda olan volkanlarla dağılmış durumda olduğunu gözlemlemiştir. Yakın çevredeki Kamerun volkanik hattı boyunca çeşitli volkanik patlama vakaları, Nijerya’daki hareketsiz volkanlardan herhangi birinin yeniden aktivasyonu olasılığına işaret etmektedir. Mandal, tersine, Kachchh yarık bölgesinin (KRZ) altındaki litosferik yapıyı değiştiren Réunion sıcak noktası üzerinden hareket ettiğinde 65 My’de Deccan volkanizmasını deneyimleyen Hint plakasıyla karşılaşır. Deccan volkanizmasının kabuk-manto üzerindeki etkisini ölçmek için Mandal, kabuk düzeltmeli P-kalıntılarının ve P-dalgalı telesismik tomografinin modellenmesi yoluyla KRZ’nin altındaki üst manto yapısının tasvirine odaklanır.
Üst mantodaki sismik hızdaki azalma, Deccan volkanizmasına bağlı olarak sıkışmış karbonatit ve kısmi eriyiklerin varlığıyla açıklanabilir. Uçucu CO akını 2 astenosferin içinde carbonatite eriyikten çıkan krz meydana gelen alt kabuk depremler veriyor olabilir. Dahası, Hwang Guamsan Tüfü ve riyolitik saldırılarla ilişkili Guamsan kalderasının evrimini göstermektedir. Guamsan Tüfü, bazı volkanik breşler ve serpinti tüfleri ile baskın kül akan tüflerden oluşur. Breşler, bir havalandırma deliğinin yakınında blok, kül akışlı breş ve bir halka kırığının yakınında kaldera çökmesi breşinden oluşur. Kül akışı tüflerinin alt üyesi, akış birimleri üzerine herhangi bir kül bulutu düştüğü piroklastik akış oluşturucu püskürmelerden üretilirken, üst parça, aşırı kaynama püskürmelerinden kaynaklanan birçok kül akışından oluşur. Riyolitik intrüzyonlar intrakaldera tıkaç ve halka dayklara bölünmüştür. Kalderadaki volkanik faaliyetler 63.77-60.1 My boyunca patlama türleri ile birlikte bir kaldera döngüsü boyunca volkanik süreçler sergilemektedir.
Faaliyetler, lav kubbesi çöküşünden blok ve kül akışları ile meydana gelen, genişletilmiş piroklastik akışlar ve kül bulutu düşmeleri yoluyla ilerler. Ayrıca, tek bir merkezi havalandırmadan piroklastik akış oluşturan püskürmelerle ilerleyen ve çoklu halka çatlak delikleri boyunca kaynayan püskürmelerden genişlemeyen kül akışlarıyla iletilen pelan püskürmesi ile başlamıştır. Daha sonra kalderanın çökmesi, daha önceki tek bir merkezi havalandırma deliğinden birden fazla halka çatlak deliğine herhangi bir ötelemeye neden olmuştur. Kaynama püskürmelerini, yüzeyde birkaç lav kubbesi bulunan küçük bir tıkaç ve halka dayklar halinde riyolitik magmanın enjekte edildiği efüzif püskürmeler izlemiştir. Ayrıca çoklu halka çatlak delikleri boyunca kaynayan püskürmelerden genişlemeyen kül akışları ile iletilir. Daha sonra kalderanın çökmesi, daha önceki tek bir merkezi havalandırma deliğinden birden fazla halka çatlak deliğine herhangi bir ötelemeye neden olmuştur. 
Kaynama püskürmelerini, yüzeyde birkaç lav kubbesi bulunan küçük bir tıkaç ve halka dayklar halinde riyolitik magmanın enjekte edildiği efüzif püskürmeler takip etmiş ve çoklu halka çatlak delikleri boyunca kaynayan püskürmelerden genişlemeyen kül akışları ile iletilmiştir.
Öte yandan Vega, volkanik risk hesaplaması durumunda yeni bir metodoloji ortaya koymaktadır. Bu medoloji bilimsel-teknik ve ekonomik çabaların çoğu, savunmasızlığı değerlendirmek için birkaç metodolojik değerlendirmedir. Ve çok daha az risk ile esas olarak tehditlerin değerlendirilmesine yöneliktir. Diğer durumlarda, tehdit ve güvenlik açığı bağımsız olarak değerlendirilir ve bu da mantıksal olarak bütünsel risk değerlendirmesi için birçok güçlük ortaya çıkarır. Güvenlik açığı değerlendirmeleri olarak adlandırılan çalışmaların çoğunun, hayati altyapı, nüfusun yalnızca fiziksel ve işlevsel karakterizasyonları ve teşhisleri olduğunu doğrulamak da kolaydır. Bu nitelendirmeler, her bir tehdide maruz kalan unsurların mekansal ve zamansal açığa çıkmasını temsil eden coğrafi referanslı indeksler veya güvenlik açığı haritaları açısından neredeyse hiç yorumlanamaz.
Bunlar, PIGA Grubunu, alt imzacıların yönlendirmesi altında ve Kolombiya Çevre Bakanlığı’nın kurumsal desteğiyle Universidad Nacional de Colombia’nın siyaset, bilgi ve çevre yönetimi alanında yönlendiren sorular ve akademik zorluklardı. Tolima Özerk Bölge Şirketi, Kolombiya Tolima Departmanında bulunan Cerro Machín yanardağının etki alanındaki unsurları ve ekosistemleri inşa etmişlerdir. Amaçları,nüfusun karşılaştığı tehditleri, zayıf noktaları ve riskleri araştırmak ve incelemektir.
Sonuç olarak, volkanik riski belirlemek, iç tehdit indekslerinin için yeni bir denklem oluşturulmuş ve ayarlanmıştır. Bu denklemde yer alan bilgiler aşağıdaki gibidir:
• Yoğunluk dereceleri,
• Süreleri,
• Uzama ve birikime,
• Kırılganlık indeksi
• Mekansal ve zamansal maruziyet derecesi,
• Sosyal, ekonomik, kurumsal ve ekosistem gibi maruz kalan faktörleri,
• Tehditlerin iç ve dış tepkileri,
Her bir piksel düzeyinde uygulanan bu denklemlerle ve coğrafi bilgi sistemlerinin (GIS) kullanılmasıyla, hasar riski modellenir. Ve yanardağın, olası bir patlamasının krizin başlangıcı ve patlaması olmak üzere iki analiz senaryosu için jeo-uzamsal olarak entegre edilir. Cerro Machín, önceden belirlenmiş değerlendirmenin mantıksal çerçevesine göre, hem maruz kalan her unsurdaki hem de her bir tehdidin oluşturduğu toplam riskin elde edilmesini sağlar.
Son bir nokta olarak, ele alınan her bir analiz senaryosu için, toplam risk haritalarının yanı sıra kaçış yolu haritaları, nüfus ve nüfus merkezlerinin geçici veya nihai olarak yeniden yerleştirilmesi için olası barınaklar oluşturulur.
Halkın Merkezinde Volkanoloji
Paone, Somma-Vesuvius’un yanardağın durumu üzerine bir taslakla nasıl çalıştığını göstermiştir. Somma-Vesuvius, Plinian tarzı volkanik reaktivasyon olasılığı olan sakin bir stratovolkandır. Stratigrafisi, BP’nin son 40 bin yılında iyi bilinmektedir. Somma kalderasının bir parçası olan volkanik ürünler yeterince çalışılmamıştır. Tersine, daha genç ürünler, AD 79 Plinian patlamasıyla birlikte derinlemesine incelenmiştir. Plinian patlamasının etkisi incelenmiş ve özetlenmiştir. Volkanik tehlike anlayabilindiği ve yanardağın daha büyük Napoliten nüfusu için oluşturduğu riskten basitleştirilmiş bir şema sunulmuştur. Son 40 yılda Somma-Vesuvius yanardağı etrafındaki demografi arttığından sonuç olarak volkanik riskte artmıştır. Görünüşe göre İtalyan Sivil Koruma (ICP), Somma-Vesuvius (kırmızı bölge) etrafındaki devasa çalışmalarıyla nüfusu ve İtalyan otoritesini etkilemediğinden hala evler inşa edilmeye devam etmektedir. Günümüzde Somma-Vesuvius yanardağı bir tehdit ediyor gibi görünmüyor veya Vezüv çevresinde yaşayan insanlar yanardağdan korkmuyor. Ancak tam da bu anda olağan olduğu gibi, aileye ulaşmak için okulda çalışan tüm Napoliten halkına yapılan ve yapılacak işlerin mızraklanması gerekir.
Somma-Vesuvius’un etrafında yaşayanlar, Vesuvius çevresinde ortaya çıkan volkanik riski ihmal etme eğilimindedir. Yani ICP, bu Tehlikeli yanardağın davranışına çok daha fazla ilgi göstermelidir. Son olarak, herhangi bir aktif veya hareketsiz yanardağ, volkanolog tarafından çok dikkatli bir şekilde incelenmelidir. Ayrıca insanların Volkanoloji’nin merkezinde olması için tüm bilgilerin çevresinde yaşayan insanlara aktarılması gerekir.
Kaynakça:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0377027317304924
https://pubs.er.usgs.gov/publication/70196222
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu