Medyada sık sık karşılaştığımız ve çoğu zaman masum insanların ölüm ve yaralanmalarıyla sonuçlanan olayların baş sorumlusu olan mermi. Kamuoyunda daha çok ‘maganda kurşunu ‘ olarak bilinen ve adli tıpta ve balistik biliminde yorgun mermi olarak adlandırılan mermi, birçok kimsenin bilmediği hatta insanların kafasında ciddi merak uyandıran bir balistik olaydır. Çok sayıda deney ve tartışmanın da konusu olan yorgun mermi esas olarak havaya doğru ateşlenen herhangi bir merminin namlu çıkış hızını kaybettikten sonra yer çekiminin etkisiyle tekrardan hız kazanarak ama daha dengesiz bir şekilde yere düşmesidir. Ateşlenen herhangi bir mermi namludan çıktıktan sonra barutun yanmasıyla yaşanan patlamanın etkisiyle kuvvetli bir kinetik enerjiyle ilerlemeye başlar, bu aşamada merminin sahip olduğu doğrusal hızda ilerleme hali nedeniyle bu mermiye “Zinde Mermi” denir.Mermiler çıktıkları silahların namlu ve atış özellikleri, çap ve boylarının boyutları gibi faktörlerin etkisiyle belli bir mesafe ve hızdan sonra güçlerini kayberederek yerçekiminin etkisiyle düşüşe geçerler.İşte merminin tükenip dengesiz bir şekilde düşüşe geçtiği bu aşamadaki durumu ‘”Yorgun Mermi” olarak tarif edilir.
Yorgun mermi tabiri ilk olarak İkinci Dünya Savaşı sırasında kullanıldı. Bu savaş sırasında it dalaşı olarak bilinen avcı uçaklarıyla yapılan hava savaşları sırasında aşırı miktarda kullanılan mermiler sebebiyle bazı pilotlar uçaklarıyla aynı hızda ilerleyen mermiler görmekteydiler. İşte uzmanlar kuvvetli kinetik enerjisini kaybederek havada kararsız bir şekilde düşüşe geçen bu mermilere yorgun mermi adını verdiler.
Yorgun Mermiler ve Yol Açtığı Tehlikeler
Havaya veya herhangi bir yöne doğru ateş edilerek hedefini bulamadan düşüşe geçen mermiler , düştükleri veya çarptıkları noktada en yüksek güçleriyle etkilerini ortaya koymazken yine de ciddi yaralanma ölüm ve maddi hasarlara yol açmaktadırlar. Ateşli silah yaralanmalarından farklı belirtiler gösteren yorgun mermilere bağlı yaralanmalar, insanların yorgun mermi yaralanmaları hakkında bilgi sahibi olmaması bazen bu mermilerle yaralanan kişilerin yanlış müdahalelere maruz kalmalarına veya gerekli tedavinin geciktirilerek ölümlere sebebiyet vermektedir. Tıbbi terminolojide serbest�düşme hareketi yapan mermi çekirdeklerine bağlı yaralanma olarak nitelendirilen yorgun mermi yaralanmaları�riski, özellikle meskun mahallerde yapılan düğün ve kutlama�merasimlerinde ateşli silahların kullanımıyla daha da artmaktadır. Bu tur yaralanmalar seyrek görüldüğü için yaralanmaya�ilk müdahale yapacak sağlık personelinin yaralanma şeklini tanıması�ve gerekli müdahaleyi zamanında ve gerektiği ciddiyetle�yapmasında bazen gecikmeler olabilmektedir. Bu noktada beklenen İlk müdahale anındaki muayene bulguları ateşli silah yaralanmasına benzer özellik göstermese de bunların ASY olabileceği�ihtimali unutulmadan değerlendirilmeleri ve tedavileri yapılırken adli boyutu göz önüne alarak delilleri koruyacak şekilde davranılmasına�dikkat edilmelidir.
Ülkemizde Yorgun mermilere bağlı yaralanma ve ölümlerin artışında yaşanılan bölgelerin özellikleri ve insanların silah kullanma kültürlerinin de etkisi büyüktür. Turkiye’deki yaralanmalar�incelendiğinde özellikle yaz aylarında geceleri çatı�veya terasta yatma kültürünün olduğu Adana ve İzmir illerinde�bu tip yaralanmalara daha çok rastlanmaktadır.
Ülkemizde ve dünyada meydana gelen ciddi kayıp ve yaralanmalara yol açan yorgun mermiler konusundaki bilgisizlik ve duyarsızlık bu konudaki bilinçlenmenin önünde büyük engeldir. Yorgun mermiye bağlı ölümlerin en fazla arttığı dönemlere ve ülkelere baktığımızda,�1991 yılında 1. Körfez Savaşı sonrasında Kuveytin Irak işgalinden kurtarılmasına ilişkin kutlamalar sırasında havaya yapılan atış neticesinde 20 kişi hayatını kaybetmiştir.Latin Amerika ülkelerinde yılbaşı kutlamaları sırasında havaya ateş edilmesi yaygın bir kutlama şeklidir ve kayıtlardan Porto – Riko’da yılbaşı kutlamalarında her yıl ortalama 25 kişinin serbest düşen mermi çekirdeğiyle yaralandığı ve bunlardan 2sinin hayatını kaybettiği anlaşılmaktadır. 1985 – �1992 yılları arasında Los Angeles’ta 118 kişi “yorgun mermi”den ötürü yaralanmış, bu yaralılardan 38’i hayatını kaybetmiştir.
Yorgun Mermiler ve Adli Sorumluluk
Yorgun mermilere bağlı ölüm ve yaralanmalara baktığımızda gelişigüzel silah kullanmanın verdiği kural tanımazlıkla kolluk kuvvetlerinin bilinçsizlik ve dikkatsizliğinin en başta gelen nedenler olduğunu görmekteyiz. Hedef gözeterek yapılan atışlarda, tetiği çeken kişi atışın sosyal ve adli sorumluluğunu hisseder. Ancak havaya doğru yapılan atışlarda kişi, merminin yere düşeceğinin ve masum birinin yaralanabileceğinin idrakine varamamaktadır. Bu nedenle serbest düşme sonucu oluşan ateşli silah yaralanmalarıyla mücadele etmenin en önemli bileşenini eEğitim” oluşturmaktadır. İlk olarak silah sahiplerinin eğitilmesi, silahın tehlike ve sorumlulukları hakkında bilinçlendirilmeleri gerekir. İkinci sırada, sağlık personelinin bu tip yaralanmalara karşı eğitilmeleri, nedeni bilinmeyen yaralanmalarla karşılaşıldığında yorgun mermi olabileceğinin akılda tutulması, müdahale kayıtlarının ve ilk müdahalenin delillerin kararmasına engel olacak şekilde yapılmasının sağlanmasına dikkat edilmelidir.
Bu konuda basından iki örnek olay durumun vehametini ve sıklığını göstermesi açısından fikir ve hayret vericidir:
Yorgun mermi Türk diplomatı yaraladı
Türkiye’nin Bağdat Büyükelçiliği Üçüncü Katibi Özcan Şahin, 2 Aralık Cumartesi günü elçilik bahçesinde bulunduğu sırada nereden atıldığı belli olmayan bir mermi ile belinden yaralandı. Başka bir hedefe atılırken yön değiştiren ve “yorgun mermi” şeklinde nitelendirilen merminin Biksi marka makineli tüfeğe ait olduğu belirlendi. Bağdat Büyükelçiliğimiz etrafında yüksekliği yaklaşık 2 metre olan koruma duvarları bulunuyor. Olaya şahit olan büyükelçilik görevlileri merminin havadan düşerek Şahin’e isabet ettiğini anlattılar. Büyükelçilik görevlilerinden edinilen bilgiye göre, olay sırasında Bağdat Büyükelçimiz Ünal Çeviköz’ün elçilik binasında mesaide olduğu belirtildi.
Büyükelçilik Hedef Alınmadı
Üst düzey bir görevli, “Burada mermiler devamlı havada uçuşuyor. Bir tanesi de büyük şanssızlık sonucu gelip Özcan beye isabet etti. Hepimiz çok üzüldük. Büyükelçiliğimize bir saldırı da kesinlikle söz konusu değil” dedi. CASA tipi askeri bir uçakla pazar günü Ankara’ya getirilen Şahin, Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tedavi altına alındı. Hastane yetkilileri mermi çekirdeğinin başarılı bir ameliyatla çıkarıldıktan sonra Şahin’in taburcu edildiğini belirttiler.
‘Yorgun Mermi’ Kurbanı Emine Toprağa Verildi
Beyoğlu’nda çalıştığı tezgahın başında can veren 13 yaşındaki Emine Demirel’in ‘yorgun mermi’ kurbanı olduğu açıklandı. Demirel, bugün memleketi Mardin’in Kızıltepe İlçesi’nde gözyaşları ve Kürtçe ağıtlar arasında toprağa verildi.
MARDİN/ İSTANBUL – Hacı Ahmet Mahallesi, Yeni Yol Sokak üzerinde 2 Eylül 2013’te meydana gelen olayda bir tekstil atölyesinde çalışan 12 yaşındaki Emine Demirel, saat 16.30 sıralarında çalıştığı tezgahın üzerine yığıldı. Görgü tanıklarının ifadelerine göre arkadaşları Emine Demirelin yanına koştuklarında omzundan kanlar aktığını gördü. Hemen Okmeydanı Araştırma ve Eğitim Hastanesi’ne kaldırılan Emine Demirel tüm çabalara rağmen kurtarılamayarak hayatını kaybetti. Bugün öğlen saatlerinde Kızıltepe’ye getirilen Emine Demirel’in cenazesi, Bahçelievler Mahallesi’ndeki mezarlıkta defnedildi. Defin sırasında küçük Emine’nin yakınları mezarı başında Kürtçe ağıtlar yaktı.
Emine Demirel’in akrabası Memduh Öztürk, mezarlıkta yaptığı konuşmada, “Bunlar İstanbul’da çalışıyorlar. Kız 13 yaşında, ortaokul son sınıf öğrencisiydi. Sabah okula gidiyor, öğleden sonra kardeşlerinin yanına giderek onlara yardım ediyordu. Binanın 3’üncü katında çalışan kız kardeşlerinin yanına gidiyor orda çalışırken mahallede çeteler arasındaki bir çatışmada seken kurşun omuzundan giriyor, ordan kalbine isabet ediyor ve hayatını kaybediyor. İnşallah bu son olur. Türkiye ‘de çatışma ortamının bitmesi, çözüm sürecinin gelmesi bütün Türkiye halkını sevindirirken, bu tür çetelerin çatışmalarında hayatını kaybeden insanlar, hepimizi derinden üzüyor. İnşallah bu son olur. İki gün önce Gülsuyu’ndaki çatışma hala akıllardayken Hacıhüsrev’de bu olayın olması bütün halkımızı ve bizi üzmüştür. İnşallah bu son olur. Türkiye’de kalıcı bir barışın sağlanmasından sonra bu çetelerin savaşları, kendi aralarındaki çatışmaları da sona erer. Bu ülkede huzur içinde yaşamımızı sürdürürüz” dedi.
Defin sırasında kadın akrabaları Kürtçe ağıt yakarken, Emine Demirel, gözyaşları arasında toprağa verildi. Demirel Ailesi, mezarlık dönüşü, Bahçelievler Mahallesi’nde kurdukları çadırda taziyeleri kabul etti.
Yorgun Mermi Kurbanı
Öte yandan Emine Demirel’in “yorgun mermi” kurbanı olduğu belirlendi. Polis tarafından olaydan sonra başlatılan soruşturmada talihsiz kız çocuğunu öldüren kurşunun bir binanın 4. katında bulunan atölyenin açık penceresinden içeri girdiğini belirledi. Polis talihsiz kızın olay sırasındaki duruş açışı ve merminin küçük kızın omzuna giriş açısını hesapladıktan sonra, merminin girdiği tekstil atölyesi penceresinden lazerle atış açısı ölçüm incelemesi yaptı. Yapılan incelemede kurşunun tekstil atölyesinin karşısındaki tepede bulunan ve kuş uçuşu 200 metre uzaklıkta bir evden ateşlendiği tespit edildi.
Cinayet Büro Amirliği ekipleri tespit edilen eve yaptıkları baskında evde bulunan 25 yaşındaki G.Y. adlı kadını gözaltına aldı. Yapılan incelemede evin balkonunda 9 mm çapında bir boş kovan bulundu. Kovan incelenmek üzere polis kriminal polis laboratuvarına gönderildi. Evin balkonunun 13 yaşındaki kızın öldüğü tekstil atölyesini tam cepheden gördüğü öğrenildi. Asayiş Şube Müdürlüğü’nde sorgulanan G.Y. adlı kadın olaydan haberi olmadığını söyledi. Genç kadın gönderildiği adliyede serbest bırakıldı.
Soruşturma sonucunda evde oturan ve bağlantısı olan iki kişinin kimlikleri tespit edildi. Olay saatinden bu yana ortadan kaybolan bu iki kişi polis tarafından her yerde aranmaya başlandı. Bu kişilerin yakalanmasının ardından olayın aydınlanacağı öğrenildi. (Mehmet Ali DİNLER-Ali AKSOYER/DHA)
Kaynakça:
https://prezi.com/pryggnknyq5w/yorgun-mermi/
http://www.yenisafak.com.tr/gundem/yorgun-mermi-turk-diplomati-yaraladi-18090
http://www.radikal.com.tr/turkiye/cete_kurbani_emine_topraga_verildi-1154042
Yazar:Erdal Uğur