Victoria Gölü Ekvator’un güneyinde ve doğu Afrika platosunda bulunan Kenya, Uganda ve Tanzanya sınırları içerisinde yer alan, Superior Gölü’nden sonra dünyanın 2. en büyük tatlı su gölüdür.
Kagera, Victoria Gölünü besleyen en büyük ve en önemli ırmaktır. Kagera’nın kuzeyinde Katonga da Victoria Gölü’ne su taşır. Victoria Gölü, Nil Nehri’nin su ihtiyacının çok büyük bir kısmını karşılamaktadır. 1958 yılında İngiliz bir kaşif olan, John Hanning Speke tarafından görüldüğünde, büyüleyici ve devasa görüntüsü ile kendine hayran bırakan bu göle, uygun olacağını düşündüğü İngiltere kraliçesi Victoria’nın adını verdi. Daha önceleri bu gölün adı, Ukerewe olarak bilinirdi. Gölün detaylı araştırması 1901 yılında Sir William Garstin tarafından yapıldı.
Yapılan bu araştırmalar sonucunda, Victoria Gölü’nün uzunluğu 337 km, genişliğinin ise 240 km olduğu belirlendi. Denizden yüksekliği 1.115 m olan gölün havzasının yüz ölçümü 69.400 km2’dir. En derin yeri 84 m olarak belirlenmiştir. Ortalama derinliği 40m civarındadır. Afrikanın en büyük gölü olan Victoria Gölü’nün kıyı kesimleri, birbirinden çok farklı özellikler göstermektedir. Bazı kesimlerde 90-100mlik uçurumlar yer alırken, bazı bölgelerinde ise bataklıklar bulunmaktadır. Bataklık çevresi genelde papirüs ve dikenli ağaçlarla çevrilidir. Kenya topraklarında ise 25kmlik Victoria koyu bulunur. Gölde 200 çeşit belki daha fazla balık bulunmaktadır. Ekonomik açıdan özellikle Tanzanya ve Ugandaya büyük katkı sağlar. En değerli balık cinslerinden olan Tilapia”dır, tatlı su levreğine benzeyen bu balık, halka en çok kazanç sağlayan balıktır. Bölge halkının başlıca yiyeceği olarak da bilinmektedir.
Victoria Gölü’nde pek çok ada bulunmaktadır. Bu adalardan en büyüğü, gölün güneydoğusunda bulunan, önceden göle de adını veren Ukerewe adasıdır. Sese Adaları da en az Ukerewe adası kadar önem taşır. Bu adalara ulaşım için yük ve insan taşıyan, buharlı gemiler kullanılmaktadır. En büyük körfezleri arasında Emin Paşa körfezi ve Speke ile Kovirondo gelir.
En önemli limanları da Kenyada Kisumuku, Tanzanya’da Mwanza ve Bukaba, Ugandada ise Bell ve Bukutatadır. Victoria Gölü çevresinde halk, genellikle kahve ve pamuk yetiştir. Bazı bölgelerde şeker kamışı ve diğer sebze, meyve yetiştiriciliği yapan kişilerde vardır. 62 adadan oluşan ve gölün kuzey batısında bulunan Sese adalarında yoğun nüfusa sahip olan halk, balıkçılıkla geçinmektedir. Bundan 20 yıl kadar önce araştırma amaçlı göle bırakılan bir çeşit tatlı su levreği, ekolojik dengeyi bozarak, gölde yaşayan pek çok türü yok etmiştir. Ama halkın çok büyük bir çoğunluğu bu balığı avlayarak geçimini sağladığı için yok olan balık türlerini pek de düşünmemektedir. Victoria Gölünün düz ve bitki örtüsü çok az olan kuzey kısımlarında ise çok fazla yerleşim alanı yoktur. Genel olarak bölgede yaşayan halk Bantu dillerini konuşur, bölgesel olarak farklılık gösteren Bantu dillerinin farklı lehçeleri vardır. Victoria gölü, Victoria nyanza diye de bilinir. Batı ve doğu Rift vadilerinin arasında kalan Victoria gölünün Nile dökülen bölgesine de, Ripon Falls denir.
Uganda’nın Jinja bölgesinde bulunan Owen çağlayanına, uzun süren araştırmalar sonucu ve pek çok mühendisin bir arada çalışarak projesini hazırladığı, hidroelektrik enerji sağlayan bir baraj yapıldı. Bu barajın yapımından sonra, Victoria Gölü devasa bir su deposu görevini üstlendi. Gölün şu anki su toplama havzasındaki su miktarı alanı, yaklaşık 238.000 km2 ile 239.000km2 yi bulmaktadır. Göl suyunun özellikleri incelendiğinde, PH sertliği 7.1 ile 9 arasında değişmektedir. Üst yüzeyde sıcaklık 24 derece, derin bölgelerde ise 22 derece civarındadır. Afrika’nın can damarı olan Nil�Nehri, Victoria Gölü sayesinde yüz yıllardır Afrikaya hayat vermektedir.
Yazar:Ensar Türkoğlu